Ambasadorja amerikane në Tiranë, Yuri Kim ka folur në një intervistë në emisionin “Opinion” mbi zhvillimet në Shqipëri, duke prekur thuajse të gjitha çështjet politike. Ajo ka zbuluar diskutimet që ka zhvilluar me kryetarin e Partisë së Lirisë, Ilir Meta gjatë një takimi që ka zhvilluar disa ditë më parë.
Ndërkohë diplomatja amerikane ka komentuar edhe financimet ruse në Partinë Demokratike, duke u shprehur se nuk ka më shumë informacione se sa ajo që ka publikuar Uashingtoni. Sipas ambasadores, influence ruse mund të shihet si një tentativë për të minuar demokracinë në vendin tonë.
Përsa i përket marrëdhënieve me Partinë Demokratike, ambasadorja Yuri Kim ka deklaruar se ajo mbështet institucionet ligjore të saj, teksa përjashtoi sërish mundësinë e bashkëpunimit me ish-kryeministrin Sali Berisha. Një sërë çështjesh të tjera lidhen me amnistinë fiskale, për të cilën Yuri Kim tha se nëse ajo do të lejojë futjen në Shqipëri të parave të pista, do të shkonte kundër integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian.
INTERVISTA E PLOTË I AMBASADORES AMERIKANE YURI KIM
Blendi Fevziu: Por le t’i kthehemi historisë së marrëdhënieve SHBA-Shqipëri dhe ekspertizës tuaj për politikën shqiptare. Së pari, ka qenë lajm i madh dhe vazhdon të jetë në media, vizita juaj tek partia e ish-Presidentit Ilir Meta. Cili ishte qëllimi i vizitës tuaj atje?
Ambasadorja Kim: Le të fillojmë me një pamje më të përgjithshme. Ky është një vit vërtet domethënës. Vitin e kaluar, siç e dini festuam 30-vjetorin e rivendosjes së marrëdhënieve diplomatike. Këtë vit kemi 100-vjetorin. U ndërprenë dy herë, në dy momente, kur Shtetet e Bashkuara u larguan një herë në vitin 1946, për një periudhë shumë të gjatë dhe herën e dytë…
Blendi Fevziu: …për shkak të regjimit komunist….
Ambasadorja Kim: …pikërisht…
Blendi Fevziu: …dhe politikës sonë të keqe të jashtme…
Ambasadorja Kim: Saktësisht. Dhe pastaj në vitin 1997, kur u larguam për një periudhë të shkurtër për shkak të kaosit dhe dhunës që u lejua të merrte kontrollin e vendit. Në atë situatë u kthyem shumë shpejt…
Blendi Fevziu: Por mendoj që ambasadorja ka qenë këtu në atë kohë, Ambasadorja Marisa Lino, nuk u largua ndonjëherë…
Ambasadorja Kim: …U larguam. U larguam.
Blendi Fevziu: Okay.
Ambasadorja Kim: Pra, u kthyem. Dhe tani jemi në një pikë të historisë ku Shqipëria dhe Shtetet e Bashkuara uljen bashkë në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, siç e patë vetë. Më duhet ttë them, personalisht, kur pashë ish-shefin tim Tony Blinken, ulur në krah të koleges sime të re, Ministres së Jashtme Olta Xhaçka, në Këshilliin e Sigurimit, duke folur mbi Rusinë dhe Ukrainën…
Blendi Fevziu: …përpara Ministrit të Jashtëm Lavrov…
Ambasadorja Kim: Pikërisht. Duke folur për Rusinë dhe Ukrainën, përpara Rusisë, Kinës, Mbretërisë së Bashkuar, Francës dhe anëtarëve të tjerë të Këshillit të Sigurimit, u ndjeva krenare. Dhe mendoj që çdo shqiptar…
Blendi Fevziu: …është një moment i madh për Shqipërinë.
Ambasadorja Kim: …duhet të jetë krenar. Pra kemi…
Blendi Fevziu: Dhe Shqipëria do të jetë në krye të Këshillit të Sigurimit përsëri shtatorin tjetër…
Ambasadorja Kim: E saktë. Pra, është një moment historik, bashkë me faktin që në korrik, u shpallën negociatat formale për hyrjen e Shqipërisë në Bashkimin Europian. Ky është lajm i madh, historik. Është po aq i rëndësishëm sa kur Shqipëria filloi negociatat për anëtarësim në NATO.
Blendi Fevziu: Dhe Shtetet e Bashkuara luajtën rol në atë?
Ambasadorja Kim: Ne gjithmonë e mbështesim të ardhmen e Shqipërisë si anëtare e plotë e Bashkimit Europian…
Blendi Fevziu: Publikisht apo edhe prapa perdes?
Ambasadorja Kim: Në të gjitha mënyrat. Ndonjëherë, e dini, e bëjmë qetësisht. Ndonjëherë publikisht, por është gjithmonë e qartë që për Shtetet e Bashkuara, ne duam që Shqipëria të jetë në krahun tonë. Duam që Shqipëria të jetë pjesë e Europës. Duam që Shqipëria të ketë një demokraci të fortë.
Blendi Fevziu: Shqipëria nuk ka rrugë tjetër përveç Perëndimit, le të themi, Bashkimit Europian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Ambasadorja Kim: Nuk do ta thoja që Shqipëria nuk ka rrugë tjetër. Duhet të bëni zgjedhjen. Duhet të zgjidhni.
Blendi Fevziu: Zgjedhje?
Ambasadorja Kim: Po ju tregoj. Mendoj se në vitet 1920, në fundin e Luftës së Parë Botërore, Shqipëria zgjodhi të ndahej nga Perandoria Otomane dhe të bëhej një shtet i pavarur. Shtetet e Bashkuara zgjodhën t’i mbështesnin aspiratat e Shqipërisë në atë drejtim…
Blendi Fevziu: …Historia e madhe e Presidentit Ëilson.
Ambasadorja Kim: Po. Dhe në fund të Luftës së Dytë Botërore, Shqipëria zgjodhi, komunistët zgjodhën në emër të vendit, një rrugë komuniste, e cila, në pikëpamjen tonë, s’do mend nuk ishte zgjedhja e duhur. Në vitin 1991, populli shqiptar zgjodhi dhe zgjodhi një rrugë që ne e mbështetëm. Në vitin 2008-2009, populli shqiptar zgjodhi përsëri të ishte pjesë e NATO-s dhe tani po zgjidhni të jeni pjesë e BE-së. Pra duhen bërë zgjedhje të mëdha tani. Tridhjetenjë vjet pas fundit të komunizmit?
Blendi Fevziu: Po…
Ambasadorja Kim: Është koha që populli shqiptar dhe qeveria shqitpare të zgjedhin përsëri se cilën rrugë do të zgjidhni. Mendojmë se rruga është përpara drejt të ardhmes, drejt perëndimit…
Blendi Fevziu: Mendoni se kemi dyshime…
Ambasadorja Kim: Mendoj se ndonjëherë, kur shikon çështje të tilla si dobësia e institucioneve demokratike, po, asgjë nuk është e garantuar. Pra, mendoj që udhëheqësit duhet të marrin një vendim, çka është dhe arsyeja pse e theksojmë aq fort reformën në drejtësi, sundimin e ligjit, marrëdhënien tuaj me NATO-n. Ne besojmë që institucionet janë jetike për një demokraci. Dhe ku shohim marrëdhënien tonë me Shqipërinë…
Blendi Fevziu: Sidomos një demokraci të re si Shqipëria…
Ambasadorja Kim: Pikërisht. Kanë kaluar vetëm 31 vjet, që nuk është aspak kohë e gjatë. Ndaj, duhet të punojmë për të forcuar institucionet demokratike të Shqipërisë. Dhe, më lejo t’i kthehem pyetjes fillestare në lidhje me…
Blendi Fevziu: Do t’i kthehem pyetjes mbi Zotin Meta, por meqë e filluam, po shtoj dy pyetje të tjera këtu.
Ambasadorja Kim: Dakord.
Blendi Fevziu: Do t’i kthehem takimit me ish-Presidentin Meta. Është botuar një lajm për një raport sekret të shërbimit sekret amerikan lidhur me financimet e Rusisë nëpër botë. Le të themi financim nga Putin dhe Kremlini. Sipas, Zërit të Amerikës, ky raport thotë që në Shqipëri janë dhënë 500,000 dollarë për Partinë Demokratike nga burime ruse. Çfarë informacioni keni më shumë nga ç’kemi ne mbi këtë lajm?
Ambasadorja Kim: Po, nuk kam ndonjë gjë më shumë për të bërë publike se sa asaj që ka ardhur nga Uashingtoni. Nuk do të komentoj ndonjë rast specifik, por ka diçka. Situata në Shqipëri nuk është unike. Me fjalë të tjera, kemi parë qerverinë ruse të përpiqet kudo në botë për të minuar demokracitë, për të mbjellë dyshim mbi proceset demokratike, mbi zgjedhjet…
Blendi Fevziu: E kanë bërë hapur edhe në disa vende në Europë…
Ambasadorja Kim: …e bënë në Europë, e bënë edhe në Shtetet e Bashkuara.
Blendi Fevziu: Po, edhe në Shtetet e Bashkuara, kishit një hetim me…
Ambasadorja Kim: Po. E dini, ashtu siç më herët këtë vit, në fakt në fund të vitit të kaluar, filluam të ndanim haptas informacion mbi atë që Rusia po përpiqej të bënte në Ukrainë. Vendosëm të ndanim informacion për atë që Rusia përpiqet të bëjë në demokracitë nëpër botë…
Blendi Fevziu: E keni ndarë këtë informacion me qeverinë shqiptare?
Ambasadorja Kim: Po, ne…
Blendi Fevziu: …sepse unë pyeta Kryeministrin Rama dhe më tha nuk na duhet informacion se e dimë këtë histori…
Ambasadorja Kim: Pra, ndajmë informacion me demokracitë në botë mbi këtë pikë. Por ndajmë informacion edhe me publikun dhe informacioni kyç është se prej vitit 2014, verifikuam që qeveria ruse ka shpenzuar të paktën, të paktën 300 milionë dollar, çka nuk është asgjë…
Blendi Fevziu: Po, mund të ishte shumë më tepër…
Ambasadorja Kim: …vetëm një përqindje e vogël e sasisë së parave që rusët paguajnë për të ndikuar median, për të korruptuar politikanë dhe udhëheqës të tjerë, për të blerë reklama, për të blerë artikuj, për të përhapur keqinformim dhe disinformim në mediat sociale. Pra, qëllimi pse e ndajmë këtë informacion mbi përpjekjet ruse për të minuar demokracitë është të themi që, ne e kemi përjetuar, e dimë që ju e keni përjetuar, dhe duhet të ndërmarrim hapa. Për shembull, unë u takova javën e kaluar me kreun e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, bashkë me drejtues të të gjitha partive politike, dhe mesazhi kryesor aty ishte: duhet të ndërmerrni hapa për t’u ruajtur nga përpjekjet e Rusisë dhe të tjerëve për të minuar demokracinë. Kjo përfshin vendosjen e ligjeve për financimin e fushatave, si dhe vendosjen e masave kundër pastrimit të parave.
Blendi Fevziu: Po pse zyrtarët amerikanë kanë përmendur në gjithë këtë raport për 300 milionë dollar vetëm Shqipërinë, Bosnjen, ku të gjithë e dinë ndikimin e Rusisë aty, dhe Madagaskarin, pse Shqipëria?
Ambasadorja Kim: Nuk mund të komentoj për specifikat…
Blendi Fevziu: Vend i vogël, në 300 milionë dollar, të përmendet Shqipëria?
Ambasadorja Kim: Mendoj se është thjesht një ilustrim i rreziqeve reale që kanosen. Por pika kyçe është që duhet të verpojmë. Duhet të veprojmë.
Blendi Fevziu: Po, është me rëndësi. Nga ana tjetër, Partia Demokratike ka bërë një deklaratë dje që asnjë cent, asnjë dollar nuk ka dalë nga llogaria e Partisë Demokratike në atë drejtim. Në rastin Muzin.
Ambasadorja Kim: Nuk e kam parë…
Blendi Fevziu: Nuk e keni parë
Ambasadorja Kim: Jo, nuk e kam parë deklaratën.
Blendi Fevziu: Dhe, a mendoni vërtet se në Shqipëri ka influencë ruse ose kineze? Ose përpjekje për të ndikuar?
Ambasadorja Kim: Rusët, kinezët dhe të tjetër janë në përpjekje të pareshtura që synojnë të ndiokjnë…
Blendi Fevziu: Edhe këtu?
Ambasadorja Kim: Kështu mendoj.
Blendi Fevziu: Edhe në media?
Ambasadorja Kim: Po.
Blendi Fevziu: A keni informacion ose gjëra konkrete? Informacion konkret?
Ambasadorja Kim: Po.
Blendi Fevziu: Mund ta ndani me ne?
Ambasadorja Kim: Jo.
Blendi Fevziu: Jo? Por ju i dini
Ambasadorja Kim: Po.
Blendi Fevziu: Edhe në media.
Ambasadorja Kim: Po.
Blendi Fevziu: Faleminderit, le t’i kthehemi vizitës në zyrën e ish-Presidentit Meta, cili ishte qëllimi?
Ambasadorja Kim: Dakord, folëm më herët për rëndësinë e institucioneve demokratike. Për ne, marrëdhëniet institucionale janë shumë të rëndësishme. E di që hera-herës media këtu, por edhe në Amerikë, na pëlqen t’i personalizojmë gjërat, apo jo? Na pëlqen ta lidhim diçka me këtë apo atë person, por…
Blendi Fevziu: Është normale…
Ambasadorja Kim: Normale, po! Por në fakt, për demokracitë dhe për diplomacinë nga Amerika, ka të bëjë me institucionet. Pra, për ne, është normale, është e rëndësishme të kemi kontakte me të gjithë aktorët politikë që janë në Shqipëri sepse ne, e para, duam të sigurohemi që e kuptojmë njëri tjetrin. Së dyti, duam të nxisim njëri tjetrin, mendoj, ta ndihmojmë njëri tjetrin kur ka nevojë ose kur është me vend, që të bazhdojmë ta mbajmë Shqipërinë në rrugën e duhur. Ndaj, do të vazhdoj të takohem me një gamë të gjerë drejtuesish politikë nga të gjitha partitë. E dini, kam vetëm një kufizim, dhe nuk është kufizim që ia vendos unë vetes, por është kufiim nga Uashingtoni…
Blendi Fevziu: Për Z. Berisha, po…
Ambasadorja Kim: …dhe ky kufizim është që nuk do të takohem me dikë që është shpallur nga Sekretari i Shtetit për korrupsion madhor ose minim të demokracisë.
Blendi Fevziu: Por marrëdhëniet me ish-Presidentin Meta kanë qenë të forta disa herë. Keni shkëmbyer deklarata, le të themi, dhe pastaj Z. Meta u ftua për fjalimin kryesor gjatë festimit të pavarësisë…
Ambasadorja Kim: Edhe një herë, nuk është mesazh i fshehtë. Është një mesazh shumë i hapur, që institucionet demokratike kanë rëndësi. Dhe, është normale në për vende, po e diskutoja këtë me stafin tim, që është normale, që në festën për Ditën tonë të Pavarësisë, që është festa më e madhe, më kryesorja, është normale që Ambasadori të flasë në emër të Shteteve të Bashkuara. Dhe është normale të ftohet përfaqësuesi më i lartë i vendit pritës. Kemi nderin e madh që thuajse çdo vit të kemi Presidentin e Republikës së Shqipërisë dhe për ne, pavarësisht kush është ai person, ai është Presidenti i Republikës së Shqipërisë. Është ai që flet në emër të popullit shqiptar.
Blendi Fevziu: Po, popullit shqiptar, patjetër. Dhe në lidhje me gjërat konkrete nga takimi. Ishte vetëm takim për të respektuar institucionet apo ishte takim me gjëra konkrete?
Ambasadorja Kim: Folëm, mendoj, për mbi dy orë. Ishte një diskutim shumë i mirë dhe disa nga gjërat, ish-Presidenti Meta përmendi disa nga gjërat, dhe mendoj se ishte një shkëmbim i mirë pikëpamjesh…
Blendi Fevziu: Ishte në një mendje me ju për të gjitha temat?
Ambasadorja Kim: Jo, sigurisht që jo.
Blendi Fevziu: Ka një hetim nga SPAK mbi mënyrën e lobimit nga Z. Meta në Uashington, në SHBA e keni ndihmuar SPAK-un me informacion nga instucionet tuaja?
Ambasadorja Kim: Nuk mund të komentoj për këtë.
Blendi Fevziu: Ka shumë akuza kundër Z. Meta në SPAK, nga persona të ndryshëm, institucione të ndryshme të vogla. Mendoni se është fushatë kundër një partie të opozitës?
Ambasadorja Kim: Mendoj që këto i heton dhe vendos SPAK. Nuk është diçka për diplomatët, apo politikanët apo gazetarët…
Blendi Fevziu: Jo, sepse kjo çshtje e lobimit në Shtetet e Bashkuara ka nevojë edhe për ndihmën e institucioneve amerikane. Pa ndihmën e institucioneve amerikane, nuk mund ta hetojnë çështjen?
Ambasadorja Kim: Po, si parim i gjerë, i përgjithshëm, kur marrim një kërkesë për informacion nga partnerët e ligjzbatimit kudo në botë dhe ku kemi atë që njihet si traktat i ndihmës ligjore të ndërsjellë, përpiqemi ta ndihmojmë njëri-tjetrin duke ofruar informacion.
Blendi Fevziu: Cilat janë marrëdhëniet tuaja me SPAK, Znj. Ambasadore?
Ambasadorja Kim: Ne, siç e dini…
Blendi Fevziu: Ju keni qenë mbështetës të mëdhenj të SPAK…
Ambasadorja Kim: Shtetet e Bashkuara bashkë me Bashkimin Europian kanë qenë mbështetsë të fortë të reformës së gjyqësorit në Shqipëri sepse duhet që Shqipëria të përmbushë kushtet për të hyrë në BE. SPAK ka qenë përbërës qendror i reformës së gjyqësorit. Ofrojmë këshilla teknike, ofrjomë mbështetje të tjera, mendoj ndonjëherë ndihmojmë për të blerë pajisje zyre si kompjutera e gjëra si këto. Por kryesisht, përpiqemi të sigurojmëë që ata të kenë mbështetjen që iu duhet nga miq si Shtetet e Bashkuara për të bërë punën e tyre. Detyra e tyre është jashtëzakonisht e vështirë dhe vijmë tek një reformë drejtësie nga shumë vite ku njerëzit ndjenin se sistemi i drejtësisë nuk iu shërbente atyre. Pra, tani kanë kaluar gjashtë vjet nga miratimi i ligjeve për reformën në drejtësi…
Blendi Fevziu: Dhe puna e vërtetë filloi…
Ambasadorja Kim: Njerëzit ndjejnë shumë, shumë padurim. Duan rezultate më shpejt dhe duan rezultate më të mëdha. Mendoj që ajo që po fillojmë të shohim është…
Blendi Fevziu: Është normale, apo jo, sepse pritshmëritë nga reforma në drejtësi kanë qenë shumë të larta…
Ambasadorja Kim: Po.
Blendi Fevziu: Dhe njerëzit presin të shohin tani diçka konkrete.
Ambasadorja Kim: Po. Dhe unë jam me njerëzit. Mendoj se reforma në drejtësi duhet të japë rezultate. Mendoj edhe që reforma në drejtësi ka filluar të japë rezultate. Dhe, nëse do isha qytetare shqiptare, edhe unë do kisha padurim. Por këtu, mendoj, do ndaj me ju disa fakte…
Blendi Fevziu: Shumë mirë, po
Ambasadorja Kim: Gjithnjë mendoj se ka rëndësi të kesh fakte në vend të thjesht thashethemeve apo spekulimeve ose përshtypjeve.
Blendi Fevziu: Por në fillim po ju pyes, mendoni ende se SPAK mund t’ia dalë?
Ambasadorja Kim: Absolutisht.
Blendi Fevziu: Jeni e sigurt?
Ambasadorja Kim: Po!
Blendi Fevziu: Sepse shumë njerëz mendojnë se SPAK bën diçka sa për fasadë, por jo gjërat reale. Le të themi, drejtësi selektive. Kërkojnë njerëzit që nuk janë më në pushtet dhe nuk shohin ata që janë vërtet të fuqishëm në Shqipëri në këtë kohë.
Ambasadorja Kim: Epo, çfarë do të thuash me këtë, Blendi? Po të intervistoj unë tani ty. Çfarë do të thuash me njerëz jo në pushtet? Kush duhet të jetë në burg dhe mbi ç’bazë përpara se njerëzit të mendojnë se reforma në drejtësi është reale?
Blendi Fevziu: Po, absolutisht, njerëzit që kanë pushtet në Shqipëri.
Ambasadorja Kim: Okay, deri tani, po të jap disa…
Blendi Fevziu: Por jo drejtësi publike, drejtësi me fakte dhe ligj
Ambasadorja Kim: Okay, po të jap disa të dhëna. SPAK deri më sot ka një përqindje dënimesh 90%. Me fjalë të tjera, kur padisin dikë, dhe e çojnë atë person apo ent në gjyq, 90% të kohës, vendimi është për fajtor, i merren asetet, dhe njerëzit shkojnë në burg. Për 12 vitet përpara vitit 2019, sistemi i drejtësisë, prokurorët e posaçëm këtu kishin kapur diçka tek 20 milionë euro asete, dakord? Për mbi 10 vjet.
Blendi Fevziu: Po.
Ambasadorja Kim: Prej reformës në drejtësi, nga dhjetori 2019, dhe gjatë gjithë vitit 2021, SPAK ka mundur të marrë 70 milionë euro asete. Shtatë, zero. Shtatëdhjetë million euro. Kjo përfshin ndërtesa, biznese, para në banka. Deri më sot, në 2022…
Blendi Fevziu: Të ngrira përkohësisht apo…
Ambasadorja Kim: Jo, po flas për…
Blendi Fevziu: …përfunduar, le të themi, vendimi përfundimtar…
Ambasadorja Kim: Po, po. Deri më sot, kanë sekuestruar diku tek… për shembull vetëm në korrik, ishte një rast me mbi 10 milionë euro asete të kapura.
Blendi Fevziu: Cili rast?
Ambasadorja Kim: Nuk e kam emrin e rasttit por është mbi 10 milionë euro asete. Dhe, me këtë prirje, mendoj që në këtë vit 2022, do të arrijnë mbi 70 milionë, dhe me siguri do jetë më afër 100 milionëve. SPAK tani ka 60 hetues me kohë të plotë dhe të gjithë kanë marrë trajnim të posaçëm nga FBI e SHBA në Kuantiko. SPAK po merr edhe tetë hetues financiarë të dedikuar. Pra, këta do të shohin se ku janë fshehur asetet në mënyrë që prokurorët t’i kapin ato.
Blendi Fevziu: Po ndihmoni ju për këtë?
Ambasadorja Kim: Po. Dhe kjo vërtet që do t’i godasë kriminelët tek xhepi i tyre ku ka vërtet vlerë. Nga viti 2021, numri i hetimeve që SPAK ka bërë me vendet e BE-së është më shumë se dyfishuar. Më shumë se dyfish edhe me ne. Tani do të kemi Agjencinë e Ligjzbatimit për Drogën që do ngrejë një prani në Shqipëri. Dhe, kjo është me shumë rëndësi. Më lejo t’i kthehem pikës tuaj fillestare për mosmarrjen me njerëzit që janë në pushtet…
Blendi Fevziu: Drejtësi selektive. Ju mund
Ambasadorja Kim: Kur ka qenë hera e fundit, kur ka qenë hera e fundit Blendi kur dy ministra, dy ministra të fuqishëm, të partisë në pushtet, menjëherë pasi kanë lënë zyrën, kur ka qenë hera e fundit kur dy ministra janë futur në burg? A mendoje se Saimir Tahiri do të futej në burg? E vëmë me bast, nuk e mendoje. Jam e sigurtë se pjesa më e madhe e njerëzve mendonin, ja një person që kurrë nuk do të dalë përpara drejtësisë sepse është i fuqishëm. Ja një person që është i mbrojtur. Apo jo? Asaj kohe pandëshkueshmërie po i vjen fundi. E njëjta gjë tregohet në përcaktimet tona në mbarë botën. Pranadaj ideja që kjo drejtësi është selektive, mendoj se pasqyron padurimin dhe dëshirën për të parë drejtësi…
Blendi Fevziu: …më të fortë…
Ambasadorja Kim: …të ecë më shpejt. Mendoj se ka një lidhje të ngushtë…
Blendi Fevziu: Gjëja më e rëndësishme në rastet është që…
Ambasadorja Kim: …duhet të kesh rezultate, apo jo? E di çfarë kam vënë re në studimin tim të ndjekjeve penale dhe drejtësisë në Shqipëri? Kam parë se ka pasur shumë ndjekje penale të hapura përpara reformës në drejtësi, pak përpara se të ngrihej SPAK, çdo vit, prokuroria e veçanntë, këtu, atje, kudo hapte shumë çështje…
Blendi Fevziu: Po.
Ambasadorja Kim: Kush shkoi në burg? Cili ministër u fut në burg?
Blendi Fevziu: Shumë, shumë pak njerëz? Po. Zyrëtarë, jo ministra.
Ambasadorja Kim: Jo shumë pak njerëz. Asnjëherë ndonjë ministër nuk është futur në burg. Asnjëherë.
Blendi Fevziu: Ka qenë një, mendoj, në 2014.
Ambasadorja Kim: Kush?
Blendi Fevziu: Spiro Ksera.
Ambasadorja Kim: Oh, vërtet? Dakord. Por është shumë e rrallë.
Blendi Fevziu: Po.
Ambasadorja Kim: Dhe mendoj se po shohim SPAK të japë rezultate. Prandaj mendoj se, nëse do të isha qytetarë shqiptare, edhe unë do të kisha padurim. Por edhe nuk do të humbisja besimin, sepse po ecën përpara.
Blendi Fevziu: Por ka pasur një rast, për shembull, të cilin e kanë ndjekur të gjitthë, siç është çështja e inceneratorëve. Dhe njerëzit thonë, nuk garantoj për faktet, por çdo ditë, në çdo studio, ata nxjerrin fakte, letra, dokumenta, dhe ne ende nuk kemi diçka konkrete.
Ambasadorja Kim: Lëreni SPAK të bëjë punën e tij.
Blendi Fevziu: Po punon në atë drejtim?
Ambasadorja Kim: Lëreni SPAK të bëjë punën e tij.
Blendi Fevziu: Le t’i kthehemi pastrimit të parave dhe kriminelëve. Ne kemi probleme së fundmi me krimin e organizuar në Shqipëri, me bandat jashtë vendit. Po punojmë në Mbretërinë e Bashkuar, Hollandë, Belgjikë, dhe po sjellim këtu problemet e tyre, të gjitha paratë e tyre, por gjithashtu edhe problemet që ata kanë mes tyre. Problemi është, a mendoni se Shqipëria po bëhet një vend shumë problematik në lidhje me krimin e organizuar? Sipas informacionit tuaj?
Ambasadorja Kim: Mendoj se Shqipëria ka një reputacion të keq. Mendoj se këndvështrimi i Shteteve të Bashkuara në lidhje me korrupsionin dhe krimin e organizuar në Shqipëri është i njohur. Ato shprehen në raporte të ndryshme që nxjerrim çdo vit. Dhe, fatkeqësisht, ato pasqyrohen gjithashtu edhe në faktin që Shqipëria është në listën gri të të Task Forcës për Veprim Financiar. Ky është institutcioni evropian i cili shqyrton praktikat financiare në mbarë botën. Dhe ata përdorin terma si mungesë strategjie për të përshkruar mekanizmat e Shqipërisë kundër pastrimit të parave. Prandaj është shumë e rëndësishme. E di, në fillim të intervistës sonë, unë fola mbi zgjedhjen që duhet të bënte Shqipëria, për zgjedhjen që duhet të bënin udhëheqësit shqiptarë. Duhet ta bëni këtë zgjedhje tani. Duhet të zgjidhni kush e ka në dorë këtë vend. Do ta neëë njerëzit e zakonshëm? Do ta kenë kriminelët? Kush do të ketë në pronësi tokën tuaj, të gjithë ato hotele dhe kush do të marrë përfitimet?
Blendi Fevziu: Ato gradiaçela në fakt, askush nuk e di se nga vijnë paratë për to…
Ambasadorja Kim: Pikërisht… Duhet të jesh në gjendje të shpjegosh të gjitha këto dhe duhet të marrësh hapa të vërtetë për të parandaluar pastrimin e parave. E di që ka pasur shumë diskutime mbi amnistinë fiskale…
Blendi Fevziu: Do t’ju pyes për amnistinë fiskale, jam plotësisht dakord me ju mbi pastrimin e parave. Por, ka një mentalitet ndryshe në Shqipëri. Dhe do të të thonë se njerëzit mendojnë: pse jo, le të themi, paratë e zeza, të mos vijnë në Shqipëri, ato para vijnë nga Mbretëria e Bashkuar, Hollanda, Belgjika, vende shumë demokratike me ligje të forta, dhe përse ato para të mos vijnë në Shqipëri për të ndërtuar vendin. Disa njerëz të tjerë thonë se, unë se di, por që edhe Nju Jorku apo Londra janë ndërtuar me para të pista.
Ambasadorja Kim: Mendoj se ky është një argument i tmerrshëm.
Blendi Fevziu: Por është argument.
Ambasadorja Kim: Është argument, por është një argument i tmerrshëm. Nëse do të shkonit në atë drejtim, do të vinit në rrezik anëtarësimin e Shqipërisë dhe kandidimin për të qenë anëtare e BE-së. Dhe ky është një vend që do të përfitojë jashtëzakonisht shumë nga të qenurit pjesë e BE-së. Por duhet të bëhet edhe një vend që do të japë shumë dhe do të kontribuojë në begatinë dhe sigurinë e Bashkimit European. Nuk mund të jetë vetëm merr, merr, merr. Prandaj, duhen ndërmarrë disa hapa këtu që ta bëjnë Shqipërinë më transparente, që do ta ndihmojë të tejkalojë mangësitë strategjike, që do t’i përmirësojë imazhin në mbarë botën. Shpresoj që shumë e më shumë njerëz të shohin Shqipërinë që unë shoh, që miqtë e mi shohin kur vijnë për vizitë, që është një vend që është shumë i bukur, me njerëz që janë jashtëzakonisht bujarë dhe punëtore, dhe të cilët e dijnë se e ardhmja e tyre është europiane.
Blendi Fevziu: Të gjithë mendojnë se e ardhmja e tyre është europiane por tani po ju pyes për amnistinë fiskale. Është në rrugë e sipër, i duhen 84 vota dhe nuk është e lehtë. Partia Socialiste nuk i ka votat, por Kryeministri Rama, e pyeta një javë më parë, tha se jemi në rrugën e duhur për aministinë fiskale, tha se do ta bëjmë sepse çdo vend e ka bërë dhe se është për emigrantët dhe jo për krimin e organizuar. Cili është mendimi juaj për amnistinë fiskale?
Ambasadorja Kim: Mendimi ynë për mekanizma si amnistia fiskale dhe hapat që Shqipëria duhet të ndërmarrë për të luftuar pastrimin e parave është shumë i qartë dhe shumë i njohur. E kemi diskutuar këtë në publik, privatisht, është përfshirë në raportet tona, nuk ka asnjë surprizë kur vjen puna tek mendimi i Shteteve të Bashkuara mbi këto çështje. Nuk e kam parë versionin e fundit të amnistisë fiskale por le ta shohim.
Blendi Fevziu: Nuk e keni parë draftin?
Ambasadorja Kim: Kam parë disa versione të mëparshme…
Blendi Fevziu: Jo versionin final?
Ambasadorja Kim: Nuk e kam parë versionin më të fundit, jo.
Blendi Fevziu: Let t’u rikthehemi tani komenteve mbi Iranin dhe marrëdhënieve midis Shqipërisë dhe Iranit. Ne morëm një vendim shumë të fortë dhe shumë të vështirë për ndërprerjen e marrëdhënieve diplomatike me Iranin. Sipas informacionit që qeveria jonë ka me agjenci dhe institucione të ndryshme, Irani ka ndërhyrë dhe ka shkatërruar sistemet dhe institucionet tona. A jeni e sigurtë që ishte Irani pas gjithë këtij veprimi?
Ambasadorja Kim: Jemi, jemi të sigurtë. Jemi të sigurtë. Vetëm pa ditë më parë, FBI dhe CISA, Agjensia për Sigurinë Kibernetike, publikuan një raport. Është mjaft i hollësishëm, mund të ta dërgoj nëse dëshiron. Është shumë i detajuar dhe shumë teknik, dhe tregon se sulmi nisi nga Irani. Ju e patë në deklaratat tona, të cilat dolën nga Shtëpia e Bardhë, shprehjen e sigurisë se sulmi erdhi nga Irani, se ne do të qëndrojmë krah Shqipërisë dhe do të mbështesim përpjekjet e Shqipërisë për të ndërtuar mbrojtjen e saj kibernetike, dhe se do të ndërmarrim hapa konkretë për t’iu përgjigjur sulmit të Iranit. Menjëherë pas kësaj, Departamenti i Thesarit i Shteteve të Bashkuara vendosi një sërë sanksionesh kundër Ministrisë Iraniane për Inteligjencën dhe Sigurinë, si edhe ministrave…
Blendi Fevziu: Për këtë rast?
Ambasadorja Kim: Është e lidhur me këtë rast, nuk është vetëm për këtë rast, por po.
Blendi Fevziu: Po, po, lidhur me këtë rast, po.
Ambasadorja Kim: Po. Dhe do të ndërmarrim më shumë… do të vazhdojmë të ndërmarrim më shumë hapa për të trajtuar kërcënimet. Kur dikush kërcënon një aleat të NATO-s, kur dikush kërcënon Shqipërinë, Shtetet e Bashkuara do të përgjigjen, ne do të përgjigjemi.
Blendi Fevziu: Mendoj se ka patur edhe dy njoftime të tjera mbi akte terroriste nga Irani, disa vjet më parë dhe më i fundit, ishte në qershor, gjatë konferencës së MEK në Durrës. A mendoni se Shqipëria është në shënjestër le të themi të akteve terroriste nga Irani? A ekziston ky rrezik?
Ambasadorja Kim: Iranianët janë qartazi të pakënaqur nga vendimi i Shqipërisë për të strehuar ata që kundërshtojnë regjimin Iranian.
Blendi Fevziu: Opozita politike e Teheranit.
Ambasadorja Kim: Po. Dhe është shumë e rëndësishme që Shqipëria të bëjë punën e saj ashtu e gjykon më mirë, pa pasur frikë nga kërcënimet e vendeve si Irani. Prandaj ata janë të padëshirueshëm kudo në botë, sepse sillen kështu. Prandaj ne do të vazhdojmë ta mbështesim Shqipërinë, përfshirë edhe duke punuar me ekspertët tuaj për të ndërtuar mbrojtjen tuaj kibernetike dhe për të korrigjuar kërcënimet që mund të kenë ekzistuar.
Blendi Fevziu: Por problem është se, dhe e pyeta edhe Kryeministrin për këtë, opozita iraniane në Shqipëri, nuk flas për numra pasi nuk i di, por problem është se ata janë mirëpritur nga ne. Ata këtu kanë ardhur si refugjatë për të jetuar, jo për të vepruar politikisht nga Shqipëria. Nuk është problem ky?
Ambasadorja Kim: Kjo është diçka që qeveria shqiptare dhe organizata duhet ta trajtojnë.
Blendi Fevziu: Nuk është… nuk keni asnjë koment për këtë.
Ambasadorja Kim: Nuk kam asnjë koment tjetër për këtë.
Blendi Fevziu: Dakord. Do t’ju pyes për ish Drejtorin e Policisë së Shtetit, Z. Nano. Ai u largua nga pozicioni i tij pas një vendimi të qeverisë. Ishte një histori e ndërlikuar. 48 orë, në fillim ai u largua, pastaj u detyrua të largohej. Pas kësaj, ju bëtë një koment dhe thatë se kishit punuar shumë mirë me Z. Nano. A ishte kjo një ndërhyrje në vendimin e qeverisë?
Ambasadorja Kim: Jo, ishte pohim fakti. E keni parë se ne shpesh bëjmë deklarata të tilla kur dikush me të cilin kemi punuar shumë mirë largohet nga detyra. Dhe është e vërtetë që ne e vlerësojmë Z. Nano dhe bashkëpunimin e tij me ne. Ne mendonim se ai ishte një partner i mirë për ne kur drejtonte njësinë kundër terrorizmit. Dhe më pas kur ishte drejtor i policisë.
Blendi Fevziu: A ishte surprizë për ju largimi i Z. Nano nga detyra?
Ambasadorja Kim: Nuk e prisnim.
Blendi Fevziu: Dua t’ju pyes gjithashtu mbi diçka në lidhje me luftën në Ukrainë. Si e shihni rolin e Shqipërisë në këtë konflikt midis Ukrainës dhe Rusisë?
Ambasadorja Kim: Së pari, Shqipëria është në Këshillin e Sigurimit të OKB-së dhe si pasojë, së bashku, si anëtare të Këshillit të Sigurimit, kemi përgjegjësi të veçantë. Por mbi të gjitha, Shtetet e Bashkuara dhe Shqipëria janë bashkë-penëmbajtëse në të gjitha çështjet në lidhje me Ukrainën. Ky është një rol i rëndësishëm udhëheqës. Shqipëria na ndihmoi të shkruanim rezolutën e cila kaloi së fundmi me shumicë votash në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, e cila dënonte pushtimin e paprovokuar, të pajustifikuar, të pajustifikueshëm të një vendi tjetër. Jemi në një situatë në të cilën një anëtar i përhershëm, një nga pesë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit…
Blendi Fevziu: …ka pushtuar një vend tjetër…
Ambasadorja Kim: …ka shkelur parimin më themelor të OKB-së, sipas të cilit nuk mund të detyrosh një vend tjetër të ndryshojë kufijtë në mënyrë të njëanshme. Nuk mund ta bësh këtë gjë. Dhe ne të gjithë jemi pjesë e kësaj. Shqipëria ishte në pararojë të përgjigjes ndërkombëtare. Shqipëria ishte gjithashtu një nga vendet e para që dhuroi materiale për Ukrainën. Prandaj jemi shumë krenarë që jemi krah për krah si të thuash me Shqipërinë në përgjigjen ndaj Rusisë, sepse edhe…
Blendi Fevziu: Sepse Presidenti Putin dhe shpura e tij janë gjithnjë duke shënjestruar Shqipërinë mbi vendimin që morëm apo mbi diskutimin mbi Kosovën. Dhe më pas për shkak të luftës në Ukrainë, apo edhe për shkak të problemeve të COVID dhe pandemisë, njerëzit do të kenë një dimër të vështirë. Flas për rezervat dhe energjinë. Çfarë mendoni për këtë?
Ambasadorja Kim: Do të jetë një dimër i vështirë kudo në botë. Për këtë nuk ka dyshim. Një nga pasojat që kemi parë nga lufta e paprovokuar e Putinit kundër Ukrainës, janë çmimet që kemi parë të ngrihen. Ukraina është një nga prodhuesit dhe eksportuesit më të mëdhenj të grurit. Prandaj dhe kur Rusia e bëri të pamundur që Ukraina të eksportonte grurin e saj, çmimet kudo në botë u ngritën. Tani e njëjta gjë po ndodh me energjinë në Europë, për shkak të gazit dhe naftës të cilat vijnë nga Rusia në Europën Perëndimore. Gjëja e mirë është se Shqipëria është disa hapa përpara të tjerëve. Dhe ja përse: mund t’ju kujtohet se në tetor 2020, Shtetet e Bashkuara dhe Shqipëria nënshkruan një memorandum bashkëpunimi mbi çështje ekonomike. Dhe vetëm pas disa orësh nga nënshkrimi i asaj marrëveshjeje, pati edhe një marrëveshje tjetër mbi çështjet e energjisë. Prandaj dhe, që nga ajo kohë në fund të vitit 2020, tashme janë dy projekte të mëdha energjie ku kompani amerikane, kompani të mëdha amerikane janë të përfshira. Një prej tyre është hidrocentrali i Skavicës. Dhe tjetri është porti i gazit të lëngshëm në Vlorë. Skavica do të jetë më shumë mbi optimizimin e digave të poshtme…
Blendi Fevziu: Kur do të jetë gati?
Ambasadorja Kim: Nuk e di. Por po ecën relativisht mirë. Vlora është vërtet e rëndësishme strategjikisht…
Blendi Fevziu: Shumë strategjike.
Ambasadorja Kim: Shumë strategjike. E dini përse? Sepse Shqipëria tani bazohet rreth 90% tek burimet hidrike. Kjo do të thotë se keni një burim energjie, një burim kryesor energjie. Duhet ta diversifikoni. Dhe mbi të gjitha, e dini se, kur projekti fillestar i Vlorës u hartua, u planifkua të sillte vetëm gaz natyral të lëngshëm në Vlorë dhe më pas të përshtaste termocentralin aty që të punonte me gaz të lëngshëm. Ekspertët arritën në përfundimin se në fakt, do të ishte më e logjikshme nga ana financiare që projekti të zgjerohej. Kështu që tani, jo vetëm do të sjellim gaz të lëngshëm natyror, por do ta lidhim atë me gazësjellësin e TAP-it.
Blendi Fevziu: Po.
Ambasadorja Kim: E njihni gazësjellësin e TAP-it?
Blendi Fevziu: Po.
Ambasadorja Kim: …shkon nga Azerbajxhani, përmes Turqisë, Greqisë, deri në fund. Dakord, kapaciteti i plotë i TAP-it është 20 BCM. Kapaciteti në veprim për momentin është vetëm 10 BCM. Nëse projekti i Vlorës ecën përpara dhe mbyllet me sukses, do të shtojë 5 BCM, që do të thotë shumë.
Blendi Fevziu: Shumë, po.
Ambasadorja Kim: Shumë, shumë.
Blendi Fevziu: Dhe do të jetë një alternativë ndaj hidrocentraleve që kemi në veri.
Ambasadorja Kim: Do të jetë një alternativë dhe shtesë ndaj burimit hidrik, dhe jo vetëm për Shqipërinë. Prandaj është strategjike, sepse do ta mundësojë Shqipërinë të behët një nyje e rëndësishme në eksportimin e energjisë dhe energji jo-ruse, në fakt, energji amerikane në Europën Perëndimore, Itali, Greqi, në zonën e ballkanit. Prandaj ky është një projekt i rëndësishëm.
Blendi Fevziu: Gjithashtu, dua t’ju pyes për marrëdhënien tuaj me Partinë Demokratike. Ju gjithnjë mbështesni një anë, Partinë Demokratike në Parlament, dhe me mbështetjen e Parlamentit, dhe në anën tjetër është Partia Demokratike, le të themi, e udhëhequr nga Sali Berisha. Problemi është se ju mbështesni këtë grup në Parlament. Por ky grup duket se ka dobësi në mbështetjen e bazës, dhe ana tjetër, grupi i cili ka më shumë mbështetje nga baza, ata nuk mbështeten nga ju.
Ambasadorja Kim: Nuk do të…
Blendi Fevziu: Është një test matematike…
Ambasadorja Kim: Nuk është garë popullariteti për ne. Për ne ka të bëjë me shtetin ligjor. Ne u takuam me Z. Alibeaj në detyrën e tij si kryetar i grupit parlamentar dhe si kryetar në detyrë i Partisë Demokratike. Mendoj se është shumë e rëndësishme që të jemi të qartë mbi shtetin ligjor. Nuk mund thjesht të shkosh në anën e atij që ka më shumë pushtet. Do të ishte paligjshmëri.
Blendi Fevziu: Më shumë mbështetës…
Ambasadorja Kim: Mendoj se kjo është e diskutueshme por, sidoqoftë, e kuptoj çfarë doni të thoni. Për ne, si institucion, për mua si përfaqësuese e Shteteve t ë Bashkuara dhe Presidentit, unë takohem me njerëzit që njihen nga ligji. Këtë do të vazhdoj të bëj. Mund t’ju them se në asnjë moment nuk do të jetë e mundur për mua apo për ndonjë zyrtar të Shteteve të Bashkuara që të takohet me dikë që të përcaktuar nga Sekretari i Shtetit për korrupsion madhor apo për minimin e dmokracisë. Kjo nuk do të ndodhë.
Blendi Fevziu: Nuk po flas për Zotin Berisha, por edhe për njerëzit e tjerë që janë mbështetës dhe janë në anën e tij të Partisë Demokratike. A keni marrëdhënie me këta njerëz?
Ambasadorja Kim: Ne flasim me persona të ndryshëm.
