BallinaIntervista“Çështja e detit në gjykatë, vendim i gabuar i Ramës”, Bamir Topi:...

“Çështja e detit në gjykatë, vendim i gabuar i Ramës”, Bamir Topi: Dështimi në negociata, kosto për qeverinë

Ish-Presidenti Bamir Topi e konsideron një vendimmarrje të gabuar të Kryeministrit Rama dërgimin e çështjes së delimitimit të ujërave detarë mes Shqipërisë dhe Greqisë në Gjykatën Ndërkombëtare. Në një intervistë për gazetën “Panorama” ish-Presidenti Topi shprehet se për çështje të tilla Kryeministri duhet të marrë bekimin e Parlamentit dhe kreut të shtetit.

Ndërkohë, akuzoi Kryeministrin Rama se nuk zgjodhi grupin më të mirë negociator gjatë kohës që në Greqi qeveriste një parti e majtë dhe se me Kryeministrin aktual nuk negocioi asnjëherë.

I nderuar zoti President, Ju si e mendoni, mbi çfarë baze është marrë vendimi nga Kryeministri Rama për të shkuar në Gjykatën Ndërkombëtare për të zgjidhur çështjen e detit me Greqinë?

E kam ndjekur me vëmendje të veçantë debatin për delimitimin në ujërat detar midis Shqipërisë dhe Greqisë, tashmë një histori pa kokë e pa bisht që dëshmon se në kontekstin historik shqiptarët gjërat serioze i marrin shumë lehtë, për të mos thënë me mendjelehtësi. Nuk po diskutoj kurrsesi treguesit e patriotizmit te politikanët vendimmarrës, por atë sjellje të çuditshme që gjithçka mund të jetë, por serioze e institucionale nuk është. Kjo çështje vjen e trashëguar nga qeveria, vendimmarrja e së cilës u rrëzua nga Gjykata Kushtetuese kur kjo ekzistonte në vitin 2010, pra, rreth 10 vite më parë.

Sot pas 8 viteve në qeverisje Kryeministri Rama e shpalosi si të vdekur një negociatë, e cila nuk u ekspozua kurrë, duke sjellë pështjellim, dyshime, paragjykime e deri në akuza për shitje të interesave kombëtare. Personalisht nuk kam arsye ta konsideroj tradhti, pasi nuk është e tillë. Në analizën time dorëzimi i çështjes së detit në Gjykatën e Hagës, dëshmon së pari një paaftësi e dështim të dukshëm në planin politik të qeverisë shqiptare, e cila thuajse nuk negocioi asnjëherë me qeverinë e z. Micotaqis dhe më shumë bëri “reality show” me përfaqësuesit e qeverisë së majtë të Ciprasit.

Së dyti , grupi negociator me pak përjashtime nuk të jepte përshtypjen e profesionistëve më të mirë të fushës, por veç zyrtarë që në këtë kohë ishin të emëruar në strukturën e administratës së Ramës. Së treti, ka pasur një devijim të fajshëm nga detyrimet kushtetuese për transparencë dhe vendimmarrje në Parlament dhe në konkordancë me Kreun e Shtetit.

Së fundmi, të krijohet bindja se qysh në fillim Kryeministri ka qenë pesimist në arritjen e një kompromisi me Greqinë duke e lënë procesin në rrugë pa krye për ta larguar së fundmi nga vetja si një patate e nxehtë që nuk mund ta mbante në duar, për më tepër në vigjilje të një viti elektoral. Ngjarjet në detin Egje dhe interesat gjeopolitike, strategjike dhe ekonomike midis Turqisë dhe Greqisë na japin një dëshmi të qartë që këto çështje janë të vështira dhe kanë bërë që të implikohen në deklarata lider të rëndësishëm botërorë, çka tregon se simpatitë apo antipatitë kanë dalë sheshit.

Kush na siguron që procesi do jetë i drejtë në specifikat që ka problemi i delimitimit të ujërave midis ishujve grekë e bregdetit shqiptar. Edhe nëse do të shkohet në Gjykatë, informimi publik është i rëndësishëm dhe vendimmarrja sipas Kushtetutës dhe jo sipas vullneteve personale. Kjo do të nënkuptojë një strukturim serioz të grupit që do identifikojë çështjet për gjyq dhe për më tepër profesionalizmin dhe studion ligjore përkatëse. Kjo çështje mund të përfundonte në Gjykatë, si një probabilitet i mos arritjes së dakordësisë në fund të një përpjekje dhe pasojë e një konsulte të plotë me institucionet kushtetuese, por e deklaruar papritmas tingëllon si një inferioritet politik, psikologjik dhe si një zgjidhje pragmatike në vigjilje të nevojës politike për hapjen e negociatave, për të cilën Greqia nuk më rezulton që ta ketë kushtëzuar. Si rezultat kemi një vendim personal të Kryeministrit dhe jo të Kuvendit e Presidentit për ta çuar në Hagë.

Kjo gjë jo vetëm përbën shkelje kushtetuese por e çon Shqipërinë pa një zë të unifikuar, e cila lexohet nga jashtë Shqipërisë si pikë e dobët. Padyshim duke ruajtur respektin për Institucionin e Gjykatës Ndërkombëtare, personalisht nuk jam i bindur në drejtësinë pa influenca subjektive të karakterit emotiv. Mendimi është imi dhe nuk përbën herezi për më tepër që sot nuk mbuloj asnjë karrige institucionale, pasi retrospektiva e ngjarjeve të rëndësishme për Shqipërinë na fut në dyshime me rregullin kokëfortë të precedentit historik. Mënyra si janë parë gjërat për ngjarjet në ish-Jugosllavisë minimalisht na veshin me skepticizëm.

Të gjithë e kemi të freskët motivimin e çmimit “Nobel” të akorduar për shkrimtarin austriak Peter Handke duke e zhveshur nga motivimi moral, si admirues i Millosheviçit dhe mohues i masakrës së Srebrenicës përmes kontestimeve të shumta. Megjithatë ai njihet si fitues zyrtar i “Nobelit” për vitin 2019. A duhet ta vëmë në dyshim moralin e komisionit për “Nobelin”? Pse jo!Dhe më rëndësishmja nga të gjitha është mungesa e transparencës për institucionet dhe publikun.

I njoh vetes cilësinë e njeriut të informuar jo pak për këtë çështje, por përsa ka ndodhur këto 7-8 vite jemi në errësirë të plotë. Dhe pjesa më negative mbetet fakti se për çdo gjë në këtë proces jemi informuar nga zyrtarët grekë, të cilët jo vetëm kanë qenë më të sinqertë me shoqërinë e tyre, por nëpërmjet artikulimit unilateral kanë krijuar edhe një epërsi në krijimin e një opinioni sikur gjërat po shkonin në favorin e tyre.

Në këtë kontekst ishte e pafrytshme dhe me doza inferioriteti kur Rama perifrazonte, duke i dhënë të drejtën apriori homologut grek. Pra, loja në planin politik konsiderohet e humbur nga Rama dhe mosrespektimi i Presidentit në këtë çështje më jep pasiguri në këtë proces. Mungesën e altruizmit e pamë me keqardhje në fillim të këtij viti midis vendeve europiane madje midis shteteve anëtare të BE-së në kulmin e pandemisë nga COVID-19, e cila imponoi një falje publike në emër të Bashkimit Europian për egoizmin e disa vendeve ndaj të tjerëve për mjetet e përballimit të epidemisë. Kjo duhet të na imponojë organizim dhe disiplinë të fortë për të përballuar një argument jo të lehtë edhe për shkak të aleancave, empative apo antipative pjesë të marrëdhënieve njerëzore dhe midis shteteve.

Cilat janë çështjet që Shqipëria dhe Greqia nuk kanë rënë dakord deri tani midis tyre dhe kërkojnë gjykim ndërkombëtar?

Besoj se përtej grupit që raporton te Kryeministri nuk e di askush, madje duke parë marrëdhëniet tepër të acaruara midis tij dhe Presidentit, më jep të drejtën të dyshoj se nuk ka informacion as Kreu i Këshillit të Sigurisë Kombëtare. Edhe në sistemet monarkike këto gjëra informohen në Parlament. Në këto kushte nuk kam përgjigje për pyetjen tuaj.

A mendoni se ka konsensus të përbashkët midis Shqipërisë dhe Greqisë për pyetjet që do t’i drejtohen Gjykatës Ndërkombëtare (Marrëveshje Speciale)?

Në përfundim të një procesi të gjatë komunikimi, që i takon funksionalisht Ministrisë së Jashtme e grupit negociator kemi arritur të kuptojmë se është rënë dakord për të mos rënë dakord dhe në mënyrë konsensuale të shkohet në Gjykatë. Ky besoj është i vetmi konsensus. Në këto çështje nuk toleron kush. Apriori shumëkush e mendon se Greqia, e cila ka det e ishuj pa fund (më shumë se 3000 ishuj), ndërkohë që Shqipëria ka vetëm një të tillë, do të ishte fleksibël. Në fakt rezulton ndryshe. Ata kanë motivim të thellë nacional për çështjen që diskutojmë.

Ndërsa nacionalizmi shqiptar është përgjithësisht deklamativ e folklorik, fqinjët rreth nesh veç konservimit të territoreve të tyre e kanë shkruar historinë më mirë se ne në interesin e tyre për territoret shqiptare që nuk janë më tonat. Atëherë si mund të ketë konsensus. E kam dëgjuar shpesh këto ditë nga shume analistë që thonë se palët do bien dakord për çështjet. Çështjet dihen.

Ato janë të lidhura ekskluzivisht me vijën ndarëse. Ajo vijë ndan territore, burime natyrore dhe interesa gjeostrategjike. Kur shkon në Gjykatë secili tenton të marrë avokatin më të mirë. Nga historia kam mësuar se nuk ekziston altruizëm midis kombeve por marrëdhënie që tentohen të shkojnë te fqinjësia e mirë e interesi reciprok.

A e ka tagrin Kryeministri Rama që të çojë çështjen e detit me Greqinë pa u konsultuar paraprakisht me Presidentin e Republikës, me Parlamentin, pa bërë referendum popullor, siç bëri Sllovenia me Kroacinë?

Kurrsesi nuk mund të ketë një adresim në Gjykatën Ndërkombëtare pa marrë pëlqimin e Parlamentit dhe Kreut te Shtetit. Kjo nuk është një procedurë administrative e zakonshme, por një çështje e shtetit shqiptar. Çështje të tilla madhore nuk kushtëzohen nga raportet e rënduara midis institucioneve. Ndjeshmëria dhe përgjegjësia historike i imponon secilit individ kujdes maksimal në respektimin e ligjit dhe procedurës, edhe në kushtet e mungesës së Gjykatës Kushtetuese.

Zoti President, a gjykoni se shtyrja e mosfunksionimit të Gjykatës Kushtetuese, pavarësisht këmbënguljes dhe kushteve të BE-së ndaj Shqipërisë, është e qëllimshme nga Kryeministri Rama?

Ka një mospërputhje së pari logjike e më pas politike midis synimeve të qeverisë për të hapur negociatat me BE-në dhe lënies së vendit pa gjykatat më të rëndësishme atë Kushtetuese dhe Gjykatën e Lartë, e cila punon në kushtet e “reanimacionit klinik”. Të jesh Kryetar i maxhorancës politike ku në Kuvend shpesh ke marrë vota me 2/3, askush nuk të justifikon. E kam të vështirë të ndaj qëllimin nga paaftësia, sepse të dyja janë përzier keq.

Si mund të justifikohet që i gjithë mandati i dytë qeverisës po kalon pa Gjykatë Kushtetuese? Nëse i ka interesuar apo jo këtë nuk e di, por personalisht e shikoj thikë me dy presa. Një qeveri apo Kryeministër normal duhet ta kërkojë Gjykatën Kushtetuese, si bashkudhëtuese gjatë qeverisjes për të qenë i monitoruar dhe i mbrojtur nga “lajthitjet” ligjore në aktet e nxjerra gjatë ushtrimit të detyrës. Shumë gjëra nuk do të kishin shkuar në përplasje e pasiguri po të ishte Gjykata në funksion.

Është mëse e drejtë kërkesa e ndërkombëtarëve për mbylljen e këtij procesi brenda vitit, ndryshe i bashkohem zërit të atyre që nëse nuk rregullojmë strukturën kushtetuese të institucioneve ne nuk e meritojmë hapjen. Tek e fundit çdo keqbërës në krye të qeverisë duhet ta paguajë me një çmim të lartë politik paaftësinë e tij. Ndryshe ky vend do të futet në një rreth vicioz nga ku edhe mbijetesa biologjike do të jetë në dorë të aventuriereve. Kjo ka ndodhur vetëm në një rast, në komunizëm nga ku mesa duket nuk jemi larguar ende me mentalitetin e disave që aplikojnë kapitalizmin duke qenë absolutisht në simbolikën e “bllokut” në tipologjinë e kompozimit e të sundimit në praktikat e qeverisjes

A rrezikohet procesi i integrimit të Shqipërisë në BE, ngaqë maxhoranca e Rilindjes Socialiste miratoi Kodin e ri Zgjedhor pa konsensus me opozitën, siç kishin kushtëzuar Bundestagu gjerman dhe Bashkimi Europian?

Ka kohë që çështjet e pushtetit për z. Rama prevalojnë kundrejt interesave të integrimit. Axhenda europiane nuk është kompromentuar nga konjukturat politike brenda BE-së, siç tentohet të paraqitet situata. Ngjarjet e mëdha që lidhen me integrimin si NATO, Marreveshja e Asocim Stabilizimit etj. kanë pasur mbështetje nga vendet anëtare, pasi janë bindur për reformat politike në Shqipëri. Sjellja skeptike e disa vendeve në BE ka arsye të përligjura që lidhen me kredibilitetin e institucionit të zgjedhjeve që nuk bindin.

Zoti President, a ju bën përshtypje, heshtja e SPAK-ut ndaj fakteve, provave të një skandali të madh të korrupsionit për inceneratorët? Mosveprimi i SPAK-ut çfarë domethënie përcjell te shqiptarët dhe ndërkombëtarët.

Kjo është një pyetje delikate pasi është një përzierje e veprimeve të administratës së lartë, reagimit të natyrshëm të opozitës dhe aksionit ligjor që pritet të vijë nga SPAK. Çështja e inceneratorëve është një temë tepër e atakuar në media dhe mesa kam parë, Kryeministri në një përballje me gazetarët është vënë në vështirësi.

Nuk besoj të ketë kundërshti nga askush pse ndërtohen inceneratorët, por si janë zhvilluar procedurat e tenderimit nga shpallja e projekteve, njoftimi i tenderit, kushtet e vlerësimit e deri te shpallja e fituesit. Nga kjo procedurë merret informacion për CV-në e kompanive dhe individëve, kredibiliteti profesional e garancitë financiare, burimet e financimit dhe transparenca për mënyrën e bashkëveprimit me institucionet bashkiake dhe supervizionin nga qeveria me inspektoratet e saj.

Personalisht nuk jam marrë me këtë çështje, ndonëse të krijohen shumë dritë-hije që burojnë dhe nga denoncimet e opozitës. Sigurisht i takon strukturave të posaçme të bëjnë detyrën e tyre. Ndoshta po merren me këtë punë dhe politika duhet të kuptojë që një proces serioz hetimi ka kohën dhe metodën. Kam besimin se pavarësisht se po paragjykohen anëtarët e SPAK-ut do të veprojnë, pasi janë të detyruar të japin përgjigje ligjore për një çështje ku dyshohet për korrupsion në vendimmarrje e procedurë ku janë në mes para publike. Sidoqoftë ky institucion është para sfidave e pritshmërive të mëdha dhe këtë gjë ata e dinë mirë.

Ju e njihni mirë karakterin e Kryeministrit Rama. Ju pyes: Çfarë e detyroi Kryeministrin Rama të sillej agresiv ndaj gazetarëve në emisionin “Opinion”? (Kryeministri Rama u vetshpjegua se është tip emocionues)

Tashmë karakteret e politikanëve njihen nga publiku dhe nuk ka mbetur gjë pa dhe për të zbuluar. Vlerësimi i karakterit të një politikani ndryshe bëhet nga një psikolog, ndryshe nga një intelektual që ndjek politikën dhe ndryshe nga militantët apo kundërshtarët politikë. Këtu do të gjesh të gjitha ngjyrat, por në fund përfundon në një tablo bardh e zi me një gri në sfond. Sidoqoftë, kur je një figurë e lartë publike e aq më shumë një Kryeministër duhet të mos humbësh qetësinë kur gazetarët të vendosin në vështirësi. Ka një sjellje të dyfishtë të Kryeministrit në studio, i cili e ka të vështirë të ndajë te gazetarët ishkolegët në gazetari, nga oponentët publik apo opozitarët politikë.

Siç duket kjo e vendos në vështirësi. E ka të vështirë të ndajë gjërat serioze nga gallatat me ata në tryeza ku konsumohen veç verës dhe shumë konfidencë që në një moment këputet dhe kthehet në armiqësi, e cila shtohet me ezaurimin e pushtetit, me të cilin ikën qetësia psikologjike dhe shtohet ndjenja e një faji për të cilin nuk kërkohet kurrë ndjesë.

A mendoni se 25 prilli, do të jetë kthesë historike e Shqipërisë në rrugën e vështirë 30-vjeçare të tranzicionit?

25 prilli është veçse një datë në kalendar, e cila shpresoj të rikthejë moralin në politikë e qeverisje. Shqipëria ende nuk është në kushtet që ta quajmë kthesë historike. Është shumë e madhe kjo fjalë për t’u vendosur në kontekstin shqiptar. Ne kemi ndjekur një rrugë anakronike duke përkeqësuar standardet në qeverisje dhe përfaqësimin politik. Kthesat historike kërkojnë koshiencë të fortë kombëtare ku interesat meskine rrëzohen me neveri nga më shumë se gjysma e shoqërisë dhe artikulohen me zë të lartë nga intelektualët, të cilët i shoh përditë më shumë në radhët e fundit të partive politike si mjet për të ushqyer jetën e tyre ekonomikisht të zbehtë, për të zbehur në vazhdim portretin e tyre të skalitur me shumë vështirësi dhe për t’iu dorëzuar në fund politikës pa kushte.

Ata së fundmi kanë kuptuar se mund të jesh profesor me tituj të shumtë dhe mund të gjesh të mbyllur dyert e universiteteve ku drejtuesit e mbajnë mirë me qeveritë duke u futur në konjukturat e saj. Në fund të përgjigjes sime, 25 prilli po nuk u promovua si i tillë, do kthehet sërish në betejën për një votë të pamerituar ku sërish do ridalin thasët me miell për kontingjente elektorale që mjerimin ekonomik e kanë të lidhur ngushtë, bile në mënyrë organike me mjerimin e inteligjencës së tyre, të cilët e kanë të pamundur të shikojnë përtej një date zgjedhore, qoftë kjo 25 prill 2021.

Zoti President me qëndrimin e deritanishëm të Ilir Metës ndaj Kryeministrit, a është Presidenti i Republikës në mbrojtje të Kushtetutës, apo Ilir Meta është kryetari i Opozitës?

Unë e kam konsideruar Presidentin Meta, në mënyrë konstante një njeri me eksperiencë të fortë politike duke qenë gjithmonë i mendimit që në krye të shtetit duhet një njeri me profil të fortë politik, pasi turbulencat që vijnë nga maxhorancat politike prekin dhe ekuilibrat e shtetit. Kështu që unë jam i prirur të shikoj te z. Meta, Presidentin. Panorama

spot_imgspot_imgspot_imgspot_img
spot_img
RELATED ARTICLES

Most Popular