Nga.Prof Pal Nikolli
Sipas medias është çarë diga e hidrocentralit në Bunec të Lukovës dhe ka rrezik për përmbytje!
Por, pse duhen vrojtuar ne menyre te vazhdueshme digat me anën e matjeve gjeodezike?
Vrojtimi i digave në mënyrë të vazhdueshme përmes matjeve gjeodezike është një praktikë e rëndësishme për sigurinë dhe mirëmbajtjen e digave dhe strukturave hidroteknike. Digat janë ndër strukturat më të rëndësishme për menaxhimin e ujërave, si për ruajtjen e ujit, kontrollin e përmbytjeve, dhe prodhimin e energjisë hidroelektrike. Prandaj, monitorimi i vazhdueshëm dhe matjet gjeodezike janë të domosdoshme për të siguruar që digat të funksionojnë në mënyrë të sigurt dhe efikase:
1. Për të monitoruar lëvizjet dhe deformimet e digës
– Lëvizjet vertikale dhe horizontale: Digat mund të pësojnë lëvizje të ndryshme gjatë kohës, për shkak të ngarkesave të ndryshme, ndryshimeve të nivelit të ujit, dhe forcave të tjera që ndodhin gjatë funksionimit të digës. Këto lëvizje mund të jenë të vogla, por akumulimi i tyre mund të shkaktojë dëme serioze në strukturën e digës.
– Deformimet dhe zgjatjet: Për shkak të ndryshimeve në presionin e ujit, ngarkesës së tokës dhe materialeve të ndërtimit të digës, mund të ndodhin deformime. Vrojtimi gjeodezik mund të ndihmojë në identifikimin e këtyre deformimeve përpara se ato të shkaktojnë dëme strukturore.
Matjet gjeodezike mund të kapin lëvizje të vogla të digës dhe mundësojnë identifikimin e problemeve të mundshme siç janë: deformime, ngarkesa të tepërta, ose ndryshime të nivelit të ujit.
2. Për të parashikuar dhe parandalur dëmtimet
– Konstatimi i problemeve të mundshme strukturore: Lëvizjet e papritura të digës, ndryshimet në topografinë e saj ose deformimet e papritura mund të shkaktojnë dështimin e strukturës, duke rrezikuar sigurinë e jetës dhe pasurisë. Me matjet e vazhdueshme gjeodezike, është e mundur të parashikohen këto probleme dhe të ndërmerren masa parandaluese në një fazë të hershme.
– Monitorimi i ngarkesës së ujit dhe sedimentimit: Ndryshimet në nivelet e ujit dhe sedimentimi në rezervuar mund të ndikojnë në stabilitetin e digës. Matjet gjeodezike ndihmojnë në monitorimin e nivelit të ujit dhe mundësojnë vlerësimin e ndotjes dhe ngarkesës së ujit në digë.
3. Për të siguruar stabilitetin dhe integritetin strukturor
– Përmirësimi i sigurisë dhe qëndrueshmërisë: Digat përballen me shumë forca të ndryshme gjatë operimit të tyre, përfshirë ngarkesa nga uji, erozioni, dhe forcë të jashtme (p.sh., përmbytje, tërmete). Monitorimi gjeodezik i lëvizjeve dhe deformimeve të digës mund të ndihmojë në vlerësimin e qëndrueshmërisë dhe stabilitetit të saj, duke parandaluar mundësinë e dështimeve strukturore.
– Vlerësimi i efikasitetit të masave mbrojtëse: Matjet gjeodezike mund të përdoren për të vlerësuar efikasitetin e masave mbrojtëse të digës (si p.sh. mbrojtja kundër erozionit) dhe mund të ndihmojnë në zbulimin e dobësive në këto masa.
4. Për të monitoruar rrezikun e përmbytjeve
– Për të parashikuar përmbytjet: Digat janë ndërtuar shpesh për të kontrolluar nivelin e ujit dhe për të parandalur përmbytjet. Matjet gjeodezike mund të ndihmojnë në vlerësimin e nivelit të ujit dhe në monitorimin e ndryshimeve që ndodhin në digë si pasojë e ngarkesave të ujit.
– Monitorimi i strukturave mbështetëse: Pjesët e digave që mbështesin strukturën, si mbushjet dhe shtresat e materialeve mbrojtëse, mund të dëmtohen gjatë kohës dhe të shkaktojnë përmbytje të mundshme. Me matjet e saktë dhe të rregullta, mund të zbulohet nëse ka ndodhur ndonjë dëmtim i mundshëm që mund të çojë në një rrezik përmbytjeje.
5. Për të siguruar përdorimin e duhur të teknologjisë dhe standardeve moderne
– Matjet gjeodezike ofrojnë një mënyrë shumë të saktë dhe të besueshme për të monitoruar digat. Teknologjitë moderne si GPS, teknologjia e radarit (SAR), dhe sistemet e matjeve të distancës, si dhe teknologjitë e fotogrametrisë dhe LiDAR, mundësojnë matje të sakta dhe të besueshme të lëvizjeve të digës dhe deformimeve në çdo moment.
– Këto teknologji gjithashtu mundësojnë monitorimin në kohë reale, duke u mundësuar operatorëve të digave që të reagojnë menjëherë në rast të ndonjë ndodhie të papritur.
6. Për të përmbushur kushtet ligjore dhe rregullatore
– Shumë shtete dhe organizata ndërkombëtare kërkojnë monitorimin e vazhdueshëm të digave për të siguruar që ato të përmbushin standardet e sigurisë dhe ligjet e mjedisit. Matjet gjeodezike mund të ndihmojnë në sigurimin e informacionit të nevojshëm për të përmbushur kërkesat ligjore, si dhe për të siguruar që digat të operojnë brenda kufijve të përcaktuar të sigurisë.
– Raportet e sigurimit: Vlerësimi i vazhdueshëm i digës përmes matjeve gjeodezike ofron të dhëna të besueshme për të siguruar që digat janë në përputhje me standardet e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.
7. Për të përcaktuar nevojat për mirëmbajtje dhe restaurim
– Mirëmbajtja e digës është një proces i vazhdueshëm, dhe matjet gjeodezike janë të domosdoshme për të identifikuar pjesët e digës që mund të kërkojnë restaurim ose forcim. Kjo mund të përfshijë analiza të lëvizjeve të tokës, erozionit të bazamentit, dhe të tjera që mund të ndihmojnë në planifikimin e masave të restaurimit.
– Zbulimi i problemeve të fshehura: Matjet e vazhdueshme mund të ndihmojnë në identifikimin e problemeve që nuk mund të vërehen me sy të lirë dhe që mund të çojnë në probleme strukturore.
Përfundim:
Vrojtimi i digave në mënyrë të vazhdueshme përmes matjeve gjeodezike është thelbësor për sigurinë dhe mirëmbajtjen e digave. Kjo praktikë siguron që digat të funksionojnë si duhet, të identifikohen dhe parandalohen problemet strukturore dhe mjedisore, dhe të mbrohet siguria e popullsisë dhe pasurisë. Teknologjitë gjeodezike moderne ofrojnë mundësi të sakta dhe të besueshme për monitorimin e digave dhe ndihmojnë në reagimin e shpejtë ndaj çdo rreziku të mundshëm.
