Fuqia punëtore duket se do ta braktisë Kosovën gjatë vitit 2024. Madje shifrat e prezantuara janë goxha shqiptuese, pasi thuhet se rreth 33% e punëtorëve do të emigrojnë në vende të ndryshme të botës. Ikja nga vendi parashihet të menjëherë pas liberalizimit të vizave, më 1 janar.
Rreth një mijë biznese të anketuara nga Instituti Riinvest në Kosovë, kanë raportuar se 17.59 për qind e punonjësve të tyre i kanë njoftuar se do të emigrojnë gjatë vitit të ardhshëm.
Kështu ka bërë me dije drejtori ekzekutiv i këtij instituti, Alban Hashani, i cili u shpreh se Kosova prinë në krahasim me vendet e rajonit sa i përket emigrimit.
Ai ka treguar se numri më i madh i qytetarëve që largohen nga vendi punojnë në ndërtimtari.
“Sektori i ndërtimit në Kosovë është më i prekuri sa i përket largimit të punëtorëve. Vlerësimet janë që 32.72 për qind e punëtorëve do të emigrojnë gjatë vitit të ardhshëm. Për të frenuar këtë trend, 79 për qind e bizneseve kanë rritur pagat e tyre dhe rritja e pagave ishte 22.23 për qind. Mbi një e treta e bizneseve raportojnë se do të vijojnë me rritjen e pagave, përderisa 24.5 për qind e tyre planifikojnë të përmirësojnë kushtet e punës”.
Hashani ka thënë se rekomandimi i tyre është qe të bëhet rishikimi i politikave ekzistuese ekonomike dhe politikave buxhetore në favor të investimeve kapitale.
“Për dy-tre mujorët e parë të këtij viti rritja ekonomike ka ngadalësim, ndërsa pritjet janë që nuk do të ketë ndonjë ndryshim substancial edhe për muajt e ardhshëm e vitin vijues. Kemi pasur mbështetje të tepruar në faktorët e jashtëm dhe lënie pas dore e politikave në fuqizim të ofertës vendore konkurruese në tregun e brendshëm dhe atë të eksporteve. Ndërsa, edhe pse buxheti ka shënuar rritje vit pas viti, problematike mbetet struktura e pavolitshme e buxhetit. Buxheti është në dëm të investimeve kapitale”.
Hashani ka thënë se bizneset po ashtu nuk janë të kënaqura me përpjekjet e institucioneve në funksion të përmirësimit të ambientit banesor.
“Krahas problemeve që lidhen me migrimin janë edhe një varg të barrierave tjera si: Madhësia e tregut, ngarkesat dhe pengesat administrative, furnizimi me energji e inkasimi i borxheve. Pastaj punësimi në raport me popullsinë totale nuk ka shënuar ndonjë rritje të madhe. Problematike mbetet papunësia te të rinjtë dhe gratë. Po ashtu edhe papunësia në nivele të gjata kohore është shqetësuese. Por ka biznese që po përballen me mungesë të punëtorëve”.
Në Prishtinë gjatë ditës se sotme është mbajtur Forumi Ekonomik Vjetor, i cili në fokus ka ndërtimin e një modeli të ri për rritjen ekonomike, dinamikat e tregut të punës, e sfidat e tashme dhe të ardhshme në këtë fushe.
Me këtë rast, Elene Imnadze, zyrtare e lartë e operacioneve në Bankën Botërore, ka bërë me dije se Kosova ka pasur progres sa i përket zhvillimit ekonomik që nga shpallja e pavarësisë.
Megjithatë edhe ajo u shpreh se vendi vazhdon të përballet me disa sfida si: Migrimi i qytetarëve; mungesa e punëtorëve; dhe numri i ulët i grave aktive në tregun e punës.
Me datën 1 të këtij muaji, qytetarët e Kosovës do të mund të lëvizin lirshëm në dhjetëra vende të Evropës.
Liberalizimi i vizave mundëson udhëtime pa viza vetëm deri në 90 ditë – brenda gjashtë muajsh – në cilindo nga 27 shtetet anëtare të asaj që njihet si zona Schengen.
Por, udhëtimet e tilla duhet të shërbejnë vetëm për vizita turistike apo çështje familjare, dhe nuk nënkuptojnë assesi leje pune ose përfitime të tjera.
Në vitet e fundit, mijëra qytetarë të Kosovës kanë marrë viza pune për në vendet e BE-së, e sidomos në Gjermani.
Vetëm vitin e kaluar, numri i vizave të punës të lëshuara nga Ambasada e Gjermanisë në Prishtinë është rritur për 110 për qind, në krahasim me vitin paraprak.
Kosova, aktualisht, është vendi i vetëm në Ballkanin Perëndimor, qytetarët e të cilit nuk mund të lëvizin lirshëm në zonën Schengen.
Mali i Zi, Serbia dhe Maqedonia e Veriut e gëzojnë këtë të drejtë nga dhjetori i vitit 2009, ndërsa për Shqipërinë dhe Bosnje e Hercegovinën kjo është bërë e mundur nga fundi i vitit 2010.
Komisioni Evropian, qysh në vitin 2018, ka konfirmuar disa herë se Kosova i ka përmbushur të gjitha kushtet për liberalizimin e vizave, por kanë qenë disa vende anëtare që vazhdimisht kanë shprehur rezerva.
Vendimi përfundimtar për liberalizimin është marrë këtë vit, përkatësisht në prill, kur është publikuar në Gazetën Zyrtare të BE-së.
Të dhënat e Agjencisë së BE-së për Azil tregojnë se vetëm gjatë vitit 2022, mbi 3.000 qytetarë të Kosovës kanë aplikuar për azil në një vend të këtij blloku dhe se kjo e drejtë u është njohur 8 për qind prej tyre.
Agjencia e Statistikave të Kosovës nuk ka ende të dhëna për vitin 2022 dhe për këtë vit, por ato të vitit 2021 tregojnë se nga Kosova janë larguar mbi 42 mijë banorë, për arsye të ndryshme – në mesin e tyre edhe punësimi. Sipas ASK-së, shumica e tyre kanë qenë legalë
