Nga Parid Turdiu
Viti 1453 njihet si data “zyrtare” e kalimit nga mesjeta ne kohet moderne. Çfare ndodhi me 1453?
A) Ra Kostandinopoja, qytetshteti ku ishte reduktuar Perndoria Romake. U mbyll kapitulli i gjate 2 mijevjeçar i Romes. Muret e pathyeshme te Theodhosit u shemben nga topat e Mehmetit II.
Muret Teodosiane ishin një seri mbrojtjesh të ndërtuara për të mbrojtur Kostandinopojën nga sulmet tokësore dhe detare. Ndërtimi i tyre filloi në vitin 413, gjatë sundimit të Perandorit Teodosi II, dhe përfshiu disa faza dhe shtesa ndër shekuj.
Struktura e Mureve Teodosiane
Muret Teodosiane ishin një nga sistemet më të sofistikuara të fortifikimeve të ndërtuara ndonjëherë dhe përbëheshin nga disa elemente kryesore:
1. Mur i Jashtëm: Një mur i ulët i përforcuar me kulla që shërbente si mbrojtje e parë.
2. Një hendek i thellë dhe i gjerë, përpara murit të jashtëm, që e bënte më të vështirë për armikun të arrinte muret kryesore.
3. Mur i Brendshëm: Një mur shumë më i lartë dhe më i trashë, i pajisur me kulla të vendosura në intervale të rregullta për mbrojtje dhe mbikëqyrje të mirë.
Rëndësia Historike
1. Mbrojtja nga Barbarët: Muret Teodosiane u ndërtuan për të mbrojtur qytetin nga sulmet e popujve barbarë, si Gotët dhe Hunët. Ata luajtën një rol kyç në mbrojtjen e qytetit për më shumë se një mijëvjeçar.
2. Sulmet e Avareve dhe Persëve: Në vitin 626, Kostandinopoja u sulmua nga Avaret dhe Persët, por muret e qëndruan të papushtueshme.
3. Sulmet e Arabëve dhe Bullgarëve: Muret mbrojtën qytetin gjatë disa rrethimeve nga kalifatet arabe dhe bullgarët në shekujt 7 dhe 8.
4. Kryqëzata e Katërt: Qyteti u pushtua në 1204 gjatë Kryqëzatës së Katërt; muret u dëmtuan por u rindërtuan më vonë.
Rënia e Kostandinopojës
Muret Teodosiane mbajtën deri në vitin 1453 kur Perandoria Osmane, nën udhëheqjen e Sulltan Mehmed II, përdori artileri të rëndë për të shkatërruar muret dhe për të pushtuar qytetin. Kjo ngjarje shënoi fundin e Perandorisë Bizantine.
Trashëgimia
Sistemi i fortifikimit të Mureve Teodosiane ishte një arritje inxhinierike dhe një shembull i avancuar i mbrojtjes mesjetare. Mbetjet e këtyre mureve janë ende shumë të dukshme në Stamboll
B) me 1454 erfundoi “Lufta Qindvjeçare”
Lufta Njëqindvjeçare (1337-1453) ishte një seri konfliktesh të gjata dhe komplekse midis Mbretërisë së Anglisë dhe Mbretërisë së Francës. Kjo luftë, e cila zgjati për rreth 116 vjet, u zhvillua në faza të ndryshme dhe pati një ndikim të madh në historinë e Evropës.
Shkaqet e Luftës
1. Trashëgimia e kurorës franceze: Lufta filloi kryesisht për shkak të pretendimeve të kundërta për fronin francez. Pas vdekjes së mbretit Charles IV të Francës, i cili nuk la femije meshkuj te ligjshem. Mbreti Edward III i Anglisë, si nip i mbretit francez, pretendoi të drejtën për kurorën franceze.
2. Territoret në Francë: Anglia kishte disa zotërime në Francë, të cilat ishin një burim tensioni të vazhdueshëm. Mbreti i Francës kërkonte të zgjeronte kontrollin mbi këto territore.
Faza kryesore të luftës
1. Faza e parë (1337-1360): Në këtë periudhë, Anglia pati disa fitore të rëndësishme, duke përfshirë betejën e Crécy (1346) dhe rrethimin e Calais (1347). Traktati i Brétigny (1360) e përfundoi këtë fazë, duke i dhënë Anglisë zotërime të mëdha në Francë.
2. Faza e dytë (1369-1389): Luftimet rifilluan kur mbreti francez Charles V sfidoi traktatin. Kjo periudhë u karakterizua nga fushata të suksesshme franceze dhe rimarrja e disa territoreve të humbura.
3. Faza e tretë (1415-1453): Mbreti Henry V i Anglisë rifilloi luftimet dhe fitoi një fitore të madhe në betejën e Agincourt (1415). Traktati i Troyes (1420) i dha Henry-t dhe pasardhësve të tij të drejtën për fronin francez pas vdekjes së Charles VI të Francës. Megjithatë, nën udhëheqjen e heroinës popullore Zhanë d’Ark, francezët filluan një kthesë të madhe dhe eventualisht fituan luftën.
Pasojat e Luftës
1. Për Anglinë: Lufta solli humbje të mëdha territoriale dhe ekonomike për Anglinë dhe per pasoje destabilizimin e vendit. U pasua nga lufta civile e njohur si Lufta e Dy Trëndafilave.
2. Për Francën: Pas një periudhe fillestare të vështirësive dhe humbjeve, Franca doli e konsoliduar dhe më e fortë politikisht dhe ushtarakisht. Lufta gjithashtu çoi në një ndjenjë të re të identitetit kombëtar.
Përfundimi
Lufta Njëqindvjeçare përfundoi me marrjen e fundit të territorit anglez në Francë në 1453, duke e lënë vetem Calais si zotërimi i vetëm anglez deri në vitin 1558. Kjo luftë shënoi fundin e mesjetës dhe fillimin e transformimeve të mëdha politike dhe ushtarake në Evropë.
Lufta filloi “per mbretin” dhe pergundoi “per Francen” apo “per Angline”. Konsiderohet si epoka e themelimit te konceptit te kombit.
Lufta filloi me shpata dhe mbraroi me arme zjarri. Kaloresi fisnik mesjetar, i veshur me armature te shtrenje çeliku dhe shume i stervitur doli jashte loje – çdo katundar me pushke mund ta vriste. Po keshtu eshe keshtjellat e fisnikerise – artileria mund te rrezonte muret e tyre. Filloi lufta demokratike – e njeriut te vogel ushtar – dhe e teknologjise. Fitonte ai krah qe kishte arme zjarri me te mira. Dyfekçiu u be me i rendesishem per luften se konti e baroni. U nxit prodhimi i çelikut, i barutit, i armeve – metalurgjia, inxhinjeria mekanike, kimia.
