Pensionet e lidhura me të ardhurat përbëjnë në masë të madhe burimin kryesor të të ardhurave për europianët e moshës 65 vjeç e lart. Megjithatë, më pak se gjysma e konsumatorëve të BE-së janë të sigurt se do të kenë para të mjaftueshme për të jetuar të qetë gjatë gjithë daljes në pension. Në disa vende, ky nivel besimi bie në 30% ose edhe më pak. Kjo ngre shqetësime për mjaftueshmërinë e pensioneve.
Mbrojtja e të moshuarve kundër varfërisë është një funksion kyç i sistemeve të pensioneve. Pensioni i pleqërisë është pagesa periodike që synon:
- Mban të ardhurat e përfituesit pas daljes në pension nga punësimi me pagesë në moshën ligjore ose standarde; ose
- Mbështet të ardhurat e personave të moshuar (duke përjashtuar rastet kur pagesat bëhen vetëm për një periudhë të kufizuar).
Pabarazi të mëdha në pensione në të gjithë Europën
Sipas Eurostat, pensionet e pleqërisë në të gjithë Europën ndryshojnë ndjeshëm si në terma nominalë ashtu edhe në standardet e fuqisë blerëse (PPS). Për të thjeshtuar të dhënat më poshtë janë konvertuar të ardhurat vjetore të pensioneve në shuma mujore duke i ndarë ato me 12 muaj. Në vitin 2021, shpenzimet mesatare mujore bruto të pensionit të pleqërisë për përfitues brenda BE-së variuan shumë, nga 2,575 euro në Luksemburg deri në 226 euro në Bullgari, me mesataren e BE-së që qëndron në 1,224 euro.
Shpenzimet mesatare të pensioneve për përfitues (2021)
MUJORE
VJETORE
Duke përfshirë më të gjerë Shoqatën Europiane të Tregtisë së Lirë (EFTA) dhe vendet kandidate për në BE, Islanda raportoi mesataren më të lartë me 2,762 euro, ndërsa Shqipëria kishte më të ulëtën me 131 euro.
Pensioni i pleqërisë për marrës tejkaloi mesataren e BE-së në të gjitha vendet e “Katër të Mëdha” të BE-së. Italia raportoi pensionin më të lartë me 1,561 euro, ndërsa Franca, Spanja dhe Gjermania treguan shifra pothuajse identike, secila rreth 1,450 euro. Vendet nordike gjithashtu performuan fuqishëm, me pensione mesatare të pleqërisë që tejkalojnë ato të “Katërshes së të Mëdhenjve”.
Shtatë vendet me renditjen më të ulët mbahen të gjitha nga vendet e Ballkanit. Shpenzimi mesatar për pensionet e pleqërisë në Luksemburg ishte gati 11 herë më i lartë se ai në Bullgari, duke nënvizuar pabarazitë e konsiderueshme. Edhe duke e zbritur Luksemburgun si më të jashtzakonshëm, mesatarja e BE-së mbeti gati gjashtë herë më e lartë se ajo e regjistruar në Bullgari.
Disa nga këto pabarazi pensionesh mund t’i atribuohen niveleve të ndryshme të çmimeve në vendet anëtare të BE-së, pasi Eurostat vëren se kostoja e përgjithshme e jetesës ndryshon ndjeshëm në të gjithë rajonin.
Pabarazitë e pensioneve ngushtohen ndjeshëm në terma të PPS-së
Në standardet e fuqisë blerëse (PPS), një njësi valutore artificiale e cila rregullon dallimet e nivelit të çmimeve midis vendeve, pabarazitë ulen ndjeshëm.
Shpenzimet mesatare të pensioneve për përfitues në PPS* (2021)
VJETORE
MUJORE
Në terma PPS, pensioni mesatar i pleqërisë varion nga 437 në Bullgari në 1681 në Luksemburg. Kjo do të thotë që një përfitues pensioni në Luksemburg ka marrë një pension bruto gati katër herë më të lartë se ai në Bullgari.
Sipas sondazhit të Eurobarometrit 2023 nga Autoriteti Europian i Sigurimeve dhe Pensioneve Profesionale (EIOPA), vetëm 42% e konsumatorëve të BE-së ndihen të sigurt se do të kenë para të mjaftueshme për të jetuar të qetë gjatë gjithë daljes në pension.
Grupet e ekspertëve dhe palët e interesuara kanë paraqitur një sërë rekomandimesh për të forcuar qëndrueshmërinë dhe përshtatshmërinë e sistemeve të pensioneve të BE-së sipas konferencës së Parlamentit Europian.
“Mënyra se si janë projektuar aktualisht sistemet e pensioneve lë një numër në rritje njerëzish në rrezik të varfërisë së pleqërisë. Kjo prirje bie ndesh me përpjekjet e BE për të reduktuar varfërinë”, paralajmëroi në konferencë.
Krahasimi i niveleve ndërkombëtare të pensioneve është sfidues për shkak të dallimeve të rëndësishme në sistemet e pensioneve. Këto krahasime shpesh anashkalojnë ndikimin e taksave dhe kontributeve sociale në shumat përfundimtare të pensioneve. Shifrat janë llogaritur nga baza e të dhënave të Eurostat-it duke pjesëtuar shpenzimet totale për pensionet e pleqërisë me numrin e përfituesve.
“Është e rëndësishme të ritheksohet se këto shifra për shpenzimet e pensioneve për përfitues nuk pasqyrojnë domosdoshmërish nivelin ose përshtatshmërinë e pensioneve individuale të pleqërisë në vende të ndryshme”, kujton Eurostat.
Edel Strazimiri / SCAN
