Kryekëshilltari ekonomik i Angela Merkel, Martin Henze në një intervistë për gazetarin Basir Çollaku ka folur për zhvillimet e fundit politike në Shqipëri e veçanërisht pas vendimit të presidentit Ilir Meta për anulimin e zgjedhjeve.
Opozita kishte demonstratën e tetë, e cila dha një mesazh të fortë me një pjesëmarrje të gjërë dhe një standard të lartë. A është perceptuar ky reagim?
Henze: Natyrisht që perceptohet në BE dhe veçanërisht në Gjermani. Qytetarët e Republikës së Shqipërisë kanë të drejtën e tyre njerëzore për të demonstruar, një virtyt themelor i demokracisë, për të treguar se gjërat nuk mund të vazhdojnë kështu.
Evropianët janë të impresionuar nga paqja dhe gëzimi me të cilin shumica e demonstruesve po punojnë për të ardhmen e Republikës së Shqipërisë; ne kemi parë mjaft forma të ndryshme demonstrative në Evropë. Paqja është shumë mbresëlënëse ndaj sfondit shumë problematik, në një kohë ku sistemi parlamentar është neutralizuar nga qeveria gjatë pesë viteve të fundit, gjyqësori është jofunksional dhe parlamenti gjithashtu, Reforma në Drejtësi ka dështuar, prodhohen dhe tregtohen drogëra, dhe është rritur ndjeshëm emigrimi jashtë vendit.
Demonstratat në BE ose në SHBA zakonisht marrin një natyrë shumë të ndryshme dhe shpesh të dhunshëm, duke parë demonstrimet në ndërtimet franceze vitin e kaluar ose trazirat në samitin e G20 në Hamburg. Në këtë drejtim, ne Evropianët dhe gjithashtu SHBA duhet të jemi të kujdesshëm në kërkesat tona ndaj demonstruesve. Kjo kupton se gjithnjë e më shumë politika dhe shtypi i Evropës reagojnë ndaj kushteve të papranueshme në vendin e tyre.
Presidenti Meta ka një datë të paspecifikuar për zgjedhjet lokale, gjë që i jep të dyja palëve mundësinë për t’u konsultuar. A ishte ky vendim i drejtë për të shmangur veprimet e pazakonta?
Henze: Trupi më i lartë kushtetues i Shqipërisë, Presidenti Meta, lëshoi një dekret kushtetues në përputhje me nenin. 93 të Kushtetutës së Shqipërisë të shtunën gjatë kryerjes së detyrave dhe i referohet, ndër të tjera, pikave 3, 4.
Kjo u parapri në javët e fundit nga referime dhe apele të përsëritura për qeverinë shqiptare dhe opozitën e zgjedhur nga populli shqiptar. Opozita shqiptare ka treguar gatishmëri për të negociuar dhe ne kemi dëgjuar një qëndrim negativ nga qeveria Rama.
Presidenti i Republikës ka nxjerrë një dekret në mënyrë të përkryer, korrekte dhe përmbajtje në pikëpamje të emergjencës ekzistuese legjislative dhe kushtetuese në Republikën e Shqipërisë, i cili sipas mendimit tim, është një shqetësimi zjarrtë për vendin.
Ky dekret, i lëshuar nga Presidenti Meta, duhet të respektohet sipas ligjit kushtetues. Kam dëgjuar se qeveria ekzistuese e shtetit shqiptar pretendon se nuk ekziston një sistem ligjor funksional dhe parlamenti, administrata,nuk e njohin dekretin e Presidentit të Republikës.
Kjo sigurisht që është e papranueshme nga pikëpamja e sundimit të ligjit. Askush nuk duhet të shmanget nga ligji shqiptar pa sanksione, madje as nga qeveria e Ramës. Përndryshe, urdhërimet dhe ndalimet, e Kushtetuta do të ishin vetëm për budallenjtë, të dobëtit dhe ndërkombëtarët.
Kushtetuta është sistemi ligjor i ndihmon njerëzit të dallojnë të mirën nga e keqja. Presidenti, si një organ i Kushtetutës shqiptare, përpiqet të mbrojë atë , e cila është gjithashtu detyra e tij. Z. Meta u dëshmua si një patriot i vërtetë kushtetues të shtunën, urime, zoti President.
Çfarë duhet të ndodhë tani?
Henze: Qasja e opozitës për strukturimin e një qeverie kalimtare me qëllim të mbajtjes së zgjedhjeve demokratike parlamentare dhe lokale në shtator 2019 si rezultat i emergjencave kushtetuese dhe legjislative dhe gjendja e krijuar e krizës për shoqërinë në tërësi është padyshim një ide shumë interesante, e cila synon daljen nga kjo situatë e papërshtatshme në Shqipëri. Kjo është një detyrë për shoqërinë në tërësi. Së pari, Shqipëria duhet të rivendosë menjëherë funksionimin e sistemit ligjor, i cili mund të bëhet vetëm duke punuar së bashku dhe duke organizuar një zgjidhje të përkohshme që pranohet nga të gjitha partitë e zgjedhura. Administrata duhet të jetë e lirë nga korrupsioni. Siç kam dëgjuar, opozita është e përgatitur të negociojë, duke përfshirë pjesë të PS-së në pushtet, vetëm zoti Rama dhe besnikët e tij duket se nuk kanë interes dhe po bëjnë thirrje që zgjedhjet të mbahen në një shtet në të cilin sistemi ligjor nuk funksionon, dhe në të cilën, sipas opinionit ndërkombëtar, administrata është rënduar nga korrupsioni.
Kryetari i opozitës kishte një takim dy-ditor në Gjermani, ishit pjesë e këtij forumi, pjesëmarrja e saj dhe efekti i saj?
Henze: Delegacioni shqiptar, dhe kryetari I opozitës , Lulzim Basha, u ftua në një takim zyrtar të Fondacionit Konrad Adenauer të CDU dhe Këshillit Ekonomik të CDU në Berlin. Bisedat zyrtare dhe shumë të besueshme dhe ftesat në mbrëmje u zhvilluan në një nivel shumë të lartë, të kombinuar me një fjalim nga kryetari i Partisë Demokratike. Kështu, mes të tjerave ishim në Kancelarinë Federale për një bisedë, pati disa takime me përfaqësuesit e Bundestagut gjerman, si dhe parlamentet e shtetit, me Sekretarin e Shtetit të Ministrisë Gjermane të Ekonomisë, me Komisionerin Oettinger të Komisionit Evropian, me Ambasadorin e Kishës Katolike, Universitetin Humboldt / Charité dhe me CEO (drejtor) të ndërmarrjeve më të mëdha gjermane në Berlin. Në fakt, isha atje si koordinator dhe pjesë e Forumit. Janë mbajtur diskutime të synuara dhe u krijuan kontakte të reja thelbësore, në interes të Shqipërisë dhe më gjerë . Unë mendoj se përfaqësuesit e Partisë Demokratike do t’i kontribuojnë me sukses këto kontakte dhe idetë që kanë shkëmbyer me aktivitetet e ardhshme qeveritare të ardhshme për popullin shqiptar dhe integrimin e Shqipërisë në BE.
Ne ramë dakord në Berlin se Shqipëria duhet të bëhet pjesë e Bashkimit Evropian, por që në mënyrë që të bëjë këtë, duhet të rivendoset sundimi i ligjit, korrupsioni në administratën e qeverisë duhet tëzhduket , funksionimi i parlamentit duhet të rivendoset, ligjet zgjedhore demokratike dhe duhet të krijohet rritja e vërtetë ekonomike, në mënyrë që Shqipëria pastaj të bëhet pjesë e Bashkimit Evropian. Jam bindur se opozita do ta arrijë këtë qëllim.
Seria e skandaleve të publikuara nga BILD për blerjen e votave në Shqipëri dhe Rama e injoron këtë duke qenë gjithashtu skeptik për BILD, mungesë e seriozitetit?
Henze: Dyshimet që partia qeverisëse Rama po bën ndaj një shtëpie mediatike të lirë dhe të pavarur si Axel Springer, janë shumë irrituese dhe unike.
Gazeta dhe redaktori nuk janë për shitje dhe nuk mund të shantazhohen. Nga rruga, kërcënimet nuk ndihmojnë aspak dhe japin përshtypjen se parimi themelor i shtypit të pavarur nuk kuptohet.
Ne jemi një vend i lirë në Gjermani dhe shtypi në Gjermani nuk kërcënohet nga partia qeverisëse Rama. Në Gjermani, liria e shtypit mbrohet me Kushtetutë, gjë që duket se anashkalohet nga udhëheqësit e PS në Shqipëri.
Garancia e veçantë e lirisë së shtypit ka të bëjë me rëndësinë e shtypit për formimin e lirë, individual dhe publik të opinionit. Liria e shtypit në këtë mënyrë mbron në veçanti të gjitha aktivitetet e personave që punojnë në shtyp, të cilat janë në thelb të lidhura me punën e shtypit, nga prokurimi i informacionit deri te formimi i mendimit editorial (duke përfshirë mbrojtjen e sekretit editorial) deri te përhapja e produktit për shtyp . Në të njëjtën kohë, liria e shtypit përfshin një garanci nga Instituti për Shtyp të Lirë si një parakusht thelbësor për vendimmarrjen e lirë politike në një shtet demokratik; pa lirinë e shtypit nuk mund të ketë shtet demokratik kushtetues me karakter evropian. Gjithashtu sigurohet nga ndalimi i censurës të përcaktuar në Kushtetutën tonë.
Gazeta BILD është e pavarur dhe ka qarkullimin më të lartë dhe faqen më të vizituar të lajmeve në Evropë.
Unë nuk kam asnjë dyshim se gazetarët gjermanë të sinqertë dhe korrektë të cilët e njohin punën e tyre kanë vepruar dhe i janë përmbajtur kodit të shtypit të Këshillit Gjerman të Shtypit.
Nga rruga, tani edhe Der Spiegel, që është media kryesore drejtuese dhe revista kryesore në Gjermani, e ka marrë përsipër këtë çështje të dielën rreth qeverisë Rama dhe ka vendosur një lidhje të drejtpërdrejtë në raportimin e tij ndaj raportimit të Bildzeitung.
Kjo do të thotë, sigurisht, se Der Spiegel është gjithashtu i bindur për interpretimin dhe vërtetësinë e prezantimit të figurës dhe regjistrimeve të kasetave.
Kjo lidhje është një proces shumë i pazakontë dhe unik në Republikën Federale të Gjermanisë. Pikërisht sepse të dy gazetat janë në konkurrencë me njëri-tjetrin dhe në një distancë kritike.
Ndoshta qeveria e Rama tani gjithashtu dëshiron të padisë Spiegelin dhe gjithashtu të vë në pikëpyetje seriozitetin e shkrimit, kjo sjellje do të marrë ngadalë shkallën e një komike shekspiriane të Ballkanit.
Sot në orën 8 të mëngjesit, Presidenti njoftoi një konferencë për shtyp dhe ekziston mundësia për të dhënë dorëheqjen dhe shpërndarjen e Parlamentit, a është një akt radikal ose një akt i nevojshëm politik?
Henze: Pas një vendimi të tillë nga Presidenti, ekziston një situatë e re politike. Të gjitha palët duhet pastaj të kërkojnë rrugën e pajtimit. Kjo përfshin zgjedhje parlamentare demokratike me disa kandidatë të mundshëm. Kjo supozon që të gjithë e pranojnë vendimin e Presidentit dhe pastaj marrin pjesë në garën politike. Çdo gjë tjetër do të ishte jo evropiane dhe gjithashtu do të shtonte dyshime në mënyrë të panevojshme për dobinë e një procesi të pranimit me Shqipërinë. Kjo gjithashtu do të krijonte një bazë të re për bashkëjetesë paqësore mes konkurrentëve politikë.
“Zoti President, ju jeni organi më i lartë kushtetues, mandati juaj është të mbrojë kushtetutën, qeveria dëshiron që ju të mbroni Kushtetutën, çfarë thoni, do i padisni?
Ekziston një rregull i qartë në Kushtetutë … Presidenti ktheu dekretin bazuar në nenin 93 të Kushtetutës.
Nëse dikush mendon se Presidenti ka thyer kushtetutën, vetëm Gjykata Kushtetuese është autoriteti që mund të kontrollojë. Në kushtet kur qeveria ka shfuqizuar Gjykatën Kushtetuese dhe atë të Lartë, një vendim nga qeveria për të shkarkuar Metën nuk mund të rishikohet në përputhje me sundimin e ligjit dhe Kushtetutën.
Nuk ka siguri ligjore, asnjë sundim të ligjit, asnjë parlament funksional. Standardi minimal i një demokracie parlamentare në Shqipëri është jo ekzistente dhe përgjegjësi për të gjitha këto, është kryeministri Edi Rama.
Nëse qeveria shkarkon organin e fundit kushtetues, presidentin, sepse kryeministri mendon se vendimi është i pasaktë, ai thyen sistemin kushtetues.
Sipas përkufizimit, tashmë nuk ka demokraci parlamentare (3. fuqitë funksionale + shtypi i lirë), nëse organi kontrollues, presidenti,shkarkohet arbitrarisht pa e gjykuar një gjykatë Kushtetuese, atëherë de facto kemi një rregull arbitrar një-dimensional, dhe kjo mund të quhet autokraci, grusht shteti, diktaturë, apo çfarëdoqoftë.
