Nga Hysen Selmani
Memorie.al/ Shpesh herë, shtypi evropian dhe ai amerikan, ka trajtuar temën e kujtimeve të Mbretit Shqiptar, Zogu i I-rë, të cilat, ai i shkruante dhe i diktonte, gjatë periudhës së mërgimit të tij nga Shqipëria. Duke pasur parasysh, shënimet dhe sintezat që ndihmësi i tij, kolonel Hysen Selmani, përpiloi gjatë viteve në shërbim të tij, – gjithmonë, pranë Mbretit të Shqiptarëve, si në atdhe, ashtu edhe në mërgim, këto shënime, pak a shumë me pjesë të shkëputura, pa ndjekur rreptësisht kriteret e zakonshme të kujtimeve, dhe pa pasur formën e prerë, e përfundimtare të një redaktimi, janë të përgatitura nga vetë Hysen Selmani, i cili i ka kushtuar pjesën më të madhe të jetës së tij, si në Shqipëri, ashtu dhe gjatë mërgimit, shërbimit ndaj Zogut të I-rë, Mbretit të Shqiptarëve.
NEW YORK, 4 GUSHT 1951
Madhëria e Tij, Mbreti Zog i I-rë, u ftua për të shkuar në Washington. Ai menjëherë u nis dhe ishte i shoqëruar prej kolonel Hysen Selmanit, Nuçi Kottes, Mizrail Pashës e Peter Kolonjës. Si mbaroi të gjitha vizitat, atëherë me radhë, thirri senatorët amerikanë. Senatori Tahti, ishte njëri prej tyre dhe ishte Kryetar i Partisë Republikane në Amerikë. Ai ishte shumë Zotni. Mbreti Zog, në (Washington, për çdo mbrëmje, kishte nga 20 senatorë e personalitete të larta amerikane.
“Kjo vazhdoi për 12 ditë me radhë dhe pastaj u kthyem prapë në New York. Në Washington, çdo gjë pothuajse shkoi mirë. Por, Presidenti Truman, ishte i sëmurë prej një gripi të fortë. Këtu, në dreka e darka, kishim një numër të madh gjeneralësh të Pentagonit. Kishim mes të tjerësh edhe shumë ministra, shefa seksionesh, dhe të tjerë. Këta ishin të gjithë, përsa kohë, që ne qëndruam aty”.
Në New York, Mbreti, dëshironte të blinte një shtëpi të mirë. Kështu gjetëm një shtëpi në Long-Island me 110 akër bahçe e tokë. Ishte një shtëpi si një Pallat, me plot 45 pjesë, e gjitha në kushte të mira. Ishin edhe 4 shtëpi të tjera, të mëdha. Këtë e blemë për 150.000 dollarë. Kuptohet se kjo bënte shumë, por i zoti që e shiti, e bënte këtë më tepër se kishte taksa të rënda, ndërsa Mbreti Zog, nuk paguante taksë. Për këtë arsye e morëm aq lirë dhe e paguam. Lamë major Lev Sukaçevin, që ishte me avokat Boris Komarën, për ta patur nën kujdes. Si rojtar lame, një shqiptar, sepse Mbreti Zog, kishte vendosur që, pas një kohe, të sistemohej në Amerikë.
Kjo, akoma nuk ishte vendosur, por shtëpinë e bleu, që ta kishim. Edhe në Aleksandri, kishim një shtëpi të madhe me gjithë bahçe, që kishte kushtuar plot 20.000 stërlina. Shtëpinë, në Aleksandri, ja shitëm Princit Telat, qe ishte djali i Mbretit të Arabisë Saudite, Abdyl Aziz. Por, Princi na pengoi, se nuk na pagoi të hollat menjëherë, që bënin 285.000 dollarë. Kjo gjë, na pengoi dhe na dëmtoi aq rëndë ,saqë do të shënohet më vonë. Duke pritur që të bëhej pagesa, ne vonuam derisa u bë Revolucioni Egjiptian.
NEW YORK, 27 SHTATOR 1951
Madhëria e Tij, Mbreti Zog i I-rë me datën 27 shtator 1951, u nis nga New York-u, për në Europë. Ai ishte i shoqëruar deri në aeroportin e New York-ut, nga më tepër se 300 persona. Ishin amerikano-shqiptarë, grekë, jugosllavë, e roje policë. Ishte me të vërtetë, një përcjellje tepër madhështore. Ai u nis direkt për në Francë, ku në Paris, qëndroi 12 ditë. Ai vizitoi Presidentin dhe shumë personalitete franceze.
Natyrisht bëri të gjitha mundësitë për realizimin e interesave të Atdheut. Gjithkund, ai u prit mirë. Dhe, pasi mbaroi të gjitha vizitat në Paris, u nis për në Egjipt. Në Paris, pati dy herë takim me Princin Telat, që kishte blerë shtëpinë në Aleksandri. Ky i fundit, i dha fjalën se, brenda 10 ditëve, do t’i paguante të gjithë të hollat, e do të vinte në Aleksandri, për të marrë shtëpinë në dorëzim.
PARIS, 5 TETOR 1951
Madhëria e Tij, Mbreti Zog, me datën 5 Tetor 1951, u nis për Egjipt. “Pasi mbaroi të gjitha punët në Paris, arritëm në aeroportin e Kairos. Ishte natë dhe aty na prisnin Madhëria e Saj, Mbretëresha Geraldinë, me gjithë princeshat dhe Tofik Dos Pasha, Theoderos Pasha dhe Hasan Nehas Pasha, me Zonjën. Ishin edhe shumë autoritete Egjiptiane, si Tahir Pasha, Princ Omer Faruk dhe gjithë personaliteti i Pallatit.
Aty u përshëndetëm me të gjithë. Pastaj, ndenjëm pak në hotel “Hilipolis”, një orë. Sa iu dhamë një kafe dhe pastaj, ne u nisëm direkt për në Aleksandri. Mbreti Zog, tani është në Aleksandri. Ai po përgatitet për t’u nisur për në Europë, duke u falë e biseduar ndoshta për të fundit here, me të gjithë miqtë arabë.
Mbreti Faruk, vinte përditë e i vinte mjaft keq që po largoheshim nga Egjipti. Por, e sheh edhe ai vetë, se qëndrimi i Mbretit Zog, në Egjipt, nuk është aq i favorshëm për interesat, që ai kërkon të bëjë, për vendin e vet. Kështu, Mbreti, përditë ka me duzina miq, që i urojnë një rrugë me plot suksese. Është gjithmonë në pritjen e Princit Telat, që do t’i dorëzonte për shtëpinë, 100.000 lira stërlina. Menjëherë, ne patëm dërguar edhe plaçkat në shoqërinë “Farosse”, për t’ i dërguar më pas në Francë dhe patëm zënë dy shtëpia në Kanë.
ALEKSANDRI, 20 TETOR 1951
Me këtë datë, 20 Tetor 1951, na vjen Lartësia e Tij, Princi Telat. Ai i tha Mbretit Zog: “Të kam si babain tim. Unë i prisha të hollat, më kanë mbetur vetëm 25.000 lira e të tjerat, vetëm do t’i paguaj me këste, brenda tre muajsh”. Me siguri kjo, e mërziti aq shumë Mbretin, sa i prishi të gjithë programin. Por, nuk ishte se çfarë të bënte. Menjëherë thirrën avokatët, Mbreti të vetin, kurse Princi, kishte avokatin e Ambasadës Arabisë Saudite. Mbaruan formalitetet noteriale dhe i dorëzoi shtëpinë e Mbretit provizorisht.
Ai zuri vend në hotel “Mediterranea,” për dy muaj, sipas premtimeve të Princit, që do t’i paguante të hollat. Princi, kishte me vete një të Ambasadës. Ai quhej Feidan dhe ai e mori përsipër. Kështu dolëm nga shtëpia e, u grumbulluam 46 vetë, në hotel “Mediterranea”. Gjoja do të rrinim për dy muaj. Kjo do të na shkatërrojë krejtësisht, si ekonomikisht dhe politikisht.
Të nesërmen, erdhi Mbreti Faruk, si gjithmonë dhe po bisedonin mbi udhëtimin në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në bisedim e sipër, erdhën edhe Shyqyri Kuatly e Myftiu i Jeruzalemit. Të gjithëve u vinte shumë keq që, Mbreti Zog, po largohej nga Egjipti. Ata kishin një simpati të madhe për të dhe ai vetë i ndaloi edhe këta për darkë, ku filluan bisedat, mbi punët në Amerikë. Burrat folën si për muhabetet në New York, ashtu edhe në Washington. Atë e thirrën në telefon dhe i treguan mbi ngjarjen e Zvicrës, ku kishin botuar një artikull, shumë të kotë.
“Atëherë, unë,- tha Mbreti Zog, – ju luta që për hatrin tim, mos e botonin. E hoqën”.
“Po,- tha Mbreti Faruk, – ma tha Mizrail Pasha. Ashtu ka qenë, po pasi u botua, si në Zvicër, në Francë dhe në “Lajit” le të ishte botuar. Nuk do të bënte ndonjë përshtypje më tepër”. Shoqëria “Farose,” amballazhoi të gjithë materialin që transportonte për në Francë. Ishin më tepër se 20 kasa, libra e sende të argjendta.
Gjithçka, kishte të personelit nga të dy shtëpitë, si ajo e Mbretit me Mbretëreshën dhe si ajo e Princeshave. Mobiljet, nuk u luajtën nga vendi. Për fat të keq, nuk i merrnim dot, shtëpitë ishin të mobiluara, krejt në sistemin modern. Po, shoqëria “Farose”, kërkonte që t’i transportojë bagazhet në Francë”.
“Po,- i thamë, – të presin”. “Një pjesë’ të vogël të arkivës e kishim me vete. Kuptohet, atë që kërkojnë përditë për të punuar me të. Pjesa më e madhe, ishte amballazhuar në Shoqërinë: “Farose”. Ndërkohë, ne ishim në Hotel “Mediterranea” dhe situata ishte shumë e ndërlikuar, pasi hotel “Mediterrane”, ishte i vjetër. Madje, ata kërkonin që ta lirojmë, sepse po mbusheshin dy muaj dhe Princi as që dëgjohej. Më nuk dimë se çfarë të bëjmë”. Qeveria e Nehas Pashës, nuk mundi të bëjë edhe ajo asgjë mbi qetësinë e vendit. Një mbrëmje, i vunë zjarrin Kairos.
U bënë dëm të gjitha, saqë u dogj edhe hotel “Shepet” që ishte i njohur edhe shumë magazina e klubet. “Një gjendje që, as mendja nuk ta merr”. Pas kësaj, Qeveria e Nehas Pashës dha dorëheqjen sepse, nuk pati asnjë mundësi të stabilizojë qetësinë. Përditë dilnin shumë universitarë dhe gjithmonë në grevë. Policisë, nuk i besohej, por në ushtri, kishte hyrë një mikrob i rrënjosur. Kudo s’kishte asnjë autoritet dhe ishin të vështira masat, për sigurimin e qetësisë.
ALEKSANDRI, 8 MAJ 1952
Madhëria e Tij, Mbreti Zog, ishte i zënë nga punët e mëdha të përditshme. Ai ishte gjithashtu i mërzitur dhe ishte gati për t’u nisur me një personel të madh prej 43 vetash. Për ditë kishte miq, sidomos arabë, që u vinte keq sepse po ikte nga Egjipti. Ata kishin një simpati të madhe e admirim, për Mbretin Zog. Gjithsesi, Mbreti kishte ende shumë probleme: “Akoma nuk po i dilte blerësi i shtëpisë dhe nuk po i paguante të hollat, sipas kushteve. Kjo ishte një shumë mjaft e madhe dhe bëheshin pothuaj gati, dyqind mijë dollar, që duheshin marrë. Mbreti, ndërkohë, kishte zënë dy shtëpi në Kanë, Francë dhe ato i kishte paguar për 6 muaj.
