Disidenti kryesor britaniko-rus, i cili i shpëtoi vdekjes pasi u shpëtua nga izolimi gjatë një shkëmbimi historik të të burgosurve të ndërmjetësuar nga SHBA, shprehet i bindur se rënia e Vladimir Putin është “e pashmangshme”.
Vladimir Kara-Murza, 43 vjeç, kreu dy vjet nga një dënim 25-vjeçar pasi foli kundër luftës në Ukrainë përpara se të lirohej nga kolonia e tij penale siberiane në gusht.
Si një nga figurat më të larta të opozitës ndaj Putinit, ai është i bindur se edhe nëse ai – si Alexei Navalny – vritet, të tjerët do të ngrihen kundër regjimit.
Në një intervistë ekskluzive për “The Independent”, disa orë pasi mbërriti në Britaninë e Madhe për herë të parë që nga lirimi, Kara-Murza flet gjerësisht për të ardhmen e Rusisë – dhe se si ata që kundërshtojnë status quo-në nuk mund të ndalohen.
“Edhe nëse Vladimir Putin na vret të gjithëve, liderët aktualë të opozitës, të tjerë do të vijnë në vendin tonë, të tjerë nga brezi i ri, njerëzit që dolën me dhjetëra mijëra në kortezhin e varrimit të Alexei Navalny në Moskë në fillim të këtij viti.
Njerëz që i kanë lënë këto lule në memorialet e improvizuara në të gjithë vendin. Ata do të vijnë dhe do të na zënë vendin për të gjetur një Rusi demokratike, edhe kur askush nga ne nuk është atje”, shprehet Kara-Murza.
Babai i tre fëmijëve, i cili u takua edhe me Sir Keir Starmer, i ka shpëtuar vdekjes, por është më se i gatshëm të rrezikojë përsëri jetën e tij për vendin e tij duke u kthyer në Rusi.
Ai i mbijetoi dy tentativave për helmim në 2015 dhe 2017, për të cilat thotë se ishte orkestruar nga Kremlini, dhe në vitin 2022 u dënua me 25 vjet për kundërshtimin e tij, dënimi më i gjatë politik në Rusi që nga rënia e Bashkimit Sovjetik.
Përpjekjet për të vrarë e lanë atë me polineuropati, një gjendje nervore dobësuese që ndikon në aftësinë e tij për të ndjerë gishtat e dorës dhe këmbëve, dhe në fillim të dënimit me burg, avokatit të tij Vadim Prokhorov iu tha që Kara-Murza kishte tre vjet jetë.
“Ishte një dënim me vdekje,” thotë ai.
“Unë nuk do të jem paranojak”, shprehet ai kur u pyet për kërcënimet e ardhshme për jetën e tij, duke shtuar “e di që ajo që po bëj është gjëja e duhur për të bërë. E di që kam të drejtë”.
“Unë e di se Rusia do të jetë më mirë si një vend normal demokratik dhe jo një diktaturë arkaike, e korruptuar siç është sot”, shprehet Kara-Murza.
Ai i përshkruan pyetjet nëse Rusia mund të jetë vërtet demokratike si “fyese”. “Jam i ngopur me të vërtetë me këtë narrativë fyese, izoluese dhe thellësisht të gabuar që disi Rusia dhe demokracia nuk funksionojnë. Për mua është racizëm të flasësh për çdo vend në këtë mënyrë, jo vetëm për Rusinë. Dhe është një argument i rremë”, shprehet ai.
Ai i referohet fjalimit të Ronald Reganit në 1982 në Dhomën e Komunave, në të cilin presidenti i atëhershëm i SHBA tha se “do të ishte mospërfillje kulturore, ose më keq, të thuhej se çdo popull preferon diktaturën sesa demokracinë” si dëshmi se çfarë janë duke menduar udhëheqësit perëndimorë.
Që nga lirimi i tij nga burgu, ai është takuar me presidentin amerikan Joe Biden, kancelarin gjerman Olaf Scholz, presidentin francez Emmanuel Macron dhe presidentin e Finlandës Alexander Stubb. Së fundmi ai u takua me Sir Keir Starmer, në një takim që fillimisht nuk ishte menduar të ndodhte, por u organizua me nxitim nga Downing Street të enjten mbrëma.
Në një konferencë për shtyp pas takimit, ai tha se ai besonte se kryeministri dhe David Lammy po mendonin seriozisht mbi një strategji të Rusisë për një botë pas Putinit.
Pjesa e parë e të gjitha këtyre bisedave diplomatike, thotë ai, ka të bëjë me nevojën urgjente për të ndihmuar mijëra ose më shumë të burgosur të opozitës ruse që ende mbahen në mjedise të rrezikshme. Ky shkëmbim i fundit, thotë ai, nuk mund të jetë i fundit.
Ai përmend Alexei Gorinov, i cili po vuan shtatë vjet burg pasi e quajti pushtimin rus të Ukrainës një agresion.
Ai përmend Maria Ponomarenko, një gazetare që vuan gjashtë vjet burg për ndarjen e një postimi në lidhje me bombardimin rus të teatrit të dramës në qytetin jugor të Ukrainës, Mariupol. Qindra vdiqën si rezultat, por Moska e arrestoi atë për përhapjen e “informacionit të rremë”. Ajo që atëherë është “injektuar me droga të panjohura dhe është trajtuar brutalisht”, sipas Amnesty International, dhe shëndeti i saj mendor është përkeqësuar rëndë.
“Situata shëndetësore është aq e rëndë sa që tani është një çështje e jetës ose vdekjes për ta në një kuptim shumë të mirëfilltë,” thotë Kara-Murza.
Por pjesa e dytë e bisedës së tij me këta liderë botërorë, tha ai, ka të bëjë me të ardhmen e Rusisë dhe nevojën për të pasur një “strategji ruse”. Komentet e tij i bëjnë jehonë atyre të ish-shefit të shtabit të Alexei Navalny, Leonid Volkov, i cili në një intervistë me The Independent javën e kaluar bëri thirrje që Perëndimi të hapë kufijtë e tij ndaj Rusisë dhe të fillojë të kultivojë rininë e Rusisë.
“E vetmja mënyrë për të pasur stabilitet, siguri, paqe dhe demokraci në Evropë në afat të gjatë është të kemi një Rusi të lirë, paqësore dhe demokratike”, thotë ai.
“Ne jemi vendi më i madh në Evropë. Ky është një fakt gjeografik. Asgjë nuk do ta ndryshojë kurrë këtë. Rusia nuk do të zhduket. Nuk do të largohet, edhe nëse disa njerëz mund ta dëshirojnë këtë. Nuk do të ndodhë.
Nëse ne me të vërtetë po kërkojmë një zgjidhje strategjike për të gjithë këtë, në vend të ngrirjes së gjithçkaje dhe shtyrjes së problemit në gjeneratën e ardhshme, siç është bërë shumë herë më parë, atëherë duhet të ketë një komponent të Rusisë në të”, shprehet ai.
Në vijim, ai përshkruan një bisedë me Biden muajin e kaluar, në të cilën presidenti i SHBA-së papritur iu drejtua atij në mes të një bisede dhe e pyeti: ‘Si do të duket Rusia pas 10 vjetësh?’
Kara-Murza thotë se ka falënderuar Biden për këtë pyetje, përpara se të shtojë: “Këto janë pyetjet e rëndësishme. Unë do të bëj të njëjtat biseda këtu në Londër”.
Është thelbësore, shton ai, nëse Perëndimi dëshiron të sigurojë që Ukraina të lihet në paqe, atëherë është detyrë e liderëve perëndimorë që të ndihmojnë gjithashtu Rusinë civile.
“Vendi i parë që duhet të interesohet për një Rusi demokratike është Ukraina,” thotë ai. “Nuk do të ketë një zgjidhje afatgjatë për asnjë nga këto pa një komponent rus.
“Ndërsa vazhdon të ekzistojë një regjim agresiv, diktatorial, vrasës në Kremlin, Ukraina nuk do të jetë kurrë e sigurt. Ukraina nuk do të jetë kurrë e sigurt. Ukraina nuk do të jetë kurrë në paqe.
Pra, ne duhet të kemi një strategji, përndryshe pas disa vitesh do të flasim për një sulm tjetër”, shprehet opozitari rus.
Ai shton se ka qenë në kontakt me “shumë miq ukrainas, duke përfshirë anëtarë të parlamentit, duke përfshirë njerëz që janë në qeverinë aktuale, të cilët gjithashtu e kuptojnë nevojën për një strategji për Rusinë, të cilët janë të përgatitur të shikojnë përtej emocioneve”.
Ai pranon se “emocionet janë shumë të kuptueshme kur fëmijët vdesin çdo ditë për shkak të bombave që Putini ka urdhëruar të hidhen në Ukrainë”, por ai është i bindur se kjo tragjedi nuk mund të lejohet të pengojë paqen në të ardhmen.
“Ne nuk mund ta bazojmë strategjinë politike afatgjatë mbi emocionet”, thotë ai., duke shtuar “duhet të jetë racionale. Duhet të bazohet në atë që duam të ndodhë, çfarë duam të shohim, si duam që Evropa të duket 10 vjet më vonë”.
Ndërsa lufta në Ukrainë vazhdon, thotë ai, Perëndimi tani duhet të mendojë për Rusinë më seriozisht, sepse kush e di se kur do të bjerë regjimi i Putinit.
Mund të shembet në vetëm disa ditë.
“E vetmja gjë që ne sigurisht dimë nga historia moderne e Rusisë është se ndryshimet e mëdha politike në vendin tonë ndodhin sa hap e mbyll sytë. Të papritura, pa i parë askush që po vinin.
Si perandoria Romanov në fillim të shekullit të 20-të dhe regjimi sovjetik në fund të atij shekulli u shembën brenda tre ditësh,” thotë ai.
“Mars 1917 dhe gusht 1991. Pikërisht kështu do të ndodhë herën tjetër. Askush prej nesh nuk e di se kur dhe saktësisht në çfarë rrethanash do të ndodhë ndryshimi i ardhshëm politik në Rusi, por do të ndodhë, sepse asgjë nuk vijon përgjithmonë. Mund të jetë pas tre vjetësh; mund të jetë pas dy muajsh. Por do të vijë”, shprehet ai.
