Një shtet demokratik kushtetues dhe vetë një demokraci nuk ekzistojnë në Shqipëri për gati dy vjet, një sukses i madh i të ashtuquajturës reformë gjyqësore. Hetimet penale për vjedhjen e votave nuk duket se po zhvillohen
Në vijim të intervistës për gazetën “Shekulli”, këshilltari i CDU-së në Gjermani, Martin Henze komenton krizën e thellë që ka përfshirë politikën dhe ngërçin e gjykatave. Sipas tij, reforma gjyqësore nuk mund të konsiderohet sukses, kur prej të paktën 2 vitesh, gjykatat janë të shkrira. Henze flet edhe për çështjen e manipulimit të zgjedhjeve në vitin 2017, jehona e të cilave u përcoll nga përgjimet e dala nga gazeta gjermane “Bild”. Ai thotë se nuk sheh ndonjë dritë shprese në horizontin e hetimeve të Prokurorisë, për sa kohë që vetë mafia në qeveri përfaqësohet nga qeveria.
Ka një krizë politike në Shqipëri. Kryeministri Edi Rama ka një konflikt të hapur politik me Presidentin Ilir Meta. A është ky një kërcënim serioz për demokracinë në Shqipëri?
Do të ishte mbyllja e syve të realitetit, nëse dikush do të mohonte që Shqipëria ka rënë në një krizë serioze, mbase fatale, sepse Shqipëria aktualisht nuk ka shtet kushtetues dhe nuk ka demokraci dhe vërtet po përballet me një humnerë ekonomike dhe juridike, se Shqipëria është bërë një narko-shtet, për të cilin qeveria Rama vetëm është përgjegjës politikisht. Populli shqiptar ka bërë një marrëveshje shumë të keqe me këtë rregullore. Shteti demokratik kushtetues është shumë i njohur për ne në Bashkimin Evropian, dhe ne gjermanët në veçanti, të cilët kemi provuar një histori shumë të rastësishme gjatë njëqind viteve të fundit, kemi marrë përsipër një faj dhe përgjegjësi të madhe. Sundimi i ligjit dhe demokracia ishin zhvilluar në Shqipëri, dhe gjithmonë ka pasur një tension të ndryshueshëm dhe plotësim midis tyre. Shumë e rëndësishme për Shqipërinë ishte pranvera 1993, u zhvillua zhvillimi i madh drejt Evropës, u miratua ligji për të drejtat themelore dhe të drejtat e njeriut, Konventa e KB për të drejtat e njeriut dhe dispozitat e Aktit Final të CSCE, të drejtat e minoriteteve, u zhvendosën në ligjin shqiptar, duke marrë statusi pa viza, anëtarësimi në NATO dhe anëtarësimi i planifikuar në BE. Këto arritje të mëdha të popullit shqiptar, kjo fillim e integrimit të Shqipërisë në shoqëritë civile të botës tani janë në diskutim në vitin 2019 dhe Shqipëria është ekonomikisht në prag të kolapsit, kapitali dhe ekonomia më e rëndësishme e vendit humbet, të rinjtë emigrojnë apo ik nga vendi. Të dy parimet, sundimi i ligjit dhe demokracia, u gjetën së bashku deri në vitin 2013 në shërbim të idesë së lirisë, e cila është diversifikuar masivisht që nga zgjedhja e kryeministrit aktual Rama, sidomos pas zgjedhjeve manipuluese në 2017, e cila siç duket u realizua me përkrahja e mafies, në Evropë flitet edhe për qeverinë mafioze Rama. Më lejoni të theksoj shkurtimisht sfondin e mëposhtëm, i cili është shumë i rëndësishëm për të kuptuar situatën: Demokracia siguron vetëvendosjen e njerëzve duke organizuar formimin, legjitimimin dhe kontrollin e atyre organeve, qeverisë dhe administratës që ushtrojnë pushtetin shtetëror mbi qytetarin . Sundimi i ligjit i përgjigjet pyetjeve në lidhje me përmbajtjen, qëllimin dhe procedurat e veprimtarisë shtetërore. Ai synon të kufizojë dhe të lidhë fuqinë e shtetit në interes të ruajtjes së lirisë individuale – veçanërisht duke njohur të drejtat e njeriut, ligjshmërinë e administratës dhe mbrojtjen e të drejtave individuale nga gjykatat e pavarura. Para së gjithash, megjithatë, sistemi juridik evropian bazohet në shumë fusha në parimin e besimit të ndërsjellë, d.m.th. në njohjen e akteve juridike pa shqyrtim të thelluar juridik të tij. Aty ku mungon ky besim, si në Shqipëri, deficite të konsiderueshme funksionale lindin në praktikë. Të gjithë flasin për suksesin e reformës gjyqësore; është në rrugën e duhur në Shqipëri, por nuk është kështu. Një shtet demokratik kushtetues dhe vetë një demokraci nuk ekzistojnë në Shqipëri për gati dy vjet, një sukses i madh i të ashtuquajturës reformë gjyqësore. Rezultati është “gjyqësori” i shoqërisë shqiptare dhe politizimi dhe instrumentizimi i gjyqësorit nga qeveria Rama. Kjo e fundit vendoset kështu nën dyshimin e përgjithshëm për të ndjekur interesa vetjake masive dhe duke mos respektuar sa duhet vullnetin mazhoritar të kombit shqiptar në juridiksionin e tij, d.m.th. duke prezantuar një autokraci.
Pra, po thoni që ka humbur besimi?
Besimi pra është afër zeros. Sidoqoftë, shteti demokratik kushtetues kërkon vlefshmërinë dhe respektimin e pakushtëzuar të ligjit dhe rendit. Nuk ka diçka të tillë si një shtet kushtetues “sipas kush e udhëheq qeverinë”. Parimi themelor i shtetit kushtetues demokratik është barazia dhe ligjshmëria. Në shtetin kushtetues demokratik zbatohet parimi i ndarjes së pushteteve, dhe kjo kërkon përparësi të rreptë të ligjit parlamentar dhe detyrim po aq të rreptë të veprimeve të qeverisë Rama për kushtetutën, mbi dekretet e organit kushtetues Presidenti i Republika, mbi ligjin, fuqizimin e saj, sundimin e ligjit. Në fund të fundit, vullneti politik i organeve kushtetuese përgjegjëse, vetëdijesimi i tyre kushtetues dhe, për më tepër, vetëdija kushtetuese e shoqërisë janë vendimtare në përcaktimin nëse parimet e tilla themelore kushtetuese janë të qëndrueshme dhe të paprekura për një afat të gjatë. Aktualisht ne po shohim një situatë në të cilën qeveria nuk po respekton kushtetutën dhe, pa arsye, ka shfuqizuar Gjykatën Kushtetuese dhe Gjykatën Supreme, pra sundimin e ligjit dhe kështu demokracinë, dhe qeveria është nën dyshimin e përgjithshëm se ka manipuluar zgjedhjet e 2017-ës së bashku me mafien. Hetuesit e policisë duhej të iknin jashtë vendit.
Çështja e manipulimit të zgjedhjeve është aktualisht në hetim nga Prokuroria….
Hetimet penale për këtë rast nuk duket se po zhvillohen. Gazeta më e madhe gjermane BILD, e shpjegon këtë gjendje duke arritur rezultatin: Mafia në Shqipëri nuk po heton vetë, qeveria është mafia. Presidenti i Republikës lëshon një dekret kushtetues duke shtyrë zgjedhjet lokale deri më 13 tetor 2019, i cili mund të nxirret vetëm me anë të një Gjykate Kushtetuese që do të shfuqizohet. Çfarë bën qeveria, ajo megjithatë zhvillon zgjedhje, d.m.th zgjedhje të paligjshme, me pjesëmarrje më të vogël se 18%, të cilat, sipas mendimit ndërkombëtar, nuk ishin gjithashtu të lira, sekrete. Kushtetuta shqiptare përmban një ndalim të refuzimit të drejtësisë. Në fakt, edhe në këtë rast, lind pyetja nëse qeveria shqiptare e Ramës po pengon hetimin. Sipas kushtetutës shqiptare, të gjithë njerëzit dhe grupet në Shqipëri mund të marrin pjesë në interpretimin e kushtetutës, të strukturojnë mosmarrëveshjen dhe, veçanërisht, ta çojnë atë përpara “gjykatës civile”, gjykatës kushtetuese dhe Gjykatës Supreme përmes një ankese kushtetuese. Gjykata Kushtetuese është një zëvendësues – sovran i popullit shqiptar që kontrollon organet kushtetuese. Populli shqiptar duhet të arrijë marrëveshje mbi themelet e shoqërisë përmes Gjykatës Kushtetuese brenda kornizës së një kodi procedural dhe t’i zhvillojë këto themele më tej përmes Gjykatës Kushtetuese. Prandaj Gjykata Kushtetuese është një pjesë integrale e sistemit politik të Shqipërisë për vetë arsyen që synon të kontrollojë veprimet e qeverisë, parlamentit dhe administratës. Në të njëjtën kohë, megjithatë, ai është gjithashtu jashtë sistemit politik të Shqipërisë, sepse logjika e sistemit parlamentar të qeverisë – maxhoranca kundrejt pakicës – nuk ka ndonjë rëndësi për vendimin e saj. Gjykata Kushtetuese nuk i bazon vendimet e saj në mendimin e qeverisë Rama, por në pasojat për sistemin kushtetues të Shqipërisë, shtetin kushtetues të Shqipërisë dhe marrëdhëniet e saj me shtetet e tjera në sistemin evropian dhe ndërkombëtar. Pozicioni i dyfishtë i Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë, brenda dhe jashtë sistemit politik në Shqipëri, është vendimtar për funksionalitetin dhe ekzistencën e shtetit kushtetues demokratik. Stabiliteti i shtetit shqiptar qëndron në mungesën e konkurrencës së Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë. Nevoja për të mbrojtur Kushtetutën është detyra kryesore e Gjykatës Kushtetuese në Shqipëri, detyra qendrore e Gjykatës Supreme është fjala e fundit në të gjitha proceset civile, e cila është e rëndësishme për Shqipërinë si një vend biznesi. Të dy krijimet për nga qëndrueshmëria e tyre dhe fjala e fundit, siguria juridike dhe stabiliteti. Gjykatat kushtetuese dhe ato civile, funksionaliteti i tyre është garancia e procesit demokratik në Shqipëri, Ky tregim bazohet në supozimin se rregullat e konkurrencës demokratike duhet të tërhiqen dhe mbikëqyren nga një organ i pavarur. Qëllimi është të sigurohet që procesi demokratik të mbetet i hapur dhe i drejtë.
A është në rrezik demokracia?
Absolutisht, sistemi demokratik aktualisht nuk ekziston në Shqipëri, siç u shpjegua më lart. Shqipëria tani është në një situatë në të cilën Gjykata Kushtetuese dhe Gjykata e Lartë Civile janë shfuqizuar de fakto nga qeveria Rama rreth dy vjet më parë dhe janë vendosur në një gjendje jofunksionale. Në të njëjtën kohë, korrupsioni në administratën e qeverisë dhe trafikimi i heroinës dhe kokainës janë rritur masivisht, dhe Shqipëria është bërë qendra e trafikut të drogës në Evropë. Kjo ka një ndikim në funksionalitetin e parlamentit, një kontrollueshmëri i qeverisë Rama nuk është e mundur që prej 2 vitesh. Siguria juridike dhe transparenca nuk janë më të garantuara, minimumi i një shteti kushtetues. Pajtueshmëria me Kushtetutën nuk mund të kontrollohet më. Të gjitha ligjet e qeverisë, të gjitha veprimet e qeverisë, janë ligjërisht në pikëpyetje, pasi ato nuk mund të verifikohen, dhe për këtë arsye i nënshtrohen plotësisht shqyrtimit gjyqësor nga një gjykatë kushtetuese nëse ata ndonjëherë punojnë përsëri. Ligjet sui generis janë tërësisht jo-kushtetuese. Nëse një Gjykatë Kushtetuese dhe një Gjykatë Supreme do të rivendoseshin, do të kishte shumë për të bërë. Këtë duhet ta imagjinojmë vetëm një herë: veprimtaria e qeverisë prej 2 vjetësh, të gjitha ligjet, do të duhej të rishikohej. Përveç kësaj, ka rreth 40,000 raste të pazgjidhura. Një teatër shqiptar i Shekspirit, me Kryeministrin Rama dhe miqtë e tij të familjes në qendër të aksionit. Gjykatat Supreme sigurisht që do të duhet të pajisen me disa qindra gjyqtarë në mënyrë që t’i shqyrtojë këto raste menjëherë dhe në përputhje me rregullin e ligjit.
Henze: Të huajt jenë bërë pjesë e rutinës së Shqipërisë
Jashtë vendit: Dëshira për një zgjidhje të thjeshtë dhe të përsosur ndoshta nuk vdes kurrë. Si rregull, çdo zgjidhje krijon një problem të ri. Dhe kjo është për shkak të kufizimeve të të menduarit njerëzor. Arsyeja pse vendet e huaja nuk mund ta shihnin më parë këtë zhvillim shumë të dukshëm në Shqipëri, qëndron në ato që ne në shkencë i quajmë rutina njohëse. Këto janë programe tipike të vëzhgimit neurologjik, në të cilat rezultatet janë më pak interesante se vetë procesi. Prandaj deklarata e disa përfaqësuesve dhe ambasadorëve të huaj: “Përparimi në reformën gjyqësore mund të shihet në Shqipëri”, “Shqipëria do të jetë modeli i një reforme të suksesshme gjyqësore, një vend model në BE”. Në vend që të përqendrohen në rezultatin e reformës në drejtësi, këtu heqjen e shtetit të së drejtës pa një zgjidhje të përkohshme dhe kështu rrëzimin e të gjithë sistemit parlamentar, ato janë përqendruar vetëm në fillimin e procesit, fillimin e reformës ligjore. Një shenjë e mbivlerësimit absolut të këtyre përfaqësuesve, ata janë në një rutinë njohëse. Tipike për rutinat njohëse që personi në fjalë nuk e regjistron rezultatin ad hoc, por përqendrohet vetëm në fillimin e një procesi, metodën, një shtrembërim absolut të perceptimit të kolegëve të huaj.
