Nga Jeremy Hunt
Shkëlqesia Juaj, të nderuar të ftuar, Zonja dhe Zotërinj, në emër të Mbretërisë së Bashkuar dhe bashkë-mikpritësve të Qeverisë së Kanadasë, jam i lumtur t’ju uroj mirëseardhjen në këtë konferencë. Faleminderit Chrystia për mbështetjen dhe entuziazmin tuaj të madh për këtë konferencë, dhe shpresojmë të jeni organizatorë vitin e ardhshëm.
Vetëm dy muaj më parë, më 16 maj, një gazetar 28-vjeçar meksikan i quajtur Francisco Romero Diaz mori një telefonatë para agimit rreth një incidenti në një klub nate në Playa del Carmen. Romero ishte specializuar në ekspozimin e krimit të organizuar. Ai u përgjigj si çdo gazetar i mirë, duke shkuar në vendngjarje sa më shpejt që të ishte e mundur. Por në fakt me shumë gjasa ky ishte një kurth. Në mbërritje e sipër në vendngjarje, Romero u sulmua dhe u qëllua për vdekje. Me gjasa e dinte se në ç’rrezik po e fuste veten.
Në dy muajt pararendës, ai u ndalua nga policia – dyshohet se kishte refuzuar të paguante një ryshfet – dhe u rrëmbye nga njerëz të armatosur. Dikush, nëpërmjet një telefonate anonime, e pati kërcënuar se do ta hidhte nga një urë dhe kishte pretenduar se e dinte se ku djali i tij shkonte në shkollë. Dhe megjithatë, pavarësisht çdo kërcënimi dhe ngacmimi, Romero vazhdoi me raportimin për gazetën Quintana Roo Hoy dhe drejtimin e një faqe interneti të fokusuar në betejën ndaj krimit të organizuar. Ai ishte gazetari i gjashtë i vrarë në Meksikë këtë vit. Vetëm një muaj më parë, i shtati, Norma Sarabia, u qëllua për vdekje në Tabasco State.
Në të gjithë botën, 99 gazetarë u vranë vitin e kaluar – dy herë më shumë se një dekadë më parë – dhe 348 të tjerë u burgosën nga qeveritë përkatëse. Pak autorë të krimeve të tilla janë dënuar.
Edhe pas 11 vitesh, prej 46 gazetarëve të vrarë në vitin 2008, vetëm 8 raste janë zgjidhur.
Liria e Medias: një kauzë universale
Pikërisht për këtë, konferenca jonë dhe kjo fushatë globale janë kaq të rëndësishme. Sfida jonë është të nderojmë kujtimin e Francisco Romero Diaz – dhe të tjerëve si ai – duke mbrojtur gazetarët dhe duke e mbrojtur punën e tyre si një shtyllë jetike të një shoqërie të lirë.
Sikundër tha dhe vetë mikesha ime Chrystia, jemi Ministrat e parë të Jashtëm që organizojnë një konferencë ndërkombëtare mbi këtë temë. Ne poashtu duam që ky të bëhet një event i përvitshëm në gjithë globin.
Pavarësisht kronikës së zezë, sot na janë bashkuar delegacione nga mbi 100 vende, duke përfshirë 60 ministra, dhe më shumë se 1.500 gazetarë, akademikë dhe aktivistë. Asnjëherë më parë nuk janë mbledhur kaq shumë vende së bashku në këtë kauzë.
Dhe sot ne dërgojmë një mesazh të mrekullueshëm se liria e medias nuk është një vlerë perëndimore por universale. Në kushtet më ideale, një media e lirë mbron shoqërinë nga abuzimi i pushtetit dhe ndihmon në çlirimin e potencialit të plotë të një kombi.
Në vitin 1887, historiani dhe politikani Lord Acton shkroi fjalët e tij të famshme: ‘Pushteti korrupton dhe pushteti absolut korrupton absolutisht’.
Mbrojtja më e fortë kundër anës së errët të pushtetit është logaridhënia dhe zhbirimi – dhe shumë pak institucione e përmbushin atë rol në mënyrë më efektive sesa një media e lirë.
Llogaridhënia e vërtetë nuk vjen nga ‘goditjet’ teatrale që shtetet autoritare inskenojnë ndaj korrupsionit, të cilat në mënyrë të mistershme eliminojnë kundërshtarët politikë ndërsa shkelësit ia dalin paq.
Llogaridhënia e vërtetë vjen prej riskut të ekspozimit publik nga një media e pavarur.
Dhe treguesit e kësaj janë shumë të qartë.
Nga 10 vendet më të pastra në botë, renditur nga Transparency International, 7 janë gjithashtu në krye të listës së 10 vendeve me median më të lirë, renditur nga Indeksi i Lirisë së Shtypit Botëror.
Ndërkohë, nga 10 vendet më të korruptuara, katër paraqiten në 10 vendet e fundit për lirinë e medias. Një popull i fortë vlerëson reputacionin e tij, kështuqë ndriçimi i transparencës është pengesa më e madhe ndaj keqbërjes.
Unë jam një politikan dhe, si shumë të tjerë në profesionit tim, jo gjithnjë më vjen mirë teksa lexoj ato që mediat thotë për mua.
Madje një politikan që mbron gazetarët mund të duket herë pas here si një gjeldeti që mbron Krishtlindjet.
Dhe natyrisht, më duhet të them, mund të jetë shansi im i vetëm, edhe gazetarët bëjnë gabime. Gazetarët nuk janë imunë ndaj tundimeve të hiperbolës apo të tepricave.
Por ata nga ne që shpeshherë gjenden në rolin e të kritikuarit, duhet të reflektojnë gjithashtu mbi urtësinë e Nelson Mandelës, i cili tha: ‘Mediat janë një pasqyrë përmes së cilës e shohim veten tonë si të tjerët na perceptojnë… Të tilla kritika mund të na ndihmojë të rritemi, duke tërhequr vëmendjen tek ato të veprimeve dhe mosveprime tonat, të cilat nuk u përshtaten pritshmërive të popullit tonë.’
Pra, nëse jemi të mençur, ne politikanët do të trajtojmë mediat si një mik kritik. Zyrtarët tanë mund të na tregojnë se çfarë duam të dëgjojmë; mediat na tregojnë se çfarë kemi nevojë të dëgjojmë, duke ofruar realitet të pazbukuruar nëse dëshirojmë ose jo.
Si një media e lirë ndihmon shoqërinë
Por një media e lirë bën më shumë se vetëm të kritikojë dështimin dhe të parandalojë keqbërjet: gjithashtu ushqen progresin e ideve.
Gjatë gjithë historisë, njerëzimi ka arritur avancimin e tij më të shpejtë sa herë që i kemi lejuar idetë të debatohen, testohen dhe sfidohen lirisht. Asnjë zbulim nuk u arrit kurrë dhe asnjë shpikje nuk u përsos nga mjetet mbytëse të shtypjes apo censurës.
Shkëmbimi i hapur i ideve përmes një media të lirë lejon gjenialitetin e një shoqërie të marrë frymë, duke e çliruar kreativitetin e të gjithë popullsisë. Ashtu si mendimtari i madh John Stuart Mill shkroi: ‘E keqja e të penguarit të një mendimi është se po plaçkitet raca njerëzore … nëse mendimi është i drejtë, ata janë të privuar nga mundësia e shkëmbimit të gabimit për të vërtetën; nëse është e gabuar, ata humbin atë që është pothuajse një përfitim kaq i madh: perceptimi më i qartë dhe përshtypja më e gjallë e së vërtetës e prodhuar nga përplasja e saj me gabime ‘.
Shoqëritë që përqafojnë debatin e lirë bëjnë një kontribut të shpërpjestuar në avancimin e njohurive njerëzore.
Të dhjetë kombet me mediat më të lira në botë kanë prodhuar 120 laureata të çmimit Nobel mes tyre – tre herë më shumë se Rusia dhe Kina kombinuar.
Norvegjia, me vetëm 5 milion njerëz, ka fituar 13 Çmime Nobel. Me respekt të madh për miqtë e mi norvegjezë, norvegjezët nuk janë më pioniere apo krijues se kushdo tjetër.
Ata kanë lulëzuar sepse shoqëria e tyre e hapur dhe mediat e lira – renditen më të lirët në botë – kanë krijuar mjetet më të mira për talentet e tyre që të lulëzojnë .
Sfidat me të cilat përballen gazetarët
Në vendet e tjera, jeta është më e ashpër – por gazetarët po përballen me mosmarrëveshjet.
Në Venezuelë, ne sapo dëgjuam nga Luz Mely Reyes, i cili e ka sfiduar regjimin e Maduro duke bashkë-financuar një faqe interneti të pavarur, Efecto Cocuyo.
Në Kazakistan, Gulnara Bazhkenova drejton faqen e internetit Holanews, e cila tregoi se si rezervat e peshkut në lumin Ural ishin shkatërruar nga helmimi.
Në Peru, Gustavo Gorriti i IDL Reporteros ka nxjerrë në dritë një sërë skandalesh korrupsioni që përfshijnë biznesin, qeverinë dhe gjyqësorin.
Por fatkeqësisht në shumë vende situata vazhdon të përkeqësohet.
Në Kinë, censura e automatizuar bllokon aksesin në mijëra faqe interneti të lajmeve, me miliona njerëz të punësuar për të censuruar përmbajtjen, postimet e rreme të mediave sociale dhe manipuluar debatin online.
Personi i parë që krijoi një faqe në Kinë përqendruar në të drejtat e njeriut ishte një aktivist i quajtur Huang Qi. Ai u burgos në vitin 2016 dhe asgjë prej tij nuk është dëgjuar nga një gjyq i fshehtë në janar, edhe pse ai është në gjendje të keqe shëndetësore.
Ne kemi ngritur çështjen e tij me autoritetet kineze dhe i bëj thirrje atyre përsëri që të zbulojnë fatin e Huang Qi dhe të ofrojnë ndonjë kujdes mjekësor që ai mund të ketë nevojë.
Në Vietnam, Tran Thi Nga prodhoi prova video të brutalitetit të policisë, dhe mori një dënim me nëntë vjet burg në 2017. Pra, sot i bëj thirrje autoriteteve vietnameze që ta lirojnë atë.
Mbrojtja e lirisë së medias
Në një botë ku një kolumnist Washington Post, Jamal Khashoggi, u vra brenda një prone diplomatike saudite – dhe një gazetar i ri i talentuar, Lyra McKee, u qëllua për vdekje nga republikanët disidentë në Irlandën e Veriut – do të ishte e lehtë të dorëzohej për fatalizëm.
Por ne duhet t’i rezistojmë kësaj.
Sepse nëse veprojmë së bashku, ne mund të ndriçojmë drejtojmë vëmendjen ndaj abuzimeve dhe të imponojmë një çmim diplomatik ndaj atyre që do të dëmtonin gazetarët ose do t’i ndalonin ato për të bërë punët e tyre. Kështu që sot, unë dua të njoftoj pesë hapa praktikë që Qeveria Britanike do të marrë së bashku me partnerët tanë.
Së pari, ne do të bashkohemi me qeveritë e tjera për të krijuar një Fond të ri Global për Mbrojtjen e Medias, që do të administrohet nga UNESCO. Kjo do të çojë përpara planin e veprimit të OKB-së për sigurinë e gazetarëve.
Ndër synimet do të jetë të ndihmojë në financimin e konsultave ligjore për gazetarët dhe trajnimin mbi sigurinë për ata që operojnë në zona konflikti.
Britania do të sigurojë 3 milionë £ Fonde gjatë pesë viteve të ardhshme – dhe ne i ftojmë të tjerët që të kontribuojnë.
Së dyti, ne do të krijojmë një forcë ndërkombëtare të punës për të ndihmuar qeveritë që të përmbushin angazhimet e tyre për lirinë e medias, duke përfshirë hartimin e planeve kombëtare të veprimit.
Çdo vit në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së do të takohemi për të rishikuar progresin e task forcës, duke përgëzuar ato vende ku liria e medias po përmirësohet dhe çfarë duhet të bëhet aty ku nuk ka përmirsim.
Së treti, i dërguari im i posaçëm, Amal Clooney, ka mbledhur një panel ekspertësh për të këshilluar vendet se si të forcojnë mbrojtjen ligjore të gazetarëve. Unë do të inkurajoj të gjitha qeveritë të bazohen në këshillën e panelit dhe t’i përgjigjen rekomandimeve të saj.
Për pjesët tona, qeveria britanike do të sigurojë që sa herë që propozojmë ose ndryshojmë një ligj, do të shqyrtojmë ndikimin e mundshëm në lirinë e shtypit. Më herët sot, kolegu im, Ministri Harriett Baldwin, njoftoi se Departamenti ynë për Zhvillim Ndërkombëtar do të shpenzojë deri në 15 milionë £ për programe të reja për të promovuar lirinë e medias në të gjithë botën.
Së katërti, Chrystia Freeland dhe unë do të sjellim së bashku një grup kontakti me vende të ngjashme për të lobuar në unison kur liria e medias sulmohet. Qëllimi ynë është që ky të jetë një mekanizëm i shpejtë i reagimit, duke ndihmuar ministrat e jashtëm dhe ambasadorët që të reagojnë si një aktor i vetëm kur abuzimet ndodhin.
Së fundmi, ftoj çdo vend të përfaqësuar këtu për të nënshkruar Betimin Global për Lirinë e Medias, duke zgjidhur se do të punojmë së bashku si një koalicion për të promovuar këtë kauzë dhe do të takohemi përsëri vitin e ardhshëm.
Përfundim
Kolegë, lufta për lirinë e medias po zhvillohet ditë pas dite, jo në qendrat e konferencave si kjo, por nga gazetarë të pavarur në shtetet autoritare;
nga blogerët vigjilentë që ekspozojnë korrupsionin;
dhe nga aktivistët e guximshëm që publikojnë provat e shkeljeve të të drejtave të njeriut.
Nuk ka vend për neutralitet në këtë luftë.
Ne jemi në anën e atyre që kërkojnë të raportojnë të vërtetën dhe t’i sjellin faktet në dritë.
Ne qëndrojmë kundër atyre që shtypin, censurojnë apo hakojnë.
Pas vrasjes së Francisco Romero Diaz, gazeta e tij mbante titullin: ‘Dhimbje, Frikë dhe Pafuqi’, dhe deklaroi: ‘Zëri i një gazetari është heshtur’.
Në fund të gjithë ne përballemi me një zgjedhje.
Por mbrojmë vlerat tona dhe kombet do të lulëzojnë nga shkëmbimi i lirë i ideve.
Duke ardhur në këtë konferencë, secili prej 1000 njerëzve këtu e ka bërë këtë zgjedhje.
Ne jemi zotuar të bëjmë atë që duhet – dhe jo më pak – për të siguruar që në vend që të heshtin, zërat e shumëfishtë dhe të ndryshëm të një mediumi të lirë të ushqehen dhe të nxiten si kontributi më i rëndësishëm për shoqëritë e hapura që janë themeli i progresit njerëzor.
Në ditën e parë të Konferencës Globale për Lirinë e Medias, Jeremy Hunt shpjegoi se pse duhet të qëndrojmë me ata që kërkojnë të raportojnë të vërtetën dhe sjellin faktet në dritë.
*Autori është ministri i Jashtëm dhe i Komonuellthit në Britaninë e Bashkuar
