nga Prof.Pal Nikolli
Kosova është një vend me një histori të pasur dhe një pozitë gjeostrategjike të rëndësishme në Ballkan. Ka një sipërfaqe prej rreth 10,887 km² dhe një reliev kryesisht kodrinor dhe malor, me disa fusha të gjera si Fusha e Kosovës dhe Fusha e Dukagjinit. Klima është kontinentale, me verë të nxehtë dhe dimra të ftohtë. Në zonat malore, klima është më e ftohtë dhe me reshje më të shpeshta. Kosova është e pasur me burime minerale, veçanërisht qymyr (lignit), si dhe bakër, nikel dhe minerale të tjera. Trashëgimia e pasur kulturore përfshin monumente të UNESCO-s si Manastiri i Deçanit dhe Kisha e Ljevišës në Prizren etj. Festivalet kulturore si Festivali i Prizrenit dhe Dokufest janë të njohura ndërkombëtarisht. Kuzhina tradicionale përfshin ushqime si fli, tavë kosi, qebapa dhe bakllava.
Kosova është republikë e pavarur që nga 17 shkurti 2008, e njohur nga shumica e vendeve të Bashkimit Evropian dhe SHBA. Është një republikë parlamentare me një president si kryetar shteti dhe një kryeministër si kryetar qeverie. Kosova është anëtare e disa organizatave ndërkombëtare, si Fondi Monetar Ndërkombëtar (IMF) dhe Banka Botërore. Monedha zyrtare është euroja, megjithëse Kosova nuk është anëtare e Bashkimit Evropian. Produkti i Brendshëm Bruto (PBB) është rreth 8 miliardë dollarë (2023), me një PBB per banor prej rreth 4,500 dollarë. Kosova është një destinacion për investime të huaja, veçanërisht në sektorin e energjisë, infrastrukturës dhe turizmit. Rreth 53% e territorit të Kosovës është e përshtatshme për bujqësi. Produktet kryesore bujqësore përfshijnë grurin, misrin, perimet, frutat dhe rrushin. Blegtoria është gjithashtu e rëndësishme, me një numër të konsiderueshëm të bagëtive dhe shpendëve.
Sfidat kryesore përfshijnë teknologjinë e vjetër, fragmentimin e tokave dhe ndikimin e ndryshimeve klimatike.
Industria minerare është një nga sektorët më të rëndësishëm, veçanërisht në nxjerrjen e qymyrit dhe mineraleve të tjera. Kosova prodhon energji kryesisht nga termocentralet e qymyrit, por ka potencial për energji të rinovueshme, si hidroenergjia dhe energjia diellore. Industria e lehtë, si tekstili dhe prodhimi i këpucëve, është gjithashtu e rëndësishme.
Popullsia e Kosovës është rreth 1.8 milionë banorë (2023). Shumica e popullsisë është shqiptare (90%), me pakica serbe, boshnjake, romë dhe të tjerë. Dendësia e popullsisë është rreth 165 banorë/km². Mosha mesatare është relativisht e ulët, rreth 30 vjet, duke e bërë Kosovën një nga vendet më të reja në Evropë. Shumë të rinj kosovarë emigrojnë në vende të BE-së për të kërkuar punë dhe mundësi më të mira jetese.
Kosova ka një potencial të madh turistik, duke përfshirë qytete historike si Prizreni dhe Peja, si dhe peizazhe natyrale si Bjeshkët e Nemuna, Liqeni i Ujmanit etj. Infrastruktura e turizmit ende ka nevojë për përmirësime, por ka një rritje të interesit ndaj Kosovës si destinacion turistik.
Kosova është një vend me një histori të pasur dhe një të ardhme të ndritshme, por që përballet me sfida të rëndësishme në rrugën e saj drejt zhvillimit të qëndrueshëm dhe integrimit ndërkombëtar.
