Petrit Nika është padiskutim njëri nga poetët me emër të përveçëm, që u shfaq në botën e poezisë shqiptare aty nga gjysma e dytë e viteve “90. Poezitë e tij të para u bënë publike në emisionet e Radio Tiranës që në vitin 1993, më pas në disa shtojca letrare të kryeqytetit përgjatë viteve 1994 – 1996, ndërsa botimi i tij i parë erdhi në vitin 1997. Përveç librave me ese dhe shkrime publicistike, Nika ka botuar edhe pesë përmbledhje poetikë.
Intervistoi Mina HYSA
Kur keni filluar të shkruani poezi?
P. N. Më duket se kam një jetë që vazhdoj ende t’i përgjigjem kësaj pyetje. Mendoj se kam filluar të shkruaj që kur kam komunikuar me librin e parë në jetën time. Ky libër ishte romani “Zhelani i vogël” i James Greenwood. Mund të kem qenë midis 5-6 viteve të para të jetës sime kur rashë në kontakt me të në shtëpi. E kishte marrë motra ime në shkollë për ta lexuar dhe një ditë, kur ajo ishte në shkollë ende, unë e gjeta tek librat e saj të shkollës këtë libër dhe e mora. Kuptohet që nuk dija aspak të lexoja asnjë fjalë se unë akoma nuk kisha hyrë në shkollë. Më tërhoqën vizatimet e errëta të librit. Mu dukën shumë të mënxyrshme saqë më vunë realisht ne mendime. Duke parë këmbënguljen time, mbaj mend se më vonë nëna më lexoi pjesë nga ai libër. Në mendje më vinte pareshtuar një fëmijë tepër i varfër që vidhte lakra për të mbijetuar në rrugët e akullta të Londrës. Kurse unë nuk i haja as të ngrohta e të ziera me mish. Aq përshtypje të fortë më pati lënë ai libër sa vite më vonë, kur tashmë kisha mësuar të lexoj, e kërkova vetë në bibliotekën e shkollës dhe e lexova me një frymë. Kur isha student në Tiranë, e pashë përsëri këtë libër në tezgën e një bukinisti dhe e bleva pa u menduar dy herë. Ky libër mendoj se ishte i pari që më zgjoi ndjeshmëritë për ekzistencën tonë potencialisht të kërcënuar. Ndoshta mijëra vetë, apo miliona mund ta kenë lexuar këtë libër para meje, por nuk mund të them me saktësi në se ka ndikuar dhe në pikëpamjet e tyre që në kohët më të hershme të jetës së tyre. Tek unë duket se dha shkrepëtimën mjaftueshëm sa për të mos u ndarë kurrë më nga librat. Pas kësaj këmbënguljeje, ndonëse nuk kisha hyrë ende në shkollë, nëna ime se ku gjeti e më solli një abetare. Poezia nuk do vononte. Në klasë të dytë mbaj mend se kam shkruar poezinë e parë, por jo nga frymëzimi im. Erdhi si një përpjekje imja kolosale për të përmbushur një detyrë shkollore. Nuk mbaj mend të kem shkruar më poezi pastaj deri aty nga pragu i adoleshencës, nga fund i viteve “80. Në verën e vitit 1990 iu riktheva seriozisht poezisë, tashmë me vetëdije të plotë se kisha nevojë të shkruaj. Pothuajse kanë humbur të gjitha krijimet e asaj kohe, më ka ngelur vetëm një prej tyre të cilën e pata botuar më pas tek libri im i parë “Mëngjes në Alpe” në vitin 1997. Mbaj mend se në vitin 1991 dhe 1992 kisha mbushur katër fletore me poezi. Shkruaja shumë, grisja shumë. Por ishte një periudhë që nuk kisha modelet e poezisë që doja për të bërë më shumë për pjekurinë time poetike. Dhe kisha nevojë. Thjeshtë vazhdova të eksperimentoj botën time të trazuar prej adoleshenti të vetmuar në një mjedis malesh, pyjesh e lumenjsh ku stinët ishin në sinkron të përhershëm.
E më pas? Si fillove të komunikoje me botën si poet?
P. N. Realisht mua kurrë nuk më ka pëlqyer ta quaj veten “poet”. Kur më quajnë të tjerët, pothuaj përherë i kam peshuar në kandarin e dyshimit etiketimet e tyre ndaj meje dhe në mjediset ku jetoj nuk flas pothuaj kurrë për poezinë. As në atë kohë. Përveçse një kushëriri im i largët, i cili ishte shumë i afërt për mua, por ai u tërhoq shpejt nga kjo rrugë që kishim nisur bashkë që në bankat e 8 vjeçares. Ai ka qenë lexuesi dhe dëgjuesi i parë poezive të mia të asaj periudhe. Jetoja në fshatim tim të lindjes në Dardhë të Pukës dhe nuk kisha asnjë kontakt me mediumet që botoheshin në vitet e para të “90-s. Njëherë, gjeta në një kioskë ku shiteshin gazeta, një numër të gazetës “E për7shme”. E bleva pa e ditur fare çfarë ka brenda vetëm se më tërhoqi mënyra e shkrimit të 7-s. Të them të drejtën më la përshtypje të fortë englendisja e çunave, por unë isha për diçka krejt tjetër. Kërkoja diçka më lirike, isha i dhënë kokë e këmbë pas lirizmit, natyrës dhe eksplorimit të vetvetes. Vite më vonë kur u njoha me Ervin Hatibin ia përmenda punën e gazetës dhe ai m’i mundësoi të gjithë numrat. As televizor nuk kisha. As radio. As gazeta. As revista. Gjatë kohës që unë isha në shkollë të mesme në Shkodër, aty nga fundi i vitit 1991 në fshat kishin bastisur bibliotekën e shtëpisë së kulturës dhe kishin djegur shkollën e fshatit. Kushëriri im, i cili ishte ende në shkollë 8 vjeçare, në gjurulldi e sipër kishte arritur të shpëtonte disa libra dhe i kishte marrë në shtëpi. Gjatë asaj periudhe i lexuam e analizuam me radhë ato libra. Disa prej tyre më kujtohen ende. Ky ishte i vetmi fill që na lidhte ende me qytetërimin në ato kushte. Nuk kishim as të ardhura. Në verën e vitit 1992 kam mbledhur boronica dhe me paratë e tyre bleva një magnetofon. Ishte një mrekulli. Fillova të ndjek radion. Radio Tirana kishte një emision në mos gaboj çdo të martë për letërsinë e të rinjëve, “Paralele artistike” dhe drejtohej nga Liljana Shanto. Poezitë i lexonte Xhelil Aliu. E ndiqja nga fillimi në fund emisjonin çdo javë dhe një ditë vendosa t’i nis disa poezi, shoqëruar me një letër ku iu bëja një vetëprezantim të shkurtër. Ky ishte prezantimi im i parë online lidhur me krijimtarinë. Ka qenë dimri i vitit 1993. Në vjeshtën e vitit 1993 dëgjova në valët e Radio Bullgarisë një intervistë të Fatmir Toçit, i cili kishte marrë pjesë në Panairin e Sofies. Mendova t’i shkruaj për t’u lidhur me të për botimin tim të parë, por nuk kisha asnjë adresë të tij. Atëherë i’u kërkova të dhëna Radio Bullgarisë. Një muaj donte posta të shkonte nga Puka në Sofie dhe një muaj derisa kthehej përgjigja. Kur mora të dhënat, i bëra një telegram Fatmirit, të cilit librin tim të parë ia dërgova për botim në vitin 1994, por botimi erdhi vetëm në vitin 1997.
Kur u botua ky libër e kemi ndarë bashkë me miqtë tanë të përbashkët kënaqësinë e botimit, sepse ndërkohë ishim në të njëjtin kurs në Fakultetin e Filologjisë këtu në Tiranë. Më kujtohet se e kam prezantuar tek gazeta “55. U angazhuan edhe disa miq të tjerë studentë të gazetarisë për ta prezantuar në mediat ku punonin. Si u prit ai libër?
P. N. Pothuaj ethet e atij libri për mua përfunduan kur e mora në dorë të sapobotuar. Nuk jam interesuar shumë asnjëherë si e kanë pritur. Unë e kisha përmbushur aty fazën time të parë të krijmtarisë që përkonte me periudhën midis viteve 1990 – 1994. Edhe pse libri u botua në vitin 1997, unë në fakt nuk kisha shtuar më asgjë aty, Pjesa më e madhe e poezive i takonin viteve 1993 – 1994. Një pjesë të krijimeve të këtyre viteve, të cilat nuk i pata përfshirë te ky botim, i përfshiva tek libri im i dytë “Fuga temprum”, i cili u botua dymbëdhjetë vjet më vonë. Mbaj mend se studentët e pritën mirë dhe vërtetë disa nga studentët e gazetarisë u përpoqën t’i jepnin jehonë këtij botimi në mediat ku punonin. Ca kohë i pata ruajtur gazetat ku ishte shkruar për librin, por në vite i humba të gjitha. Edhe disa nga pedagogët më përgëzuan, por kishte diçka ironike te disa prej tyre. Nuk e kishin pranuar në fakt. Edhe sot e kësaj dite nuk më kanë pranuar. Askush prej tyre nuk ka shkruar kurrë një rresht, as emrin tim ta përmendin diku të paktën “in media ress”. Në ato kohë, një ditë në korridor të fakultetit po bisedoja me pedagogun tonë Koçi Petriti. Po më kërkonte që të bënim një promovim të librit në fakultet. Siç më ndodh edhe sot, në fakt unë nuk pata pikë dëshire për ta bërë një gjë të tillë. Por ai e kishte vërtetë seriozisht. Më bindi dhe shkuam e takuam shefin e departamentit të letërsisë, i cili gjithë ironi parimisht ra dakord, por promovimi nuk ndodhi kurrë. Askush nuk e përmendi më dhe unë nuk kërkova asgjë nga askush. Vitet kaluan dhe e unë u përpoqa ta nxjerr nga kujtesa e publikut pothuaj edhe vetë. Ai libër në fakt më përkiste vetëm mua, adoleshencës sime dhe askujt tjetër. Temperatura e poezive të atij libri ishte e lartë, ndonëse në ritëm kishte diçka nga gurgullima e krojeve dhe fëshfërima e erës. Në vendlindje atë libër e deshën të gjithë. Atje edhe sot me atë libër më identifikojnë, ndoshta sepse po aq ishte edhe i tyri. Prej tij për vete ruaj ende sot vetëm kopjen e fundit.
Sa identifikohet poezia juaj me lexuesin, me interesat dhe ndjeshmëritë e tij?
P. N. Këtë nuk di ta them me saktësi kurrë. Procesi i receptimit ndryshon nga një lexues tek tjetri, madje edhe tek vetë ne ndodh që ndryshojnë shijet nga njëra kohë në një kohë tjetër. Poezia nuk e ka të lehtë mbijetesën, sepse vetë komunikimi i saj nuk është i lehtë. George Sand thotë se ai lexues që arrin të marrë ndjeshmëri nga një poezi, është vetë poet, ndonëse në fakt mund të mos ketë shkruar kurrë një varg. Pavarësisht se unë di me saktësi vetëm çfarë jap dhe jo çfarë marrin ata (lexuesit), unë mund të them me plot bindje se me poezinë time gjithësesi vihet në komunikim lexuesi, ndonëse ndofta nuk e kupton atë, të paktën e di se e ndjen. Lexuesi ka mekanizmat e veta perceptuese në çdo kohë sipas kohës që e orientojnë drejt kuptimit. Shpesh më ka ndodhur që lexuesit më kanë befasuar me interpretimet e tyre duke nxjerrë në dritë këndvështrime që unë as i kisha patur në mendje fare kur kam shkruar. Mbaj mend një ditë qershori kur ishim në fakultet, papritur mali i Dajtit u nxi nga një re gjigande e më pas nuk vonoi e ia behu një furtunë e madhe. Unë rrija mbështetur në parvazin e dritares në katin e dytë të fakultetit dhe po vështroja tërbimin e natyrës përjashta. Kisha ndjekur me dhjetëra stuhi të tilla gjatë stinës së verës në vendlindje dhe përherë për mua kanë qenë një emocion i vërtetë. Ndërkohë që shiu filloi të shoqërohej me një breshër të dendur, fillova të shkruaj mbi fletoren e leksonit poezinë “Këngë për një qytet”. Mbi mal ra mjegulla përsëri,/në shi kalërojnë mendimet;/tre vjet kështu u ngrysa tek ti,/tre vjet dhe në fund zhgënjimet./Përtej xhamit, midis ujit, në pellg,/bie ky breshër i fortë me zhurmë,/asgjë s’dua ndër mend të sjell,/stuhia ka reshtur tek unë./ Veç udhët e pista u zbardhën,/ dhe gjithë ç’solli kjo stuhi,/ e heshtur, e bardhë, e akullt,/kristalore tej mbi pluhur rri. Poezia u shkrua aq shpejt se ç’ishte edhe shfrimi në natyrë. Ndërkohë që stuhia po fashitej dhe unë po bëja ca ndërhyrje në vargjet e saposhkruara, mu afrua një nga shoqet tona të kursit dhe ma kërkoi për ta lexuar. Ngeli e mrekulluar, sipas saj nga gjetja ime për të shprehur seksualitetin përmes gjendjes në natyrë. Nuk po iu besoja veshëve. Ajo i kishte dhënë një interpretim frojdist aty për aty duke e parë në analogji me aktin seksual. Edhe pse në fakt unë e kisha lidhur ngjarjen në natyrë me shumësinë e ngjarjeve të jetës sime nëpër vite, nuk i ndërhyra për t’ia shpjeguar. Lexuesi e rikrijon tekstin. Ka të drejtë absolute ta shijojë si t’i vijë procesin e vet të rikrijimit.
Cilat tema apo ide eksploroni në poezinë tuaj? Si ndikojnë përvojat ose besimet tuaja personale në shkrimin tuaj?
P. N. Në vetvete poezia është një nga çështjet antropolgjike më thelbësore për të gjitha kohërat. Poezia ime është kryesisht eksplorim i vetvetes si qenie në marrëdhënie të pareshtur me mjedisin hapsinor, shpirtëror e social. Siç e ka thënë Allen Ginsberg, poezia ime nuk është një nga linjat që ravijëzohet sipas parimeve politike në modë, por materia e netëve pa gjumë përmes së cilës unë kam zbuluar para botës jetën time private. Në poezi rrallë nisem të gjej tema. Tema vjen e më gjen mua. Në fakt disa tema i mbaj gjatë në mendje para se t’i shkruaj. Janë tema që përftohen në ato mjediset që përmenda më lart gjatë trysnisë së ditës, por që sendërtohen kryesisht natën. Nata për mua është koha më e përshtatshme për të shkruar, por nuk është se e respektoj si një ritual të domosdoshëm. Nuk kam rituale të tilla. Madje disa krijime i le përgjysmë dhe u kthehem edhe vite më vonë. Unë shkruaj kudo dhe kurdo që e ndjej se është momenti. Ndoshta ju kujtohet, kur ishim studentë kishim një shok në katin tonë i cili, kur donte të shkruante, mbyllej natën në dhomën e tij, fikte dritën dhe shkruante nën dritën e qirinjëve. Unë nuk besoj tek ritualet as bestytnitë. As kur isha shumë i ri nuk kam besuar. Gjithësesi njeriu ka nevojë për të besuar dhe sigurisht kam edhe unë besimet e mia. Besoj kryesisht në gjëra tokësore, mbi të gjitha besoj në mrekullinë e dashurisë. Për mua ajo është fuqia që krijoi parajsat që premtojnë të gjitha tekstet teologjike. Dashuria është premtimi pa shpërblim, sepse shpërblimi qëndron tek vetë dashuria. Gjithë bota është në kërkim të saj, por pak, shumë pak e ndjejnë, sepse që ta ndjesh duhet ta kesh. Sumerët e lashtë rreth dyzet shekuj më parë besonin se çdo njeri ka zotin e vet personal. Sipas meritës që kishte zoti personal, ashtu ishte dhe jeta e personit përkatës. Në analogji me këtë traditë besimi, malsorët tonë deri në fund të shekullit XX, besonin ende tek orët. Sikurse sumerët, malsorët besonin se çdo njeri ka orën e vet dhe sipas meritave që kishte ora përkatëse, ashtu ishte edhe jeta e individit që mbrohej e udhëhiqej prej saj. Për ndonjërin që jeta po i shkonte si mos më keq, e nuk i ecte asgjë në jetë thoshin: “I ka vdekë ora.” Ose kur donin të mallkonin dikë, i thoshin: “Të vdektë ora!” Padyshim tërthorazi shumë informacione dhe ngjarje që akumulohen si përvoja nga jeta dhe leximet ndikojnë tek ngacmimet fillestare, por për poezinë nuk mjafton emocioni, duhen edhe elementë si gjuha dhe teknikat estetike për t’i kthyer dijet dhe emoconet në art.
A ka një marrëdhënie midis zërit me të cilin poetët komunikojnë në jetën e përditshme me atë zërin përmes të cilit flasin në poezi?
P. N. Gjuha e komunikimit të përditshëm nuk është kurrë një projekt i plotë. Ajo i përshtatet rrethanave dhe niveleve me njerëzit që na duhet të komunikojmë. Nëse gjuha e përditshme do të ishte në lartësinë e duhur t’i thoshte të gjitha nuk do të ekzistonte poezia. Në çdo rrethanë gjuha është tregues i personalitetit, por tek poeti nuk e shpreh plotësisht atë. Atëherë gjuha në poezi vjen ndryshe, përmes një projektimi të mendjes dhe sjell një univers tjetër psikik dhe linguistik. Edhe te gjuha poetike duhet një kujdes i jashtëzakonshëm nga stereotipet, metaforat e vdekura dhe leksiku i stërpërdorur nga poetë të tjerë.
A mendoni ju se poezia kontribuon tek jeta jonë, tek realiteti ku jetojmë?
P. N. Poezia është një nga artet më të lashta dhe mendoj se ka lindur bashkë me njeriun dhe do shuhet kur të shuhet edhe fryma e njeriut të fundit në këtë planet. Poezia ka ekzistuar edhe atëherë kur nuk ishte shkruar ende, ka ekzistuar e shkruar edhe më herët se sa e kemi të dokumentuar. Poezia e parë e dokumentuar me autorësi pretendohet se i përket një priftëreshe sumere të quajtur Enheduana, e cila llogaritet se ka jetuar dyzet e gjashtë shekuj më parë. Himnet e saj lartësuese dhe vibrimi i ndjenjave të saj në ajrin e plogësht të shkretëtirës, duket se ishin bazuar mbi një traditë të mëparshme poetike. Dylan Thomas thoshte se një poezi e mirë e ndryshon realitetin, madje edhe universin, sepse na ndihmon të ndryshojmë konceptimet tona për botën dhe universin. Imagjinoni si do ishte bota pa Homerin, pa Eskilin, Virgjilin, Danten, Servantesin, Shekspirin? Imagjnoni si do ishte bota shqiptare pa poetët e vet? Para pak vitesh kur drejtoja bibliotekën e Fierit, u ndodha në një aktivitet në teatrin e Libohovës. Aktori Xhevat Limani, pasi bëri prezantimin e poemës së tij për Skënderbeun, zgjodhi disa poezi nga një pjesë e miqve tanë që ishin aty për t’ia prezantuar publikut vendas. Më kërkoi librin dhe aty për aty zgjodhi poezinë që i kisha kushtuar kohë më parë qenit tim. Me vete kisha vetëm librin“ Shtëpia e qenies”, edhe atë vetëm një kopje të vetme. “Fli, ullan, pusho ushtari im,/ e ke hak të prehesh si një mbret…” Pritja më la pa fjalë. Dhjetëra njerëz filluan po më kërkonin nëse kisha libra me vete. Mendoj se poezia kontribuon në zgjimin e skutave të fjetura, apo të pandriçuara mirë tek ndërgjegjia jonë për ta dalluar edhe atë që ne përgjithësisht, ose s’e vëmë re, ose e vëmë re shumë rrallë, ose, ose e shpërfillim, sepse nuk i japim dot formë.
Para ca ditësh kishe hedhur në facebook prapë një poezi kushtuar një qeni, që datonte e janarit 2024. Më bëri përshtypje se ngjarja ishte një ritual i përditshëm “…për ato botë midis të cilave vejevinte fiks në orën tre/ pasdreke një qen me tri këmbë e gjysmë,/dhe trafiku dyndej në asfalt nga autobusi i vogëlushes,/ dhe hapat e njerëzisë kalonin me shpërfillje,/ pa e kuptuar se ç’ndodh aspak aty në këtë orë…”. Apo ishte një fiction në funksion të poezisë? A ka fiction poezia juaj?
P. N. Procesi krijues nuk bën dot pa trillimin, por unë në poezi pothuaj jam reporter besnik i ngjarjeve shpirtërore. Kjo poezi nuk ka asnjë fakt nga fiction dhe ka vërtetë trajtat narrative të një proze poetike të çastit. Kthehesha një pasdite nga puna dhe i ndjeja këmbët rëndë, sikur vija nga Troja e largët. Po synoja të hyja në një dyqan frutash ndërkohë përballë meje pashë një gjë që po ecte në drejtimin tim pak hapa më tej. Përballë më binte dielli drejt e në sy dhe mezi shqova se ishte një qen, i cili mezi ecte mbi tri këmbë. Duke parë se ishte qen pa zot dhe pastrehë, mendova se do ta frikësoja ndaj ngadalësova hapin dhe u shmanga pak që t’i lija kohë të kalonte pa u trembur. Dhe ndërkohë po mendoja me keqardhje se nuk më ndodhej me vete asgjë që hahej që t’ia jepja atij qeni. Por ai eci edhe pak dhe qëndroi mu te cepi i pragut të dyqanit ku do futesha unë. Sapo u futa brenda diçka ndodhi. E pashë se qeni u ngrit gjithë gjallëri dhe mori nga rruga ku kishte ndaluar një autobus. Një vajzë e vogël zbriti qe andej me shpejtësi dhe i hodhi diçka dhe iku prapë me shpejtësi tek autobusi i cili menjëherë krijoi trafik. Dola të shoh dhe pashë se qeni kishte tre byrekë përpara dhe po hante gjithë uri. Pashë nga shitësja, një grua disi e moshuar, e cila dukej se ishte mësuar me këtë pamje. “Çfarë ndodhi?”, e pyeta. “Vjen çdo ditë në këtë orë”, tha ajo. “Është një vajzë e vogël që i sjell çdo ditë ushqim.” “Çdo ditë?” e pyeta unë. Gruaja pohoi se pothuaj çdo ditë ata takoheshin bashkë në këtë kohë, për aq sa pashë edhe unë. Pastaj qeni ikën dhe nuk vjen më deri në orën e caktuar të ditës tjetër. Vura re orën në celularin tim. Ishte ora tre. Duke dalë nga dyqani u luta vërtetë për atë vajzë të vogël, të cilës as fytyrën nuk arrita t’ia shoh dot mirë. Besoj se janë të bekuar ata prindër që e kanë një fëmijë të tillë.
A mendon se botimet tuaja tashmë pas më shumë se tre dekadash që shkruani e botoni, kanë krijuar një lexues besnik?
P. N. Lexuesi besnik nuk ekziston. Unë nuk mendoj se duhet besuar tek një lexues ideal. Nuk ekziston. Që lexuesi të më kuptojë, ai duhet ta ketë jetuar jetën time. Ju tregova më lart një ndodhi të vogël kur ishim studentë në fakultet. Nga ana tjetër bota e letërsisë është e pafundme dhe unë nuk jam nga ata që duan ta shohin në kufij. Edhe pas botmimit një pjesë e librave të mi nuk shkuan dot te lexuesi, pasi unë nuk kam patur kurrë kontrata me shtëpitë botuese, apo agjensitë e librit. Librat e mi ua kam dhuruar miqve, nxënësve, bibliotekave dhe shumë syresh i kam ende në shtëpi. Disa poetë fillimisht përgatitën terrenin për emrin e tyre dhe më pas shkuan tek lexuesi. Kur lexuesi është bashkëkohës me autorin, faktorët socialë ndikojnë pozitivisht, apo negativisht padyshim. Gjithësesi platformat sociale sot janë akoma më efikase për ta shpërfillur industrinë e rrënuar të botimeve, sadoqë i qëndroj pikëpamjes se librin nuk e zëvendëson dot asgjë. Richard Brautigan botonte me 1500 kopje në një vend si Amerika. Poezia në industrinë e botimeve shihet si kapital dhe tregu orientohet nga reklama. Poetët e brezave të mëparshëm patën fatin dhe risqet e tyre të përcaktuara nga zhvillimi i shoqërisë në të cilën jetuan. Edhe ne gjithashtu po përballemi me këtë. Në përgjithësi poezia ka pak lexues tek ne, madje brezi im edhe më pak nga sa e mendojnë. Poezia sot shkruhet kryesisht nga ata që lexojnë dhe ata që lexojnë të duan që t’i lexosh. Dikur e kam përjetuar herë – herë me nervozizëm këtë fenomen, por tashmë nuk kam asnjë pritshmëri nga asnjë mik në nivelet e klaneve dhe e marr krejt natyrshëm këtë situatë. Edhe të burgosurit me dënim të përjetshëm dikur mësohen me faktin se bota jashtë nuk është më e tyre dhe askush nuk i pret më atje.
A besoni se poezitë tuaja duhet të lexohen në një rend të caktuar për t’u kuptuar ose vlerësuar me mirë?
P. N. Jo, nuk ka asnjë rregull për këtë. Por gjithësesi, mendoj se leximi kronologjik nga një libër tek tjetri ndihmon për të zbuluar më mirë. Në vite qëndrimet ndryshojnë, përvojat po, kimia mendore evoluon, stili gjithashtu.
Si i përballoni periudhat me më pak frymëzim apo krijimtari?
P. N. Normalisht. Merrem me problemet e ditës. Kur gjej kohë lexoj ndonjë libër, kërkoj në internet ndonjë gjë për të lexuar. Të shkruarit nuk e kam mision të përditshëm. Të qenit poet nuk është një profesion. Kam kaluar edhe periudha disa mujore pa shkruar asnjë poezi.
Diçka për planet tuaja?
P. N. Sa herë botoj një libër me poezi, kohët e fundit them ky do jetë i fundit. Në fakt kam në duar një përmbledhje të re së cilës po i jap trajtat përfundimtare. Por nuk e kam me nxitim. Kur askush nuk të pret nuk ke pse nxitohesh. Madje mundet edhe të mos nisesh fare në një takim ku askush nuk do dalë të të presë.
