Bota është një hap larg nga lufta shkatërruese bërthamore dhe në një rrezik që nuk është parë që nga Lufta e Ftohtë, ka paralajmëruar Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së.
“Ne kemi qenë jashtëzakonisht me fat deri më tani,” tha Antonio Guterres.
Mes tensioneve globale në rritje, “njerëzimi është vetëm një keqkuptim, një llogaritje e gabuar larg asgjësimit bërthamor”, shtoi ai.
Vërejtjet e tij erdhën në hapjen e një konference për vendet e anëtarësuara në Traktatin e Mospërhapjes bërthamore.
Marrëveshja e vitit 1968 u prezantua pas krizës së raketave Kubane, një ngjarje që shpesh portretizohet si më e afërta që bota i ka ardhur ndonjëherë luftës bërthamore. Traktati ishte krijuar për të ndaluar përhapjen e armëve bërthamore në më shumë vende dhe për të ndjekur qëllimin përfundimtar të çarmatimit të plotë bërthamor.
Pothuajse çdo komb në Tokë është nënshkruar në NPT, duke përfshirë pesë fuqitë më të mëdha bërthamore. Por në mesin e disa shteteve që nuk nënshkruan kurrë janë katër të njohura ose të dyshuara për armë bërthamore: India, Izraeli, Koreja e Veriut dhe Pakistani.
Sekretari i Përgjithshëm Guterres tha se “fati” që bota ka gëzuar deri më tani në shmangien e një katastrofe bërthamore mund të mos zgjasë – dhe i kërkoi botës të rinovojë një shtytje drejt eliminimit të të gjitha armëve të tilla.
“Fati nuk është një strategji. As nuk është një mburojë nga tensionet gjeopolitike që vlojnë në konflikt bërthamor”, tha ai.
Dhe ai paralajmëroi se këto tensione ndërkombëtare po “arrinin maja të reja” – duke treguar në mënyrë specifike pushtimin e Ukrainës, tensionet në gadishullin Korean dhe në Lindjen e Mesme si shembuj.
Rusia u akuzua gjerësisht për përshkallëzimin e tensioneve kur disa ditë pas pushtimit të tij të Ukrainës në shkurt, presidenti Vladimir Putin vuri në gatishmëri të lartë forcat e konsiderueshme bërthamore të Rusisë.
Ai gjithashtu kërcënoi këdo që do të qëndronte në rrugën e Rusisë me pasoja “të cilat nuk i keni parë kurrë në historinë tuaj”. Strategjia bërthamore e Rusisë përfshin përdorimin e armëve bërthamore nëse ekzistenca e shtetit është nën kërcënim.
Të hënën, Putin i shkroi të njëjtës konferencë për mospërhapjen që z.Guterres hapi, duke deklaruar se “nuk mund të ketë fitues në një luftë bërthamore dhe ajo nuk duhet të lëshohet kurrë”.
Por Rusia e gjeti veten ende të kritikuar në konferencën e NPT.
Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken dënoi atë që ai e quajti goditjen e shpatës së Rusisë – dhe vuri në dukje se Ukraina kishte dorëzuar armët e saj bërthamore të epokës sovjetike në vitin 1994, pasi kishte marrë garanci për sigurinë e saj të ardhshme nga Rusia dhe të tjerët.
“Çfarë mesazhi i dërgon kjo çdo vendi në mbarë botën që mund të mendojë se duhet të ketë armë bërthamore – për të mbrojtur, për të penguar agresionin kundër sovranitetit dhe pavarësisë së tij?” ai pyeti. “Mesazhi më i keq i mundshëm”.
Sot, rreth 13,000 armë bërthamore mendohet se mbeten në shërbim në arsenalet e nëntë shteteve të armatosura bërthamore – shumë më e ulët se 60,000 e vlerësuar e grumbulluar gjatë pikut të mesit të viteve 1980.
