BallinaKryesoreHapja e Kutisë së Pandorës: Lojë e rrezikshme e BE-së për Bosnjën

Hapja e Kutisë së Pandorës: Lojë e rrezikshme e BE-së për Bosnjën

Anëtarësimi në BE dhe procesi pararendës kanë për qëllim të shërbejnë si një rrugë e besueshme drejt stabilitetit, demokracisë dhe prosperitetit, duke sjellë paqe dhe pajtim në vendet e Ballkanit Perëndimor pas historisë së saj tragjike të fundit në vitet 1990. Por në veçanti në Bosnjë dhe Hercegovinë, muajt e fundit janë karakterizuar nga përpjekje për të thelluar ndarjen etnike dhe nxjerrjen jashtë

Në mënyrë të rrezikshme, perspektivat reale të anëtarësimit në BE për Ballkanin Perëndimor tashmë ishin minuar seriozisht për vite me rradhë, shkaktuar nga mungesa e strategjisë dhe mos marrëveshjeve midis liderëve të BE në Këshill që çoi drejt premtimeve të prishura, humbjes së besueshmërisë dhe statusit të BE si një partner i besueshëm në rajon dhe një vakum i madh politik

Ky vakum ofron një shesh lojrash ideal për aktorët e huaj si Rusia, e cila haptas përpiqet të parandalojë integrimin Euro-Atlantik të të gjitha vendeve në rajon dhe lë një territor të paqëndrueshëm të hapur për manipulim dhe ndërhyrje në zemër të Evropës.

Dhe, inkurajon ata aktorë që tashmë kishin shtyrë për kufij të rinj për konceptet e tyre etno-nacionaliste përmes luftërave. Ata tani provojnë shansin e tyre përsëri për të përmbushur qëllimet e tyre të luftës.

Këto ishin kryesisht arsyet e spastrimit etnik dhe gjenocidit që ndodhën në republikat e ish Jugosllavisë në vitet 1990.

Për më tepër, boshllëku politik i lënë nga Komisioni dhe Këshilli u plotësua me padurim nga një ton tjetër zëri i promovuar paturpësisht nga brenda BE-së, kur muajin e kaluar, u shfaq një letër jo-letër, gjoja nga Kryeministri Slloven Jança, duke kërkuar një rivendosje të kufijve në rajoni përgjatë vijave etnike dhe për “shpërbërjen paqësore” të Bosnjës.

Më parë Kosova dhe Serbia kishte qenë në fokusin e planeve të papërgjegjshme për të shkëmbyer territorin sipas kritereve etnike, e cila në atë kohë fatkeqësisht ishte mbështetur edhe nga ish-komisionerja, italiania Mogherini.

Tani pika e nxehtë e tanishme e Bosnjës dhe Hercegovinës me siguri po shënon një pikë të ulët në politikën e Ballkanit Perëndimor të BE-së. Kjo duket qartë si një sulm i nacionalistëve kroatë dhe serbë për të ndarë më tej vendin dhe madje edhe për ta shpërbërë atë.

Cunami i kohëve të fundit i mos-letrave ose thashethemeve të dokumenteve jo zyrtare, Non-paper nuk është një aksident, por një politikë e mirë-orkestruar nga forcat destruktive, cinike dhe të prapambetura brenda rajonit, BE-së dhe ndoshta më gjerë.

Dështimi i udhëheqësve të BE për të reaguar menjëherë dhe për të refuzuar ashpër idetë e rrezikshme të ngritura në Non-Paper, kontribuon në përçarjen dhe forcimin e zërave që kanë ndjekur ndarjen etnike në rajon tashmë për një kohë të gjatë. Duke toleruar këtë rrëfim, BE lejon amplifikimin jashtëzakonisht të rrezikshëm të mohimit të gjenocidit të shumëfishtë, makinerisë inxhinierieke etnike dhe spastrimit.

Në një nivel moral dhe psikologjik, përhapja masive e ideve të tilla nga vitet 1990 është jashtëzakonisht e vështirë dhe kërcënuese për shumë viktima të luftërave. Ata duhet ta kujtojnë mirë se gjithçka filloi me diskutimin e kufijve.

Në vend të kësaj, udhëheqësit e BE-së duhet të jenë ndër të parët që të denoncojnë çdo thirrje  publike që lë të kuptohet për rishikimin e kufijve, pa marrë parasysh nëse kjo vjen nga forcat brenda BE-së ose udhëheqësit politikë etno-nacionalistë të Bosnjës. Strategjia jonë e Ballkanit Perëndimor duhet të drejtohet nga promovimi i qartë i vlerave të përbashkëta të BE-së siç janë barazia, demokracia dhe sundimi i ligjit.

Në një vend ku ndarja përgjatë vijave etnike është inkorporuar aq thellë në kushtetutën dhe qëndrimin e elitës politike, është me rëndësi thelbësore që BE të sigurojë udhëheqjen dhe udhëzimin se si të punohet drejt unitetit dhe të kapërcehet kjo ndarje.

Komisioni Evropian dhe Delegacioni i BE-së në terren duhet të drejtojnë procesin e reformës duke përshkruar një “road map” të qartë për rendin në të cilin pret që Bosnja të zbatojë reformat e nevojshme për t’u bërë një vend kandidat dhe të shkojë drejt fillimit të negociatave të pranimit, dhe çfarë konkretisht përfshijnë këto reforma.

Objektivi kryesor duhet të jetë dhënia fund i diskriminimit, veçanërisht ndaj atyre qytetarëve që nuk identifikohen si një nga tre grupet etnike. Konkretisht, reformat kushtetuese janë të nevojshme urgjente për të zbatuar të gjitha vendimet e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Në këtë kontekst, BE duhet të lehtësojë një dialog shumë të gjerë dhe gjithëpërfshirës. Një proces i tillë brenda institucioneve demokratike duhet të sigurojë pjesëmarrjen e të gjithë aktorëve politikë, institucioneve, përfaqësuesve të shoqërisë civile dhe akademisë mbi natyrën e shtetësisë së ardhshme të vendit.

Alternativa, që aktualisht mund të vërejmë, është të lëmë rendin dhe substancën e reformave për interpretim nga vetëm një ose dy udhëheqës të partive politike boshnjake që përfaqësojnë ideologjinë etno-nacionaliste. E gjithë ekzistenca dhe pushteti i partive të tyre është mandatuar nga ndarja etnike e parashikuar në kushtetutë.

Prandaj, ne logjikisht shohim një shtyrje të pafund të reformës së domosdoshme kushtetuese, dhe reformat, të cilat ata janë të gatshëm të ekzekutojnë, interpretohen në një mënyrë të tillë që këto të mbajnë ose thellojnë më tej ndarjet etnike. Siç pamë muajt e fundit, nacionalizmi etnik dhe thirrjet për shkëputje triumfojnë në këtë skenar.

Duhet pranuar se nuk është detyrë e lehtë për të kapërcyer përçarjen dhe për të bërë që forcat kryesore politike të bashkëpunojnë. Sidoqoftë, pasi akoma një shumicë e madhe e popullsisë favorizon pranimin në BE, kjo duhet të interpretohet nga të gjithë aktorët si një nxitje e madhe për bashkëpunim për të mundësuar ekzekutimin e reformave të nevojshme.

Këshilli i sotëm i punëve të jashtme në të cilin Ministrat e Jashtëm të BE do të vendosin përsëri për të ardhmen e Ballkanit Perëndimor është mundësia e përsosur për të folur fort kundër çdo ideje të ndarjes etnike dhe shkëputjes. Është koha që BE dhe vendet anëtare të saj të paraqesin me një planifikim konkret dhe të përkushtuar të përmbushjes së premtimeve të tij, duke mbushur kështu vakumin politik me një angazhim të ripërtërirë, të ndershëm dhe të besueshëm të BE në rajon./ Euractiv

Tineke Strik dhe Viola von Cramon-Taubadel janë eurodeputete për grupin e Gjelbër/ EFA në Parlamentin Evropian.

spot_imgspot_imgspot_imgspot_img
spot_img
RELATED ARTICLES

Most Popular