Tregjet ndërkombëtare dhe bankat qendrore po monitorojnë me vigjilencë zhvillimet në Detin e Kuq, megjithëse ekspertët sigurojnë se nuk do të ketë ndërprerje serioze të zinxhirit të furnizimit apo ndikim në inflacion, me kusht që kriza të mos zgjasë më shumë se dy javë. Dhe kjo është ajo që ushtron presion mbi amerikanët si dhe mbi vendet pjesëmarrëse në koalicion në mënyrë që një zgjidhje të mund të gjendet së shpejti dhe Houthi-t të ndalojnë së paraqituri një kërcënim për lundrimin ndërkombëtar.
Të premten, më 15 dhjetor, dy nga kompanitë më të mëdha të transportit në botë, Maersk (e cila zotëron 15,8% të aksioneve të transportit global të kontejnerëve) dhe Hapag-Lloyd, (6,8% ) ndaluan anijet e tyre për të shmangur hyrjen në zonën e rrezikut të Detit të Kuq, e ndjekur menjëherë nga Gjigandi italo-zviceran i transportit MSC (me 18.2% aksione) dhe CMA CGM francez (12.8% aksione) dhe më pas BP dhe Equinor, si dhe kompania kryesore e cisternave të naftës Euronav, e cila pasoi duke përjashtuar kalimin përmes Suezit.
Disa anije janë duke pritur në Detin Arabik, ndërsa 121 anije që nga e mërkura e kaluar janë devijuar në rrugën alternative nëpër Afrikë përmes Kepit të Shpresës së Mirë. Për një anije që udhëton me një shpejtësi prej 16 nyjesh, kalimi i ngushticës së Bab el Madeb kërkon nëntë ditë më pak se lundrimi rreth Afrikës. Ekspertët vlerësojnë se rruga detare përmes Suezit kursen të paktën 15% të transportit detar.
Sulmet Houthi krijojnë një problem të ri të madh të ndërprerjes së tregtisë globale dhe transportit të energjisë pas testit të madh të pandemisë. Rreth 12% e trafikut global të transportit detar kalon përmes Kanalit të Suezit dhe në vitin 2023 4%-8% e ngarkesave globale LNG do të kenë kaluar përmes tij.
Lëvizja vjetore
Nga fillimi i vitit 2023 e deri më tani, 8.2 milionë fuçi në ditë (bpd) naftë bruto dhe produkte të naftës janë transportuar përmes Detit të Kuq, ndërsa gjithsej 32 milionë tonë metrikë LNG janë transportuar përmes Suezit në të dy drejtimet. Rreth 30% e tregtisë së kontejnerëve në botë kalon gjithashtu përmes kanalit, me rezultat që ndryshimi i rrugës së anijeve në rrethinat afrikane rrit udhëtimin vajtje-ardhje me një mesatare prej dy javësh e gjysmë, duke ulur kapacitetin e transportit dhe duke rritur kostot, duke rezultuar në rritje të çmimeve dhe vonesave të gjata në transportin e mallrave dhe mungesave në tregje.
Kanali i Suezit është një nga arteriet më të rëndësishme të tregtisë globale të naftës me Katarin, SHBA-në dhe Rusinë që janë më aktivet për sa i përket LNG-së. Për Katarin, i cili është i vetmi eksportues Lindje-Perëndim, rruga alternative nga Kepi i Shpresës së Mirë mund të rrisë ditët e udhëtimit nga Katari me 145% ose një udhëtim shtesë 22 ditë vajtje-ardhje.
Të mërkurën e kaluar, çmimet e gazit natyror u rritën me 1.8% dhe nafta, pas një rritjeje fillestare, me 1.4%, por mbeten nën mesataren e tyre të tremujorit të katërt prej rreth 83.30 dollarë për fuçi dhe, siç vlerësojnë analistët, rritja nuk do të zgjasë nëse furnizimi me naftë nuk është ndikuar ndjeshëm.
Pjesëmarrësit e tregut të naftës i thanë Reuters se ndikimi mbi çmimet do të varej nga kohëzgjatja e ndërprerjeve të transportit si rezultat i sulmeve të Houthi, ndërkohë që shfaqnin pak shqetësim për LNG.
Kosto e madhe
Kur anija e kontejnerëve Ever Given bllokoi Kanalin e Suezit për gjashtë ditë në maj 2021, ekonomistët vlerësuan se tregtia ditore me vlerë deri në 10 miliardë dollarë u ndal.
Vetëm Egjipti po humbte 12 milionë dollarë në ditë, ndërsa tregjet tashmë të goditura nga ndërprerja e zinxhirit të furnizimit të shkaktuar nga pandemia u përballën me mungesa.
Një përshkallëzim i sulmeve të Houthi-ve që do të çonte në një ndërprerje të gjatë të transportit përmes Suezit mund të rrisë çmimet dhe të ngadalësojë rritjen, ndërsa Evropa në veçanti lufton midis inflacionit të lartë dhe tkurrjes së ekonomisë.
Një shqetësim i mundshëm i madh në Detin e Kuq do të shkaktojë vonesa në transportin e mallrave, të cilat mund të rrisin çmimet e konsumit për shkak të mungesës dhe kështu ekziston rreziku i nxitjes së inflacionit dhe dëmtimi i rritjes. Çelësi është se sa do të zgjasë kjo krizë e re, pasi aktualisht nuk ka një presion të tillë, por një zgjatje e krizës është e sigurt se do të ketë pasoja të rënda.
Siç raportoi Reuters, bankat qendrore zakonisht u përgjigjen tendencave afatgjata dhe në një kohë kur duan të mbajnë normat e interesit të larta për një kohë para se të fillojnë të zvogëlohen, ato po monitorojnë situatën, por nuk ka gjasa të rishqyrtojnë qëndrimin e tyre nëse nuk ka zhvillime dramatike në zinxhirin e furnizimit, të cilat do të sjellin presione të reja inflacioniste.
