Këshilltari për politikat ekonomike dhe sociale pranë CDU-së, Martin Henze flet për gazetën “Shekulli”: Supozoj se partia aktuale qeverisëse është aq e mençur dhe do të fillojë bisedimet me opozitën me qëllim të formimit të një qeverie kalimtare dhe mbajtjes së zgjedhjeve të reja në vjeshtë.
Erjon Dervishi/ Gazeta Shekulli
Kriza politike dhe institucionale që ka përfshirë politikën shqiptare, ka tërhequr vëmendjen e faktorit ndërkombëtar dhe të ekspertëve të jashtëm. Para disa javësh, Komiteti për Marrëdhënie me Jashtë në Parlamentin Evropian e anashkaloi analizën për Shqipërinë, duke u përqendruar më shumë në situatën e Maqedonisë së Veriut. I dërguari special i BE-së në Shqipëri, Tunne Kelam nuk ishte i pranishëm në sallë. Por cilat janë problematikat kryesore me të cilat përballet Shqipëria, përpara zgjedhjeve lokale këtë qershor. Për gazetën “Shekulli”, flet kryekëshilltari për strategjinë ekonomike dhe këshillimin politik, me seli në Bruksel, Martin Henze. Politikani gjerman ka qenë i pranishëm në Tiranë para disa javësh. Për “Shekullin”, ai thekson krizën ekonomike, institucionale dhe sociale në të cilën ndodhet aktualisht Shqipëria. Sipas tij, Qeveria nuk ka marrë drejtimin e duhur për të zgjidhur këto çështje. Martin Henze kërkon që të shtyhen zgjedhjet lokale të 30 qershorit dhe të përgatitet një qeveri tranzitore. Për këtë nevojitet edhe ndryshimi i sistemit elektoral.
Nëse Shqipëria do të ishte një kompani, cila do të ishte pozita e saj aktuale?
Një kompani që ka kaq shumë borxhe, kaq shumë korrupsion, kaq shumë krim, humbet punonjësit e saj dhe i mungon një sistem i paprekur ligjor dhe parlamentar dhe një ekzekutiv i korruptuar dhe në të njëjtën kohë ka aq pak modele dhe ide të reja biznesi, sa qeveria shqiptare e Edi Ramës në Shqipëri do të falimentonte. Kompania ka nevojë urgjente për një likuiditet të sinqertë dhe një fillim të menjëhershëm. Dhe pastaj do të vinte në perfundimin se nevojitet një spastrim i plotë.
Si arrini te kjo diagnozë e rëndë?
Duhet të shohim vetëm disa prej qëllimeve dhe rezultateve të mëdha të 5 viteve të fundit të kësaj qeverie. Krimi, korrupsioni, trafikimi i qenieve njerëzore, varfëria e hidhur në fshat, trafikimi i drogës, largimi i të rinjve jashtë vendit, mungesa e investimeve të huaja prodhuese, mungesa e një sistemi ligjor funksional, mungesa e një parlamenti funksional, administrata e korruptuar. Rezultatet që, edhe një evropian si unë, i cili ka parë shumë në botë, është i befasuar për të gjetur një gjendje të tillë në Evropë. Investimet e mëdha në infrastrukturë u subvencionuan me ndihmën e tatimpaguesit evropian ose bankave ndërkombëtare të zhvillimit. Veprimi i qeverisë së Ramës është i lidhur ngushtë me paraqitjen e aplikacioneve për grante në bashkësinë ndërkombëtare dhe shpenzimin e këtyre fondeve. Prandaj, zhvillimi bazohet kryesisht në kredi dhe ndihmë të huaj, OJQ-të gjithashtu janë të përfshira në mënyrë aktive dhe marrin pjesë në këtë sistem joefikas të përgjithshëm, i cili nuk është i favorshëm, një masë kritike kjo. Tatimpaguesi evropian po bëhet gjithnjë e më i shqetësuar kur e konsideron këtë zhvillim në Shqipëri. Unë mendoj se shqiptarët do të bënin të njëjtën gjë në anën tjetër. Përveç kësaj, në vend që të sigurohet që shqiptarët të kenë ushqim të mjaftueshëm për familjen e tij dhe që familjet shqiptare të kenë një të ardhme në Shqipëri, do të jetë absolutisht e pakuptueshme të mendojmë për ndërrime kufitare kundër vullnetit të BE-së, për të vepruar në një të vërtetë jo të lumtur, veçanërisht nëse dikush dëshiron të bëhet anëtar i BE-së. Për gjashtë vjet, në Shqipëri nuk ka pasur një zhvillim të rëndësishëm strukturor të ekonomisë dhe gjithçka është përkeqësuar. Kompanitë shqiptare po bëhen gjithnjë e më shumë të padurueshme, sepse po humbasin punonjësit e tyre më të rëndësishëm në vendet e huaja dhe kështu bazën e tyre në Shqipëri për të bërë ndonjë përparim. Qeveria e mëparshme e Ramës është e përfshirë në çështjet e shoqërisë në tërësi: Korrupsioni dhe trafikimi i drogës, politikat sociale, arsimore dhe shëndetësore kanë dështuar politikisht. Popullata shqiptare e ndjen dhe e njeh këtë, dhe evropianët gjithashtu e shohin atë. Më lejoni të theksoj vetëm në fushën e politikës shëndetësore që jetëgjatësia mesatare e njerëzve në Shqipëri është 71 vjet; në Itali, jo shumë larg Shqipërisë, është 83 vjet; në Gjermani, është 85 vjet; distanca midis Italisë dhe Shqipërisë është më pak se 231 km; por shqiptarët vdesin 12 vjet më parë. Politika në Shqipëri deri më tani i ka privuar njerëzit nga e drejta e tyre për të jetuar për aq kohë sa italianët apo gjermanët, që është një gjendje e tmerrshme në të cilën aktualisht kombi shqiptar e gjen veten, një marrëveshje shumë e keqe për nënat dhe baballarët shqiptarë. Shqiptarët nuk duket se duan të qëndrojnë pranë dhe të protestojnë kundër kësaj prirjeje, kjo është e drejta e tyre dhe është një reagim shumë i kuptueshëm. Kam përshtypjen se njerëzit shqiptarë e pranojnë se e ardhmja e tyre është në rrezik tani. Në të vërtetë, ky është rasti.
Çfarë mendoni se duhet bërë për ta përgatitur Shqipërinë më mirë për të ardhmen?
Tri përgjigje. Së pari, Shqipëria duhet të rivendosë menjëherë funksionimin e sistemit ligjor. Administrata duhet të jetë e lirë nga korrupsioni. Kjo është një detyrë për shoqërinë në tërësi. Qasja e opozitës, bazuar në zgjedhjet e dukshme në vitin 2017, që kanë ndodhur si pasojë e manipulimit dhe faktit që administrata e qeverisë nuk ka përfunduar ende hetimin e saj, është absolutisht e pakuptueshme dhe gjendja e krizës në shoqëri në tërësi, që është, të strukturojë një qeveri kalimtare me qëllim të mbajtjes së zgjedhjeve demokratike parlamentare në shtator 2019, është sigurisht një qasje shumë interesante dhe e orientuar drejt synimit për të dalë nga kjo situatë e papërballueshme në Shqipëri. Siç kam dëgjuar, opozita është e përgatitur të negociojë, dhe qeveria duket se nuk ka interes, gjë që është shumë irrituese. Një nga elementet themelore të sistemit parlamentar është diskutimi dhe kompromisi dhe supozoj se partia aktuale qeverisëse është aq e mençur dhe do të fillojë bisedimet me opozitën me qëllim të formimit të një qeverie kalimtare dhe mbajtjes së zgjedhjeve të reja në vjeshtë.
Henze: Rama ka përgjegjësi për shkatërrimin e sistemit arsimor
Pika e dytë për zhvillimin e Shqipërisë, sipas Martin Henze, qëndron tek arsimi. Shqipëria duhet të investojë më shumë në aftësitë e njerëzve. Arsimi është çelësi i suksesit të ardhshëm, kështu që investitorët ndërkombëtarë gjithashtu kanë interes të vijnë në Shqipëri, veçanërisht nëse nuk mendojmë vetëm për arsimin si shkollë, por edhe për aftësimin profesional të dyfishtë. Një nga problemet kryesore të Shqipërisë në vitet e ardhshme do të jetë një hendek i madh për ekspertë. Është populli që prodhon risi dhe të rinjtë po iknin nga Shqipëria në një shkallë masive që nga viti 2013. Përgjegjësia politike për këtë gjendje katastrofike qëndron vetëm me qeverinë e Ramës. Eliminimi i tarifave të shkollimit për familjet në nevojë, futja e praktikës së paguar në mënyrë që nxënësi të ketë përparësi financiare. Qëllimi: Të gjithë shqiptarët kanë shanse të barabarta për t’u trajnuar dhe profesionalisht të arsimuar. Si mund të mbyllet ky boshllëk? Ajo nuk do të shkojë pa ndonjë imigrim shumë më të kualifikuar të shqiptarëve të huaj dhe vendeve fqinje. Është po aq e rëndësishme për të zgjeruar fushën e talenteve në Shqipëri duke përmirësuar arsimin. Rastësisht, kjo fillon me promovimin social të familjeve të pa favorizuara shoqërore, klasa e mesme në popullatën shqiptare është shumë e vogël, rreth 6% e njerëzve janë të pasur, pjesa tjetër janë të varfër. Opozita ka hartuar një program të shkëlqyer për këtë, dhe kjo është e ardhmja për Shqipërinë. Trajnimi i mësuesve është gjithashtu një temë emocionuese. Shumë mësues të rinj në veçanti tani kanë frikë nga situata të vështira pedagogjike sepse ato janë plotësisht të papërshtatshme për ta dhe janë shumë më pak të paguara. Praktika në Shqipëri deri më tani është lënë pas dore. Ajo që na duhet këtu nuk është vetëm trajnimi i dyfishtë për të rinjtë, modeli i suksesshëm i rritjes në Evropën Veriore, por një program i vërtetë trajnimi i dyfishtë i mësimdhënësve në të cilin teoria dhe praktika ndryshojnë. Dhe kurrikula duhet gjithashtu të ndryshojë; ato duhet të përshtaten më shumë me përparësitë e ardhshme ekonomike të Shqipërisë.
Si?
Deri tani, ka qenë shumë më tepër në lidhje me të mësuarit e fakteve. Fëmijët gjithashtu duhet të mësojnë të eksperimentojnë, të provojnë, të lejojnë kuriozitetin e tyre të lirë. Në të ardhmen, ne duhet të mësojmë aftësitë matematikore, shkencore dhe teknike në një mënyrë shumë më tërheqëse dhe kreative, edhe për vajzat. Programimi është një nga aftësitë kyçe sot, por ende nuk luan rol të përshtatshëm në shkolla. Dhe nuk janë vetëm nxënësit që duhet të lejohen të eksperimentojnë, por edhe vetë shkollat. Ata duhet të jenë në gjendje të largohen nga kërkesat materiale të ngurta, por gjithashtu duhet t’u jepet liria për të zgjedhur mësuesit e tyre – deri në trajtimin e buxhetit të tyre shkollor. Të rinj të trajnuar mirë janë të ardhmja e Shqipërisë. Ekonomia e Evropës Veriore ka tendenca të forta internacionalizimi, që do të thotë se investime dhe prodhim masiv po zhvillohen gjithnjë e më shumë në vende të tjera. Por ajo që ka nevojë për ekonominë ndërkombëtare janë specialistë lokalë. Supozoni nëse konceptet e kundërshtimit të çështjeve: Ekonomia ndërkombëtare do të investojë gjithashtu në mënyrë të qëndrueshme në Shqipëri.
Henze: Hiqni korrupsioni të zhvilloni ekonominë
Në përgjigje të pyetjes për të ardhmen e Shqipërisë, Marin Henze shpjegon edhe fazën e tretë: Qeveria shqiptare është e mirë për të krijuar aplikacione për subvencione dhe shpenzim të parave nga donatorët ndërkombëtarë, ata mund ta bëjnë këtë, por asnjë shtet nuk mund të zhvillohet në mënyrë të qëndrueshme në këtë mënyrë. Por gjërat në Shqipëri duhet të përmirësohen vazhdimisht dhe shqiptarët mund ta bëjnë këtë, ata kanë potencial – veçanërisht kur vjen puna te efikasiteti dhe proceset. Por qeveria e tanishme nuk ka kapacitet për përtëritje – dhe ky është një problem kryesor.
Pas gjashtë vjetësh të qeverisë, duket se ekziston mungesa e forcës politike për ta mbajtur shoqërinë në tërësi dhe për ta udhëhequr atë në të ardhmen. Opozita e ka këtë fuqi inovative dhe konceptet, të cilat gjithashtu kemi punuar intensivisht në sektorin ekonomik dhe social, ata do të punojnë, për të mirën e Republikës së Shqipërisë. Nevojitet një politikë e re ekonomike dhe sociale dhe ata kanë pak kohë për ta zbatuar atë. Kështu që gjërat e reja mund të bëhen të mëdha. Krijimi i prosperitetit, krijimi i një sistemi ligjor, krijimi i mundësive, forcimi i shoqërisë, heqja e korrupsionit. Ndër sfidat më të mëdha janë zhvillimi demokratik i Shqipërisë dhe ringjallja e shpejtë e ekonomisë shqiptare dhe sistemit ligjor, i cili është në një gjendje shumë të keqe. Marrëveshjet e qeverisë socialiste Rama nuk bëjnë, nuk punojnë ose janë të këqija, si marrëveshjet me Republikën Popullore të Kinës, të cilat mund të shihen disa javë më parë në aeroportin e Tiranës, kriminelët hyjnë në aeroport pa probleme dhe vjedhin një aeroplan ndërkombëtar.
Një dështim i plotë politik nga ana e qeverisë së Ramës. Krijimi i prosperitetit në Shqipëri, duke përfshirë çrrënjosjen e korrupsionit dhe ri-vendosjen e një sistemi ligjor funksional, janë çështjet më urgjente të ditës: kohezioni i shoqërisë në Shqipëri, financimi shtetit të mirëqenies dhe pjesëmarrja e të gjithë njerëzve. Duhet të sigurohet zhvillimi i mirë ekonomik në Shqipëri. Nëse fermeri nga malet, nuk merret parasysh është e kotë.
Në Shqipëri, peshkatari nga deti ose mësuesi nga Tirana të gjithë kanë nevojë për një perspektivë për jetën e tyre, përndryshe të gjithë ikën. Kjo është arsyeja pse politika duhet të veprojë tani. Në veçanti presim një drejtim të ri nga PD-ja nën kryesimin e Lulzim Bashës, programi dhe objektivat janë të drejta, ai e ka përshtatur kursin, në mënyrë që kombi shqiptar të fillojë në të ardhmen dhe të bëhet anëtar i Bashkimit Evropian.
Në mënyrë të veçantë, pres që të shoh një hyrje në agjendën e reformës, “E ardhmja e Shqipërisë” në vitin 2019, pasi qeveria të jetë marrë nga opozita. Shqipëria ka nevojë për një hyrje në një ekonomi tregu pa korrupsion dhe futjen e një sistemi inteligjent social dhe ekonomik. Shqipëria po zhvillohet “nga një taksë e lartë në një vend me taksa të larta” nën qeverinë aktuale. Kështu që nuk mund të ketë zhvillim ekonomik. Shqipëria ka nevojë për njerëz dhe parti të tjera në qeveri dhe në përmbajtje të tjera.
Ekonomia e Shqipërisë ka nevojë për një “qeveri vendimtare shqiptare” – tani që e kupton ekonominë në kuptimin evropian dhe mund t’i japë Shqipërisë një të ardhme. Qeveria Rama nuk e ka formatin për këtë. Nëse ekonomia shqiptare po vepron mirë dhe një lidhje me ekonominë evropiane është krijuar, atëherë edhe shqiptarët do të bëjnë mirë. Pozita strategjike dhe fuqia punëtore janë vetëm disa aspekte të potencialit ekonomik të Shqipërisë. Me ta, Shqipëria mund të përfitojë nga revolucioni i katërt industrial në BE dhe të bëhet një partner shumë i rëndësishëm në BE.
Shqipëria ka potencial të bëhet Zvicër në Ballkan. Për këtë qëllim, viti 2019 është shumë i rëndësishëm për Shqipërinë dhe zgjidhja e problemeve bllokuese është një domosdoshmëri. Shqipëria ka nevojë për një perspektivë, një të ardhme, një fillim të ri në politikën, ekonominë dhe politikën familjare. Shqipëria ka nevojë për punë të paguara mirë, strehim të përballueshëm dhe mundësi arsimimi dhe trajnimi që janë të përballueshme për të gjithë. Nuk ka dyshim se qëllimi është zvogëlimi i varfërisë dhe konsolidimi dhe zgjerimi i klasës së mesme, motorit të ekonomisë.
Për fat të keq, për momentin vështirë se ekziston, Partia Demokratike ka vendosur përparësi të mëtejshme në fushën e mbështetjes familjare, duke përfshirë futjen e një avantazhi financiar për fëmijët nën moshën 18 vjeç, modelin gjerman dhe rritjet e pagave për sektorët social dhe shëndetësor. Në sektorin ekonomik, sigurisht që sektorët e mëposhtëm duhet të zhvillohen në baza prioritare: Sistemi financiar dhe bankar dhe IT, Bujqësi, Transporti dhe logjistika, Turizmi/Shëndeti. Këto sektorë mund të zhvillohen përmes një politike fiskale të zgjuar dhe krijimin e tre zonave të veçanta ekonomike (Veri, Qendrore dhe Jugore). Këtu do të futet një koncept i ndërtimit të banesave sociale, i rrethuar nga subvencionet e strehimit për shqiptarët me nevojë sociale, me qëllim të krijimit të banesave të përballueshme, edhe për familjet e dobëta financiare dhe të rinjtë.
Por reforma e gjyqësorit nuk duhet lënë pas dore, sidomos restaurimi i sistemit ligjor funksional, zbatimi efektiv i reformës gjyqësore dhe lufta masive kundër korrupsionit nga një forcë speciale e posaçme në rajon.
Protesta e fundit të organizuara nga opozita shqiptare, janë mese të justifikueshme për Martin Henze. Kjo për faktin se në vend mungojnë të drejtat më themelore, kriza ekonomike është rritur pasi sipërmarrësit ekonomik nuk kanë lirinë e domosdoshme dhe transparenca e tenderëve dhe zbatimi i modeleve ekonomike është në nivelin më të ulët. Këtu bën pjesë edhe modeli i Partneritetit Publik-Privat. Ai është një model i marrë nga disa vende të Bashkimit Evropian, por në Shqipëri nuk zbatohet në përputhje me të gjitha standardet e kërkuara të Bashkimit Evropian.
Ka edhe çështje të tjera si:
Thellimi i tregtisë dhe investimeve përmes partneriteteve publike-private sipas standardeve evropiane, Forcimi i gjeneratës së ardhshme të liderëve. Ndërtimi i një ekosistemi digjital për t’i mundësuar rajonit të mbijetojë Revolucionin e katërt industrial. Roli i sektorit privat është vendimtar për të ardhmen e Shqipërisë. Pa zhvillim ekonomik, Banka e Shtetit do të jetë bosh dhe nuk do të ketë zhvillim social dhe shoqëror, dhe pastaj nuk do të ketë perspektiva për të rinjtë. Sipërmarrësit në Shqipëri kanë nevojë për liri maksimale, por në përputhje me të gjitha ligjet e shtetit. Partneritetet publike-private për të nxitur rritjen dhe investimet do të jenë një temë qendrore në agjendë. Por vetëm me standardet e BE-së dhe me rregulla të qarta dhe transparente për organizimin dhe menaxhimin. Strukturat ekzistuese të PPP në Shqipëri, procedurat e tenderimit dhe tendencat monopoliste duhet të korrigjohen pasi ato nuk i përmbushin standardet e PPP të Bashkimit Evropian.
A mendoni se protesta masive duhet të zgjerohen?
Ky është një vendim vetëm i shqiptarëve. Shqiptarët duhet të vendosin: A duan të vazhdojnë si më parë ose dëshirojnë një të ardhme për familjet e tyre? Populli shqiptar po merret në mënyrë aktive me çështjet kryesore të së ardhmes së shtetit shqiptar, duke përfshirë, natyrisht, demonstrimet në një demokraci parlamentare. Shqipëria mund të jetë krenare për faktin që qytetarët e saj shprehin në mënyrë aktive mendimet e tyre. “Syri e sheh, zemra e kupton”, urime! Një demonstrim i nënshtrohet rregullave themelore dhe duhet t’i përmbahet rregullave ligjore, gjë që vlen edhe për policinë, të cilët kanë për detyrë të mbrojnë demonstratën. Përdorimi i tepërt i gazit, si dhe përdorimi i tepruar i forcës, siç ishte rasti më 11 maj, nga policia, për shembull kundër Sahit Dollapit, i cili u godit pa shkak do të përmendja, për shembull, për trazirat në samitin e G20-ës në Hamburg apo për demonstrimet nga fermerët francezë në 2018, në demonstratat në SHBA etj., por në momentin e demonstratave në Shqipëri janë shumë paqësore. Në Shqipëri është më mirë, kur sheh masën e demonstruesve paqësorë, të pranojë frymën e një pranvere shqiptare.
Po në lidhje me zgjedhjet lokale në Shqipëri, apo duhen parë në funksion të zgjedhjeve të parakohshme politike?
Sipas opinionit ndërkombëtar, dega ekzekutive, administrata e qeverisë Rama, është e korruptuar. Shkeljet e mundshme të kushtetutës shqiptare nga qeveria shqiptare nuk mund të korrigjohen nga asnjë gjykatë, një situatë e papranueshme për një vend demokratik. Ndarja e pushteteve, një nga parimet themelore të demokracisë, nuk është funksionale. Shqipëria nuk i përmbush standardet minimale për një sistem demokratik parlamentar.
Në këtë drejtim, aktualisht nuk ka një demokraci funksionale parlamentare në Shqipëri; ajo nuk ekziston funksionalisht. Sundimi i ligjit nuk duhet të fitojë, as nuk duhet të humbasë, por duhet të ekzistojë! Si mund të zhvillohen aktualisht zgjedhjet demokratike në Shqipëri në një sistem parlamentar që nuk funksionon, ajo kërkon shumë vizion. Ata që kanë vizione duhet të shkojnë te mjeku. Është shumë problematike se si është e mundshme që negociatat e pranimit me BE të mund të hapen në kushte të tilla.
Përgjegjësia politike për këtë çështje qëndron vetëm me qeverinë e Ramës. Në këtë drejtim, nuk mund të mbahen zgjedhje demokratike. Një qeveri tranzitore, një qeveri e unitetit kombëtar, mund të organizojë shumë mirë një strukturë institucionale të ndërmjetme deri në shtator/tetor 2019, e cila do të lejonte zgjedhjet parlamentare dhe lokale të mbështetura nga të gjitha partitë politike dhe të cilat janë të rëndësishme për procesin e demokratizimit. Qeveria e zgjedhur pastaj do të kishte detyrën e madhe të reformës reale ekonomike dhe sociale, në mënyrë që e ardhmja e Shqipërisë të ndërtohet mbi një themel të fortë.
Shqipëria ka potencial të bëhet Zvicra e Ballkanit, njerëzit duhet të zbresin në biznes tani dhe të marrin të ardhmen e tyre në duart e tyre. Për këtë nuk ka nevojë për OJQ-të, por një mendje të qartë, parashikim, guxim. Rregulli i vjetër evropian vlen: nëse unë shkoj përpara jush, atëherë unë nuk e di nëse do t’ju vë në rrugën e duhur. Nëse shkon përpara meje, atëherë nuk e di nëse më sillni në mënyrën e duhur. Nëse shkoj pranë jush, ne do të gjejmë rrugën e drejtë së bashku.
Disa deputetë të Parlamentit Evropian janë kundër bojkotit të opozitës, çfarë mendoni për këtë reagim?
Opozita është një pjesë thelbësore e demokracisë parlamentare sepse kritikon dhe kontrollon qeverinë dhe shumicën e qeverisë në parlament. Gjithashtu, zhvillon alternativa politike dhe përfaqëson interesat e pjesëve të popullsisë që i përkasin minoritetit politik. Kontrolli kryesisht përfshin mjete që lejojnë verifikimin në vend të parë, mjet ligjor përcaktues është që opozita mund të sjellë në mënyrë aktive ankesa kushtetuese dhe/ose mjete të tjera ligjore kundër vendimeve të qeverive, qoftë në lidhje me ligjet ose mos lëshimin e dokumenteve ose kundër mundësive sjellje jo kushtetuese të qeverisë, etj., para Gjykatës Kushtetuese dhe/ose Gjykatës Civile.
Ky mjet nuk ka qenë në dispozicion për rreth një vit për shkak të mungesës së okupimit të gjykatave, opozita e ka kritikuar atë në mënyrë konstruktive dhe masive, kam dëgjuar se qeveria ndoshta nuk ka reaguar kur e shikon rezultatin, atje aktualisht nuk ka shenja të përfundimit të kësaj situate pothuajse të paligjshme. Prandaj, fusha kryesore e legjislaturës kushtetuese është shumë e kufizuar.
Siç tregojnë raportet, duke përfshirë edhe organizatën ndërkombëtare, dega ekzekutive në Shqipëri është e kufizuar në masë të konsiderueshme në veprimin e saj kushtetues nga problemet masive me korrupsionin. Në raportin e saj të fundit (INCSR/DASH), Departamenti i Shtetit i SHBA mbajti një qëndrim të qartë në trafikun e drogës në Shqipëri, ndër të tjera, gjë që nuk është inkurajuese. Aktualisht unë nuk shoh se si opozita dhe shtetasit shqiptarë mund të ushtrojnë kontroll parlamentar dhe kontroll kushtetues mbi qeverinë dhe degën ekzekutive në Shqipëri, në këtë situatë aktuale.
Parlamentarët e partive opozitare, nëse e kam kuptuar si duhet, kanë dhënë dorëheqjen e mandateve të tyre për këto arsye. Në një demokraci të lirë parlamentare zbatohet parimi i një mandati të lirë. Parlamentarët duhet të vendosin vetë dhe të justifikojnë atë që vendosin, kur dhe si, në emër të votuesve që i zgjodhën ata. Opozita, siç kuptova, arriti në përfundimin se një zbatim parlamentar i mandatit të votuesve shqiptarë për të kontrolluar qeverinë, de jure dhe de facto, nuk është e mundur për shkak të mungesës së gjyqësorit dhe ekzekutivit të korruptuar. Sipas mendimit të opozitës, zgjedhjet e reja janë i vetmi mjet demokratik për ndryshimin e këtyre kushteve politike.
Vendimet demokratike të parlamentarëve që justifikohen në mënyrë substanciale duhet të respektohen në nivel kombëtar, por edhe ndërkombëtar, por janë të guximshme dhe prandaj nuk duan të komentojnë më tej mbi to. Opozita më duket të ketë një koncept shumë modern, inovativ dhe konform kushtetues të BE-së që mund të përqendrohet në të ardhmen e të gjithë popullsisë shqiptare dhe në mënyrë pozitive të zhvillojë zhvillimin e Shqipërisë në interes të të gjithë shqiptarëve. Do të ishte me siguri e mençur në këtë situatë, nëse opozita dhe partia qeverisëse e Shqipërisë do të binin dakord për një modus vivendi në interes të popullit shqiptar, duke përfshirë, sigurisht, pajtimin për një ligj zgjedhor të lirë, transparent dhe demokratik për zgjedhjet shtetërore dhe lokale dhe mbajtjen dhe monitorimin e zgjedhjeve, duke përfshirë sqarimin e problemit me gjyqësorin, përpara mbajtjes së zgjedhjeve të reja, në mënyrë që rezultatet e zgjedhjeve të pranohen. Nga ana tjetër, partitë shqiptare do të duhet të diskutojnë, nëse ky proces i mirëkuptimit të ndërsjellë do të çojë në një marrëveshje të menjëhershme mbi një qeveri të përkohshme ndërpartiake të unitetit kombëtar dhe cilat persona i përkasin kësaj qeverie të përkohshme.
