Në epokën moderne të sotme, mund të jetë e drejtë të supozohet se shkenca i është përgjigjur me vendosmëri disa prej pyetjeve më të mëdha në lidhje me botën natyrore ose të paktën ato që varen nga matjet e thjeshta fizike. Por një përfundim në dukje i drejtpërdrejtë ka vazhduar të ngatërrojë: Cili është lumi më i gjatë në botë?
Në të vërtetë, në vitin 2023, shkenca ende po lufton me përgjigjen.
Titulli i “lumit më të gjatë në botë” i është dhënë zyrtarisht Nilit të Afrikës nga burime autoritative si Enciklopedia Britannica dhe Rekordet Botërore Guinness. Por një ekspeditë e ardhshme e lumit Amazon nga një ekip eksploruesish dhe studiuesish ndërkombëtarë që udhëtojnë me gomone, kalë dhe varka me panele diellore, po përgatitet të kundërshtojë këtë emërtim.
“Nili është si një krimb dhe Amazona është një anakonda,” rrëfen udhëheqësi 55-vjeçar i ekspeditës braziliane, Yuri Sanada, një eksplorues dhe producent filmash me përvojë, për qëndrimin metaforik të kolegut të tij për vëllimin e Amazonës, e cila mbart katër herë më shumë ujë. se çdo lumë tjetër. “Pra, nuk ka asnjë krahasim që kemi lumin më të madh. Por më e gjata, do ta shohim.”
Ekspedita e planifikuar pesë-mujore, që do të niset në prill 2024, synon të lundrojë në të gjithë gjatësinë e Amazonës, duke përdorur teknologjinë moderne satelitore të hartës së lumenjve për të vërtetuar shkencërisht një herë e përgjithmonë se Amazona nuk është vetëm lumi më voluminoz në botë, por është më e gjati.
Veçanërisht, Amazona nuk është një pjesë e vetme e ujit, por më tepër pjesë e një “sistemi lumor” më të madh që përfshin pjesën më të madhe të Amerikës së Jugut veriore. Jo i ndryshëm nga degët e një peme, rrjeti i saj përfshin burime dhe degë të shumta.
Mosmarrëveshja për gjatësinë rrjedh kryesisht nga çështja se ku fillon Amazon. Ndërsa Britannica dhe të tjerët e kanë matur tradicionalisht lumin duke filluar nga burimet e lumit Apurimac, në Perunë jugore, neuroshkencëtari amerikan, 51 vjeç, pretendon se ka zbuluar një burim lumi më të largët, lumin Mantaro, në Perunë veriore ndërsa hulumton rrugët e rafting në ujërat e bardha në vend.
Nili, i cili rrjedh nëpër Afrikën verilindore përpara se të arrijë në Detin Mesdhe nëpërmjet Egjiptit, gjithashtu përballet me debate rreth burimit të tij, me më shumë se një komb afrikan që pretendon se përmban burimet e lumit.
Edel Strazimiri / SCAN
