Disa pyetje dhe përgjigje për CORONAVIRUSIN që duhet t’i dini

Pyetje: Kam dëgjuar që vitamina C me dozë të lartë është duke u përdorur për të trajtuar pacientët me COVID-19. Funksionon?

Dhe a duhet të marr vitaminë C për të parandaluar infeksionin me virusin COVID-19?

Përgjigje: Disa pacientë të sëmurë kritikë me COVID-19 janë trajtuar me doza të larta të vitaminës C intravenoze (IV) me shpresën se do të shpejtonte shërimin. Sidoqoftë, nuk ka asnjë provë të qartë ose bindëse shkencore që funksionon për infeksionin COVID-19, dhe nuk është një pjesë standarde e trajtimit për këtë infeksion të ri. Një studim është duke u zhvilluar në Kinë për të përcaktuar nëse ky trajtim është i dobishëm për pacientët e rënduar me COVID-19; rezultatet priten në vjeshtë.

Ideja që vitamina C me dozë të lartë mund të ndihmojë në infeksionet dërrmuese nuk është e re. Një studim i vitit 2017 zbuloi se trajtimi me vitaminë C me dozë të lartë IV (së bashku me vitaminën B1 dhe kortikosteroidet) u shfaq për të parandaluar vdekjen në pacientët me sepsis, një formë e infeksionit të rëndë, që përfshin gjithë organizmin, që shkakton presion të ulët të rrezikshëm dhe dështim të organeve.

Një studim tjetër i publikuar vitin e kaluar vlerësoi efektin e infuzioneve me dozë të lartë të vitaminës C në mesin e pacientëve me infeksione të rënda që kishin sepsis dhe sindromë akute të frymëmarrjes, në të cilën mushkëritë mbushen me lëng. Ndërsa masat kryesore të përmirësimit të studimit nuk u përmirësuan brenda katër ditëve të para të terapisë me vitaminë C, ekzistonte një normë më e ulët e vdekjes në 28 ditë midis pacientëve të trajtuar.

Sa i përket parandalimit, nuk ka prova se marrja e vitaminës C do të ndihmojë në parandalimin e infeksionit me koronavirusin që shkakton COVID-19. Ndërsa dozat standarde të vitaminës C janë përgjithësisht të padëmshme, doza të larta mund të shkaktojnë një numër efektesh anësore, duke përfshirë nauze, ngërçe dhe një rrezik të shtuar të gurëve në veshka.

Pyetje:A është efektivë antivirali Remdesivir për trajtimin e COVID-19?

Përgjigje:Shkencëtarët në të gjithë botën po testojnë nëse ilaçet e zhvilluara më parë për të trajtuar infeksione të tjera virale mund të jenë gjithashtu efektive kundër koronavirusit të ri që shkakton COVID-19. Një ilaç që ka marrë shumë vëmendje është remdesivir. Kjo për shkak se koronavirusi që shkakton COVID-19 është i ngjashëm me koronaviruset që shkaktuan sëmundjet SARS dhe MERS – dhe provat nga studimet laboratorike dhe të kafshëve sugjerojnë që remdesivir mund të ndihmojë në kufizimin e riprodhimit dhe përhapjes së këtyre viruseve në trup.

Në veçanti, ekziston një pjesë kritike e të tre viruseve që mund të paralizohet nga remdesivir. Është ajo pjesë kritike, e cila ndikon që një enzimë të rëndësishme e virusit,e nevojshme për riprodhim, kjo është praktikisht identike në të tre koronaviruset; ilaçet si remdesivir që goditën me sukses atë objektiv në viruset që shkaktojnë SARS dhe MERS ka të ngjarë të punojnë kundër virusit COVID-19.

Remdesivir u zhvillua për të trajtuar disa sëmundje të tjera të rënda virale, përfshirë sëmundjen e shkaktuar nga virusi Ebola (jo një koronavirus). Ky funksionon duke frenuar aftësinë e koronavirusit për t’u riprodhuar dhe bërë kopje të vetvetes: nëse nuk mund të riprodhohet, nuk mund të bëjë kopje që përhapin dhe infektojnë qelizat dhe pjesët e tjera të trupit. Remdesivir frenoi aftësinë e koronavirusëve që shkaktojnë SARS dhe MERS të infektojnë qelizat në një pjatë laboratorike. Ilaçi gjithashtu ishte efektiv në trajtimin e këtyre koronaviruseve te kafshët: pati një ulje të ngarkesës së virusit në trup, dhe gjithashtu një përmirësim të sëmundjes së mushkërive të shkaktuar nga virusi. Ilaçi duket se është efektiv në të dhënat laboratorike, në mbrojtjen e qelizave nga infeksioni nga virusi COVID (siç është e vërtetë për koronaviruset SARS dhe MERS), por më shumë studime janë duke u zhvilluar për të konfirmuar se kjo është e vërtetë. Remdesivir u përdor në rastin e parë të COVID-19 që ndodhi në shtetin Uashington, në janar të vitit 2020. Pacienti ishte i sëmurë rëndë, por mbijetoi. Sigurisht, përvoja në një pacient nuk vërteton se ilaçi është efektiv. Dy prova të mëdha klinike të rastit janë duke u zhvilluar në Kinë. Të dy provat do të regjistrojnë mbi 700 pacientë dhe ka të ngjarë të përgjigjen përfundimisht në pyetjen nëse ilaçi është efektiv në trajtimin e COVID-19. Rezultatet e atyre studimeve priten në prill ose maj të vitit 2020.

Pyetje:-A është humbja e ndjenjës së nuhaturit një simptomë e COVID-19? Çfarë duhet të bëj nëse humbas ndjenjën e nuhatjes?

Përgjigje:Rritja e testimeve sugjeron që një ndjenjë e humbur e nuhatjes, e njohur mjekësisht si anosmia, mund të jetë një simptomë e COVID-19.

Kjo nuk është për t’u habitur, sepse infeksionet virale janë një shkak kryesor për humbjen e ndjenjës së nuhaturit, dhe COVID-19 është një virus. Megjithatë, humbja e të nuhaturit mund të ndihmojë mjekët të identifikojnë njerëzit që nuk kanë simptoma të tjera, por të cilët mund të infektohen me virusin COVID-19 – dhe të cilët mund të infektojnë padashur të tjerët.

Një deklaratë e shkruar nga një grup specialistësh otolaringologë në Mbretërinë e Bashkuar raportoi se në Gjermani, dy në tre raste të konfirmuara të COVID-19 kishin një humbje të ndjenjës së nuhaturit; në Korenë e Jugut, 30% e njerëzve me simptoma të buta që testuaAn pozitive për COVID-19 raportuan anosminë si simptomën e tyre kryesore. Më 22 Mars, Akademia Amerikane e Otolaringologjisë – Kirurgjia e kokës dhe qafës rekomandoi që anosmia të shtohet në listën e simptomave COVID-19 të përdorura për të kontrolluar njerëzit për testime të mundshme ose vetë-izolim. Përveç COVID-19, ansomia mund të rezultojë edhe nga alergjitë, si dhe nga viruset e tjera, përfshirë rinoviruset që shkaktojnë ftohjen e zakonshme. Pra, anosmia vetëm nuk do të thotë të keni COVID-19. Po bëhen studime për të marrë përgjigje më përfundimtare se sa anosmia e zakonshme është tek njerëzit me COVID-19, në cilën pikë pas shfaqjes së ansomisë nga infeksioni, dhe si të dalloni humbjen e të nuhaturit të shkaktuar nga COVID-19 nga humbja e aromës së shkaktuar nga alergjitë , viruse të tjerë ose shkaqe krejt të tjera.

Derisa të dimë më shumë, tregoni menjëherë mjekut tuaj nëse e gjeni veten të paaftë për të nuhatur. Ai ose ajo mund t’ju nxisë të testoheni dhe të izoloheni.

Pyetje: A janë hloroquine dhe hydroxychloroquine të efektshme për trajtimin e COVID-19?

Përgjigje:Kohët e fundit, ka pasur një diskutim të konsiderueshëm nëse dy ilaçet hloroquine dhe hydroxychloroquine që kanë qenë në dispozicion për dekada për të trajtuar sëmundje të tjera, gjithashtu mund të jenë efektive në trajtimin e COVID-19.

Ilaçet përdoren kryesisht për të trajtuar malarien dhe disa sëmundje inflamatore, duke përfshirë lupusin eritematoz sistemik dhe artritin reumatoid. Asnjë ilaç nuk është plotësisht i sigurt, por këto ilaçe janë mjaft të sigurta kur përdoren vetëm për disa ditë ato mund të jenë të nevojshme për të trajtuar COVID-19.

Ato janë gjithashtu të lira, tashmë të disponueshme nëpër farmaci, dhe relativisht pa efekte anësore.

Natyrisht, pyetja është nëse ato janë efektive kundër koronavirusit që shkakton COVID-19. A janë ata efektivë në vrasjen e virusit në një enë laboratorike? Dhe a janë ata efektivë në vrasjen e virusit te njerëzit?

Nëse përgjigjja e pyetjes së parë është “jo”, nuk ka kuptim të marrësh përgjigje për pyetjen e dytë.

Ekzistojnë prova të forta që të dy barnat vrasin virusin COVID-19 në enën laboratorike. Droga duket se funksionon përmes dy mekanizmave. Së pari, ata e bëjnë më të vështirë që virusi të bashkohet me qelizën, duke penguar që virusi të hyjë në qelizë dhe të shumëfishohet brenda tij. Së dyti, nëse virusi arrin të futet brenda qelizës, ilaçet e mbytin atë përpara se të mund të shumohet.

Por, a veprojnë ilaçet te njerëzit me COVID-19? Shumë studime janë duke u zhvilluar për të marrë një përgjigje të kësaj pyetje, por që nga 24 marsi i vitit 2020, vetëm dy kanë dhënë rezultate paraprake.

Një raport, i botuar në shkurt të vitit 2020, pretendonte se klorokina ishte përdorur në më shumë se 100 pacientë në Kinë që kishin COVID-19. Shkencëtarët deklaruan se rezultatet e tyre demonstruan se klorokina është superiore ndaj trajtimit të kontrollit në frenimin e përkeqësimit të pneumonisë, përmirësimin e gjetjeve të imazheve të mushkërive, eliminimin e virusit nga trupi dhe shkurtimin e kohëzgjatjes së sëmundjes.

Këto pretendime janë emocionuese. Sidoqoftë, raporti nuk ka siguruar asnjë provë në mbështetje të kërkesave.

Së dyti, asnjë provë nuk u paraqit se sa e rëndë ishte pneumonia, as nëse gjetjet në imazhet e mushkërive ose skanimet CT janë përmirësuar me të vërtetë.

Së treti, megjithëse pretendojnë se ilaçi e bëri virusin të zhdukej, ata nuk raportuan se cilat ishin nivelet e virusit përpara, krahasuar pas trajtimit. Me pak fjalë, nuk ka shumë prova.

Ka shumë studime në zhvillim e sipër, dhe duhet të kemi përgjigje më solide brenda disa muajve.

Pyetje: Kam dëgjuar që disa ilaçe të presionit të gjakut mund të përkeqësojnë simptomat e COVID-19. A duhet të ndaloj marrjen e ilaçeve tani apo vetëm në rast se infektohem? A duhet t’i ndaloj nëse zhvilloj simptoma të COVID-19?

Përgjigje:Ju po referoni tek frenuesit e enzimës konvertuese të angiotenzinës (ACE) dhe bllokuesit e receptorëve të angiotenzinës (ARB), dy lloj medikamentesh që përdoren kryesisht për të trajtuar presionin e lartë të gjakut (hipertensionin) dhe sëmundjet e zemrës.

Mjekët gjithashtu i përshkruajnë këto ilaçe për njerëzit që kanë proteina në urinën e tyre, një problem i zakonshëm tek njerëzit me diabet. Në këtë kohë, Shoqata Amerikane e Zemrës (AHA), Kolegji Amerikan i Kardiologjisë (ACC) dhe Shoqëria e Insuficiencës së Zemrës së Amerikës (HFSA) rekomandojnë me forcë që njerëzit që marrin këto ilaçe duhet të vazhdojnë ta bëjnë këtë, edhe nëse infektohen.

Ja se si filloi ky shqetësim. Studiuesit që bëjnë studime mbi koronaviruset në kafshë të ndryshme (koronavirusi SARS nga fillimi i viteve 2000) zbuluan se vende të caktuara në qelizat e mushkërive, të quajtura ACE-2 receptorë u shfaqën për të ndihmuar virusin SARS të hyjë në mushkëri dhe të shkaktojë pneumoni. Frenuesit ACE dhe droga ARB ngritën nivelin e receptorit ACE-2 te kafshët.

A mund të thotë kjo që njerëzit që marrin këto ilaçe janë më të ndjeshëm ndaj infeksionit COVID-19 dhe kanë më shumë të ngjarë të pneumonia?

Realiteti sot:

• Studimet njerëzore nuk kanë konfirmuar gjetjet në studimet e kafshëve.
• Disa studime sugjerojnë që frenuesit ACE dhe ARB mund të zvogëlojnë dëmtimin e mushkërive te njerëzit me pneumoni të tjera virale. E njëjta gjë mund të jetë e vërtetë edhe për pneumoninë e shkaktuar nga virusi COVID-19.
• Ndalimi i marrjes së frenuesve ACE ose ARB (barnave që mjekojnë tensionin e lartë të gjakut) mund t’ju rrezikojë më shumë ndërlikimet nga infeksioni, pasi ka të ngjarë që presioni juaj i gjakut të rritet dhe problemet e zemrës të përkeqësohen.

Në fund të fundit: AHA, ACC dhe HFSA rekomandojnë me forcë të vazhdoni të merrni ACE frenues ose medikamente ARB, edhe nëse sëmureni me COVID-19. Edhe tensioni I lartë I gjakut vret.

Pyetje:A duhet të shkoj te mjeku apo dentisti për ratse jo-urgjente?

Përgjigje:Gjatë kësaj periudhe të distancimit social, është mirë që të shtyhen takimet jo-urgjente me mjekun ose dentistin tuaj. Këto mund të përfshijnë vizita të rregullta ose pastrime dentare, si dhe vizitat vijuese për të menaxhuar sëmundjet kronike nëse shëndeti juaj ka qenë relativisht i qëndrueshëm kohët e fundit. Ju gjithashtu duhet të shtyni testet rutinë të kontrollit, të tilla si mamografia , PSA, nëse jeni në rrezik mesatar prej sëmundjes. Shumë mjekë kanë filluar të kufizojnë vizitat në zyra dhe pranojnë vizita vetëm për raste urgjente.

Si alternativë, zyrat e mjekëve gjithnjë e më shumë po ofrojnë shërbime nëpërmjet telefonit apo internetit. Kjo nënkupton e thirrje telefonike ose vizita virtuale duke përdorur një shërbim chat video.

Kërkoni që të caktoni një takim të tillë me mjekun tuaj për një problem të ri ose kronik..

Pyetje: A duhet ta shtyj operacionin tim të planifikuar?

Përgjigje: Eshtë e mundshme dhe e arsyeshme që operacioni ose procedura juaj e planifikuar të anulohet ose të rinovohet nga spitali ose qendra mjekësore në të cilën planifikohet të bëni procedurën. Nëse jo, atëherë gjatë kësaj periudhe të distancimit social, duhet të konsideroni shtyrjen e çdo procedure që mund të presë.

Për shembull, ju mund të keni nevojë për operacion të menjëhershëm për dhimbjen e nervit shiatik të shkaktuar nga një hernie e diskut ndërvertebral. Por dhimbja mund të jetë aq e rëndë sa nuk do të mund të duronit duke shtyrë operacionin për javë ose ndoshta muaj. Në atë rast, ju dhe mjeku juaj duhet të merrni një vendim të përbashkët rreth procedurës.

Pyetje: A është e sigurt të marrësh ibuprofen për të trajtuar simptomat e COVID-19?

Përgjigje: Disa mjekë francezë këshillojnë të përdoret ibuprofen (Motrin, Advil, shumë versione gjenerike) për simptomat COVID-19 bazuar në raportet e personave të shëndetshëm ndryshe me COVID-19 të konfirmuar që po merrnin një ibuprofen për lehtësimin e simptomave dhe në fakt shkaktuan një rëndim të sëmundjes, veçanërisht pneumonisë.

Këto janë vetëm vëzhgime dhe nuk bazohen në studime shkencore.

OBSH fillimisht rekomandoi përdorimin e paracetamolit në vend të ibuprofen për të ndihmuar në uljen e etheve dhe dhembjeve dhe dhimbjeve që lidhen me infeksionin e koronavirusit, por tani shprehet që ose paracetamoli ose ibuprofen mund të përdoren. Ndryshimet e shpejta në rekomandime krijojnë pasiguri.

Meqenëse disa mjekë mbeten të shqetësuar për ibuprofenin, ende duket e kujdesshme që së pari të zgjidhni paracetamolin, me një dozë totale që nuk tejkalon 3000 miligram në ditë. Sidoqoftë, nëse dyshoni ose e dini që keni COVID-19 dhe nuk mund të merrni paracetamol, ose keni marrë dozën maksimale dhe akoma keni nevojë për lehtësim të simptomave, marrja e ibuprofenit nuk ka nevojë të shmanget në mënyrë specifike.

Pyetje: Sa i besueshëm është testi për COVID-19?

Përgjigje:Testet po bëhen më të disponueshme dhe po përpunohen në laboratorët tregtarë dhe qendrat akademike në të gjithë botën. Në SH.B.A., testi më i zakonshëm për virusin COVID-19 kërkon ARN virale në një kampion të marrë me një tampon nga hunda ose fyti i një personi. Aktualisht, mund të presësh rezultatet e testit brenda tre deri në katër ditë. Me sa duket koha e marrjes së rezultateve do të jetë më e shkurtër gjatë disa javëve në vazhdim.

Nëse një rezultat i testit del pozitiv, është pothuajse e sigurt që personi është i infektuar.

Një rezultat negativ i testit është më pak i përcaktuar. Një person i infektuar mund të marrë një rezultat të ashtuquajtur të testit “fals negativ” nëse shtupa e humb virusin, ose për shkak të pamjaftueshmërisë së vetë testit, defekt prodhimi ….

Ne gjithashtu nuk e dimë se në cilën pikë gjatë sëmundjes një test bëhet pozitiv.

Nëse keni simptoma të ngjashme me COVID dhe merrni një rezultat negativ të testit, nuk ka asnjë arsye për të përsëritur testin nëse simptomat tuaja përkeqësohen. Nëse simptomat tuaja përkeqësohen, telefononi mjekun ose departamentin e kujdesit shëndetësor lokal ose shtetëror për udhëzime për testime të mëtejshme. Ju gjithashtu duhet të izoloheni në shtëpi. Vishni një maskë kur bashkëveproni apo bisedoni me anëtarët e familjes tuaj.

Gjitmonë praktikoni distancimin shoqëror.

Përkthyer me shkurtime nga Harvard Medical Shcool, nga Ilir Allkja.