Halil Teodori vjen për lexuesit me botimin e ri: TROY (fliste shqip). Lufta e Trojës, erdhi si rezultat i shkeljes se nje kodi etik familjar

Lufta e Trojës, erdhi si rezultat i shkeljes se nje kodi etik familjar, qe edhe sot e kesaj dite eshte i pa tolerushem.(h.teodori)

Homeri, është filozofi më i madh i gjithë kohëravë që ka kaluar hitoria e njerzimit. Ai është shkrimtari i parë i njohur botërisht, dhe një nga më të mirët. Poezitë e tij epike, Iliada dhe Odissea, ndihmuan në formësimin e ideve tona për detyrimet e një burri ndaj dinjitetit të tij dhe ndaj një kodi nderi.

Do të ishte e pa mundur të shkruaje për historin e luftës së Troy’s pa pasur si referenc Iliadën e Homerit, e cila konsiderohet prej kohësh si vepra e parë e madhe letrare. Iliada fillon me zemërim dhe përfundon me pikëllim. Pikëllimi i tërbimit të Akilit dhe pikëllimi i popullit trojan ndërsa ata vajtojnë vdekjen e kampionit të tyre Hektorit.

Kjo histori që përshkruan rrethimin 49 ditor të trojës merr 15, 693 rrjeshta ku secila përbëhet nga dymbëdhjetë deri në shtatëmbëdhjetë rrokje të ndara në njëzet e katër libra.

Uniteti i koncentruar i veprimit karakterizimi kompleks dhe bindës i përshkrimeve e një shumëllojshmërie të tillë emocionesh njerëzore dhe impulse të ndryshmet në perspektivë dhe këndvështrim energjitik të qetë që nxit përfaqësimin e palëkundur të dhunës.

Këto cilësi të Homerit dhe të tjera kanë bërë që poetët, artistët studiuesit dhe lexuesit në vende të ndryshme të botës ta konsiderojnë Iliadën dhe Odissen si vepra supreme të artit narrativ në të cilin synojnë të tjerët dhe nga të cilat gjykohen të gjithë të tjerët.

Pellazgo – Ilirët ( dhe e gjithë ajo që është sot bota shqipfolse) studiuan nga afër Iliadën dhe, në një shkallë më të vogël, Odisenë. Ata thithën pikëpamjet e Homerit dhe i kaluan ato në civilizimin e mëvonshëm botëror. E gjithë ajo që Ilirët e lashtë dinin për Homerin ishte se ai shkroi Iliadën dhe Odissenë. Ne nuk njohim më shumë prej tij sesa ata. Nuk është aspak e vërtetë që ai të ishte i verbër dhe i varfër por tashmë dimë se Ilirida Perendimore ishte vendlindja e tij.

Një brez më parë studiuesit mendonin se trojanët ishin grekë, si njerëzit që i sulmuan. Por provat e reja sugjerojnë të kundërtën.

Në 1871, Heinrich Schliemann mahniti botën me njoftimin se një tumë pranë hyrjes së Dardaneleve përmbante rrënojat e Trojës. Schliemann, i cili u mbështet në punën paraprake të Frank Calvert, ishte një amator i frymëzuar, nëse edhe diçka si një mashtrim. Por arkeologët e trajnuar që e kanë ndjekur me qindra në 130 vjet që nga atëherë, i kanë vendosur gërmimet mbi një bazë të fortë dhe shkencore. Dhe të gjithë erdhën në Trojë për shkak të fjalëve të një personi që mban vulën e mashtrusit.

Apo, (Homeri, sipas teorive G-Sllave, ishte i verbër dhe duhej të drejtohej nga një djalë i vogël. Ai këndoi përrallat e tij me muzikën e një lirie të cilën ai e hodhi në shpinë. Shkrimet e Homerit kanë qenë një frymëzim për të rinjtë dhe të moshuarit për pothuajse 3,000 vjet.)

Në këtë rast G-Sllavët kan manipulu, sepse ata nuk kanë asnjë njohje me historin e Homerit.

Por këto historit e shkruara u mësuan dhe u bënë të njohura për Pellazgo – Ilirët shumë kohë pas vdekjes së tij dhe bazohen në prova të besueshme.

Ne mund të supozojmë disa gjëra për Homerin nga poezitë e tij. Tregimet e Luftës së Trojës dhe të kthimeve në shtëpi të heronjve Helen ishin tradicionale në kohën kur Homeri jetoi. Gjithashtu në atë periudh ishte përcaktuar përbërja epike si formë letrare.

Por Homeri vetë zgjodhi episodet që përdori, duke i endur në unitet dramatik dhe duke i dhënë frymë jetës dhe personazheve të tij të shumtë. Pothuajse të gjithë personazhet e tij janë luftëtarë fisnikë.

Por, krahasimet e tij poetike, të cilat pasqyrojnë interesat publike, nxirren nga vëzhgimet e tij mbi njerëzit . Homeri gjithashtu i bën perënditë olimpikë të rëndësishëm në historitë e tij dhe injoron perënditë primitive . Pellazgët e periudhës klasike thanë se Homeri jetoi gjatë viteve 1200 para Krishtit dhe nuk ka arsye bindëse për të pranuar datat e mëvonshme të sugjeruara nga disa studiues të kohëve të fundit. Gjatë viteve 1700 dhe 1800, shumë menduan se Iliada dhe Odisea ishin punë arnash të bashkuara nga balada të ndara deri në vitet 500 para Krishtit. Ata argumentuan se poezi kaq të gjata nuk mund të kompozohen pa artin e të shkruarit dhe se

pretendimet e Sllavwve se ishte g’r,e;k dhe se iliada është shkruar në vitet 800 p. Krishtit,janë të pa vërteta pasi G,r’e;k’ë.t në vitet 800 p.Krishtit , nuk ekzistonin si emër e jo më të dinin të shkruanin .

Ata e fallsifikuan Iliadën dhe krijuan mospërputhjet në poezi, pjesë të të cilave mund të hiqeshin pa ndikuar në komplot. Më në fund, ata treguan se lloje të ndryshme të armëve dhe zakoneve të përmendura së bashku i përkisnin periudhave të ndryshme. Të gjitha këto kundërshtime janë përgjigjur. Nuk di që G,r.e’k;ë’t deri më sot të kenë ndonjë studjues që mund të shkruante dhe të ishte në gjendje të kompozonte,poezi gojore sic është Iliada. Ata shpjeguan mospërputhjet duke vërejtur se kur një poet merret me një kohë të kaluar, është e natyrshme që ai të afrojë periudhat historike më afër sesa ishin në të vërtetë. Mund të ketë pasur shtesa të vogla( manipulime) nga poetë të tjerë, por shumica e kritikëve bien dakord që secila poezi ishte shkruar nga një njeri. Sepse Iliada pasqyron idealet e luftës dhe Odissea ato të një shoqërie të vendosur.

Danajt fituan Luftën e Trojës. Lufta filloi kur Parisi i ri, bir i mbretit të Trojës, rrëmbeu Helenën, gruan e bukur të Menelaut, mbretit të Spartës. Shtetet e vogla Helene u bashkuan në një luftë për të shkatërruar Trojën dhe për ta sjellë Helenën përsëri në Spart.

Lufta vazhdoi për më pak se dy muaj jashtë mureve të qytetit të Trojës, dhe asnjëra palë nuk mundi të mposhtte tjetrën.

Akejt shpëtuan Helenën, vranë Trojanët dhe i vunë flakën Trojës. Pastaj u kthyen në shtëpitë e tyre në Spart dhe ….

Troja ishte, në fakt, rreth shtatëdhjetë e pesë hektarë në madhësi, një qytet prej ari mes fushave të qelibarit me grurë. Më parë, dukej se nga viti 1700 p.e.s., Troja ishte një vend i shkretë, shumë më i vjetër, por ne gjithashtu e dimë tani se në vitin 1200 p.e.s, qyteti ishte në kulmin e tij të zhvillimit

Një brez më parë studiuesit mendonin se njerzit që sulmuan trojën ishin grekë. Por provat e reja sugjerojnë të kundërtën. Plani urbanistik i Trojës i përshkruar me detaja në Iliadën e Homerit i ngjan një qyteti Dardan. Kombinimi i kështjellës dhe qytetit të poshtëm të Trojës, arkitektura e shtëpive dhe mureve, dhe praktikat e saj fetare dhe varrimi janë të gjitha tipike Pellazge.

Dokumentet e reja sugjerojnë se Trojanët(Dardanët) dhe Helenët flisnin të njëjtën gjuhë të lidhur ngushtë me Hittët.

Lufta e Trojës, e cila daton në vitin 1194 p.e.s., është vetëm një pjesë në një enigmë më të madhe. Por, fotografia që rezulton bazohet tek Homeri, ajo ndryshon shumë nga përshtypja që shumica e lexuesve marrin nga poezitë e tij. Dhe “përshtypja” është fjala e duhur, sepse shumë nga mençuria konvencionale për luftën, nga thembra e Akilit deri te paralajmërimet e Kasandrës, vazhdojnë të komentohen edhe sot pas tremijë e dyqind vitesh.

Troja, pjesa e brendshme e Ilenoit (Lezha e sotme), ishte një tokë e bekuar. Kishte ujë të freskët me bollëk, fushat ishin të pasura me drithë, kullotat ishin të përsosura për bagëtinë, pyjet ishin të mbushura me dreri dhe detet ishin të mbushura me ton dhe peshq të tjerë. Troja mund të mos ketë qenë e njohur, por me avantazhet e saj natyrore dhe njohuritë e biznesit, Troja ishte paqësore dhe e begatë – ose do të kishte qenë, po të ishte mbështjellë në një flluskë. Fatkeqësisht, Troja qëndroi e ekspozuar në vijën e përgjakshme të thyerjes ku u takuan dy perandori. Nuk kishte asnjë pjesë më të rrezikshme të pasurive të paluajtshme në botën e lashtë. Këta dy popuj luftarakë ishin kushërinj të një lloji. Të dy flisnin një gjuhë indo-evropiane . Edhe pse këta dy rivalë nuk pushtuan kurrë zemrën e njëri-tjetrit, ata shpërthyen tërbimin e tyre mbi njerëzit e ngecur mes tyre.

Pati një seri luftërash të pafundme midis dhjetëra mbretërive që erdhën dhe shkuan me kalimin e viteve, duke konkurruar për pushtet në një tokë të turbullt të askujt.

Troja ishte një kështjellë e fortë. Fusha e Trojës ishte e gjerë, se, përndryshe, nuk ishte vend për një përleshje të përgjakshme. Por megjithëse qyteti ishte i fortë, Troja kishte pika të dobëta. Njëzet e tetë qytete shtriheshin në brendësi të Trojës, për të mos përmendur më shumë qytete në rrethinat e afërta, dhe asnjëri prej tyre nuk kishte fortifikime që të përputheshin me muret e metropolit. Këto vende ishin të tej-mbushura me të mirat materiale.

Sipas Homerit, Lufta e Trojës zgjati dyzet e nëntë ditë. Konflikti vuri përballë qytetin e pasur të Trojës dhe aleatët e tij kundër një koalicioni Helen. Ishte lufta më e madhe në histori, e përfshirë të paktën 100,000 burra në ushtri, si dhe 1,184 anije helene. Ai shfaqi kampionë heroikë nga të dyja anët. Ishte aq e rëndësishme sa perënditë olimpike luajtën një rol aktiv. Troja ishte një qytet i mrekullueshëm dhe kështjellë e pathyeshme. Shkaku i luftës ishte joshja, nga princi Paris i Trojës, e Helenës së bukur, mbretëreshës së Spartës. Kualicioni Helen zbarkuan në Trojë dhe kërkuan kthimin e Helenës dhe thesarit tek burri i saj, mbreti i Spartës, Menelaus. Por trojanët nuk pranuan.

Homeri portretizon kampionë në të dyja anët që gdhendin shtigje gjaku përmes armikut sikur të ishin supernjeri – ose sikur të ishin faraonë, të përshkruar shpesh nga tekstet egjiptiane si superheronj në betejë. Homeri, ishte një shkrimtar autentik si përfaqësues i epokës së bronzit.

Madje edhe rëndësia e perëndive tek Homeri, e cila i shtyn shumicën e historianëve drejt shpërqendrimit, është një prekje e epokës së bronzit, sepse shkrimtarët e asaj epoke gjithmonë i vendosin perënditë në qendër të luftës. Besimi në shfaqjet hyjnore në fushën e betejës, bindja se fitoret vareshin nga patronazhi i një perëndeshe dhe besimi se epidemitë u lëshuan nga hyjnitë e ofenduara janë të gjitha të dokumentuara mirë.

Pjesa më e madhe e Iliadës është një rrëfim i hidhur mbretërish, goditje pas goditjeje për disa ditë në fushën e betejës. Trojanët, të udhëhequr nga Princi Hektor, shfrytëzuan mungesën e Akilit dhe pothuajse i çuan helenët përsëri në det. Në hakmarrje, Akili u kthye në betejë, shkatërroi armikun dhe vrau Hektorin. Akili ishte aq i zemëruar sa mendoi të abuzote me kufomën e Hektorit. Mbreti Priam i Trojës iu lut Akilit që të kthente trupin e djalit të tij Hektorit për djeg-je dhe varrim, dhe një Akili i trishtuar, por më i mençur më në fund ra dakord.

Iliada përfundon me varrimin e Hektorit. Odisea zhvillohet pas luftës dhe kryesisht përshkruan rrugën e vështirë të shtëpisë së heroit Odiseut. Në një seri rikthimesh, ai shpjegon se si Odiseu i udhëhoqi helenët drejt fitores në Trojë duke menduar mashtrimin e shkëlqyer të kontrabandimit të komandove. Akili nuk luajti asnjë rol në fitoren përfundimtare; kishte kohë që kishte vdekur. Odisea tregon gjithashtu Helenën përsëri në Spartë me Menelaun.

Enea është një personazh i vogël në Iliadë, por heroi i një poeme epike shumë të mëvonshme në latinisht, shkruar nga Vergili, “Eneida”. Vergjili e bën Enean themeluesin e Romës (ose, për të qenë të saktë, të qytetit italian që themeloi më vonë Romën). Por tek Homeri, Enea është i destinuar të bëhet mbret i Trojës pasi grekët të largohen dhe trojanët të rindërtohen.

Tani, merrni parasysh se si provat e reja rishikojnë pamjen: Pjesa më e madhe e asaj që menduam se dinim për Luftën e Trojës është e gabuar. Sipas pikëpamjes së vjetër, lufta u vendos në fushën e Ilenoit (Lezha e sotme), nga duele ndërmjet kampionëve; qyteti i rrethuar nuk pati kurrë një shans kundër armikut; dhe kali i Trojës duhet të ketë qenë një mit. Por tani ne e dimë se

Lufta e Trojës erdhi si rezultat i shkeljes së një kodi etik familjar që edhe sot e kësaj dite është i pa tolerushëm.

Iliada është një ndeshje midis të fortësh, e luftuar në pamje të hapur në mesditë dhe e zgjidhur me një goditje, me goditje lideri edhe me grusht. Mendohet se lufta e trojës ishte një mijë duelesh të veçanta, të luftuara dhe të fituara duke mundur kundërshtarin.