Protestat studentore që nxiten qeverinë të destinojë më shumë fonde për arsimin e lartë këtë vit buxhetor ka rezultuar një nismë pa sukses.
Qeveria shqiptare në rishikimin e buxhetit 2019 ka shkurtuar fondet për arsimin e lartë me 196 milionë lekë ose rreth 1,6 milionë euro, teksa fondi është 2.5 mln euro më i ulet se, i vitit 2018.
Në buxhetin fillestar të vitit 2019 për Ministrinë e Arsimit ishin miratuar 7.4 miliardë lekë, ndërsa me rishikimin e buxhetit që tashmë është botuar në fletoren zyrtare financimet për arsimin e lartë janë 7.2 miliardë lekë ose rreth 200 milionë lekë më pak në fillim vit.
Fondet e dedikuara për universitetin këtë vit janë programuar edhe në një nivel më të ulet se një vit më parë. Në aktin e dytë normativ të buxhetit 2018, fondet për arsimin e lartë ishin 7.5 miliardë lekë ose 300 milionë lekë (2.5 mln euro) më të larta se rishikimi i fundit i buxhetit 2019.
Nisur nga protestat e gjata të studentëve në dhjetor të vitit të kaluar qeveria shqiptare nëpërmjet një nisme të cilësuar “Pakti për Universitetin” premtoi rritje fondesh për buxhetin e universitetit. Në këtë kuadër qeveria njoftoi edhe anulimin e Koncesionit PPP, Thumanë -Kashar për qëllimin që fondet e programuara për këtë projekt ti shkonin paktit për universitetin. Kjo deklaratë e qeverisë u bë ani pse në buxhetin 2019 nuk kishte asnjë fond të programuar për financimin e koncensionit Thumane -Kashar e për rrjedhojë nuk mund të kishte asnjë rritje reale të buxhetit për universitetin.
Në 8 vitet e fundit, buxheti i arsimit të lartë është luhatur në 10 miliardë lekë në vit, ku rreth 7 miliardë financohen nga buxheti i shtetit dh pjesa tjetër më shumë se 3 miliardë lekë nga tarifat që paguajnë studentet për studimet e larta. 70% e financimeve sigurohen nga qeveria dhe 30% nga universitetet. Ministria e Arsimit ka të drejtë të ketë shumicën në bord, i cili merr vendimet financiare për investimet në infrastrukturën e universiteteve dhe ekzekuton buxhetin e tyre. Duke qenë se shumica e anëtarëve në bord nuk kanë lidhje me universitetin, për rrjedhojë vendimet e tyre kanë qenë larg nevojave që ka universiteti, kanë pohuar pedagogët.
Edhe pse tarifat e arsimit të lartë janë rritur me rreth 20% pas vitit 2015, të ardhurat totale prej tyre kanë shënuar rënie, për shkak se numri i studentëve ka ardhur në rënie.
Në katër vitet e fundit, për çdo vit akademik, në auditorët e universiteteve shqiptare po ulen më pak studentë. Numri i studentëve nuk është tkurrur vetëm në arsimin publik. Në universitetet private, tkurrja e numrit të studentëve ka nisur më herët. Në 2012-n ishin të regjistruar në universitetet private rreth 35 mijë studentë. Aktualisht në universitetet private studiojnë 23 mijë studentë, rreth 11 mijë studentë më pak. Rënia e studentëve në universitete private lidhet dhe me mbylljen e shumë institucioneve të arsimit të lartë jopublik, të cilat nuk plotësonin kushtet. 23 universitete private nuk kishin asnjë student në vitin 2018, sipas tabelës së publikuar nga INSTAT.
| Buxheti 2019 fillestar (mijë lekë) | Buxheti 2019 i ndryshuar (mijë lekë) | Ndry. Ne vlere (mijë lekë) | |
| Ministria e Arsimit, Sportit dhe Rinise | 39,135,143 | 39,261,184 | 126,041 |
| Planifikimi, Menaxhimi dhe Administrimi | 797,042 | 797,042 | – |
| Arsimi Baze (përfshire parashkollorin) | 22,508,500 | 22,801,500 | 293,000 |
| Arsimi i Mesëm (i përgjithshëm) | 7,286,643 | 7,286,643 | – |
| Arsimi Universitar | 7,454,958 | 7,258,499 | (196,459) |
| Fonde për Shkencën | 620,000 | 649,500 | 29,500 |
| Zhvillimi i Sportit dhe Rinise | 468,000 | 468,000 | – |
