Filloi me sulmin e Hamasit një vit më parë, vazhdon me një seri të sulmeve izraelite në Liban, por për shumë të kapur në konflikt, ai ka shkatërruar kohën dhe hapësirën.
Edhe një ditë më parë, të vetmit njerëz kudo në botë që e dinin saktësisht se çfarë ishte planifikuar mund të numëroheshin me gishtat e njërës dorë. Shërbimet e inteligjencës izraelite ishin mashtruar ose nuk kishin arritur ta kuptonin. Ata që do të merrnin pjesë, militantët e Hamasit dhe disa grupe aleate, nuk e dinin ende se për çfarë ishin trajnuar. Për të mbajtur sekretin, Jahya Sinwar, kreu i Hamasit në Gaza, u kishte besuar tre ose katër togerëve kryesorë. Vetëm ata e dinin se çfarë do të vinte, ku dhe kur.
Kështu, atë mbrëmje të së premtes, në Rafah dhe Khan Younis, Tel Aviv dhe Sderot, në kibutët e Izraelit jugor, në Beit Lahia dhe Deir al Balah, jeta vazhdoi si zakonisht. Vetëm në orën 6:29 të mëngjesit të ardhshëm, kur mijëra raketa u lëshuan nga Gaza drejt Izraelit nëpër qiellin e rrufeshëm, dikush filloi të dyshonte se ky 7 tetor do të ishte shumë ndryshe. Megjithatë, pak e parashikuan katastrofën që do të sillte, as vitin e krizës që do të provokonte.
Këtë fundjavë lufta rajonale, nga e cila kaq shumë njerëz kanë frikë, është me sa duket më afër se kurrë. Më shumë se 1200, kryesisht civilë, vdiqën më 7 tetor. Nga 250 të rrëmbyerit atë ditë nga Hamasi, gjysma u liruan në një armëpushim jetëshkurtër në nëntor dhe gjysma e pjesës së mbetur mendohet të jetë e vdekur. Askush nuk e di se sa njerëz vdiqën në sulmin masiv të së premtes në Bejrutin jugor. Më shumë se 41,000 janë vrarë në Gaza, kryesisht civilë, një në 55 të popullsisë së paraluftës. Më shumë se 700 kanë vdekur në Liban në valën e fundit të sulmeve izraelite, duke përfshirë liderin e Hezbollahut, Hassan Nasrallah .
Kur përmasat dhe brutaliteti i madh i sulmit të Hamasit në Izrael më 7 tetor u bë i qartë gjatë ditëve në vijim, ishte e qartë se përgjigja e Izraelit do të ishte po aq e pashembullt në shkallë dhe dhunë sa edhe ngjarja që e provokoi atë.
Që atëherë, ne kemi parë ofensivën izraelite në Gaza; një luftë shkatërrimi në kufirin verior të kontestuar të Izraelit që ka lënë qindra të vdekur; Sulmet e fundit të Izraelit kundër Hezbollahut dhe liderëve të tij në Liban; një sulm i madh me raketa dhe dron mbi Izraelin nga Irani; tre ushtarakë amerikanë të vrarë në Jordani nga milicia shiite e mbështetur nga Irani në Sirinë jugore; një sulm i forcave speciale në veri-perëndim të Sirisë nga Izraeli dhe sulme të shumta ajrore; Sulmet ajrore të SHBA-së dhe Britanisë në Jemen në përgjigje të sulmeve të Houthi-ve ndaj anijeve ndërkombëtare në Detin e Kuq; një udhëheqës i Hamasit i vrarë (me sa duket) nga Mossad në Teheran; dhe gjakderdhje të tmerrshme në Bregun Perëndimor, ndërkohë që Jordania u ka shpëtuar vetëm për pak sulmeve xhihadiste ndërsa nivelet e radikalizimit rriten.
Për momentin, me një pushtim tokësor izraelit të Libanit që po afrohet dhe organizata militante islamike e mbështetur nga Irani po hakmerret për aq sa mundet, ne po dëgjojmë shumë për rëndësinë e shmangies së “një lufte gjithëpërfshirëse”.
Por konfliktet aktuale që kanë marrë më pak vëmendje, si ai në Sudan, apo ato të fundit që janë harruar me një shpejtësi mahnitëse, siç është lufta civile në Siri, sugjerojnë se në realitet konfliktet e sotme janë shumë të ndryshme. Ata nuk lëvizin lart e më pas në një shkallë të parashikueshme të dhunës. Ato nuk janë as “të gjitha jashtë” apo e kundërta e saj, çfarëdo qoftë kjo, por një rrjedhë e vazhdueshme dhe dinamike e niveleve të ndryshme të dhunës, që shpërthejnë në një vend, duke u zbehur në një tjetër.
Një tjetër frazë e pastër dhe e pakuptimtë u përdor më herët në konfliktin që filloi më 7 tetor, kur shumë folën për planifikimin për “të nesërmen”.
Javën e kaluar, një baba i tre fëmijëve në Gaza, një administrator i agjencisë së ndihmës Unrwa dhe një burrë i ndjeshëm dhe i zgjuar, përshkroi sesi djali i tij i vogël ka vendosur të bëhet “ushtar” kur të rritet. Ky është një profesion për të cilin djali ka të ngjarë të jetë i papërshtatshëm, por logjika e tij është se ai duhet të jetë në gjendje të mbrojë shtëpinë e tij dhe kështu të mos detyrohet kurrë të lërë më lodrat e tij. Fëmija është në Kajro, pasi ka dalë nga Gaza me nënën dhe vëllezërit e motrat e tij muaj më parë dhe nuk do të kthehet më në shtëpinë dhe lodrat e tij, të cilat u shkatërruan në një sulm ajror në fillim të luftës. Ai madje mund të mos kthehet kurrë në Gaza. Megjithatë ai është gjallë, po ashtu edhe familja e tij e ngushtë.
Shumë të tjerë mbeten vetëm në kujtime.
Përpjekja për të shënuar kohën, fjalë për fjalë, nuk kufizohet vetëm tek ata në Gaza, të cilët, në intervista pas interviste, kanë folur se si kishin humbur gjurmët e ditëve, javëve apo muajve dhe thjesht donin që lufta të përfundonte.
Për familjet e pengjeve të mbajtura nga Hamasi, ditët që të dashurit e tyre kanë qenë në Gaza janë të numëruara nga afër, por, theksuan të afërmit, kjo nuk tregonte asgjë për përvojën e përjetuar të ankthit të tyre. Vetë pengjet e liruar flasin për mënyrën sesi humbën ndjenjën e kohës. Rezervistët e mobilizuar për të luftuar në Gaza përshkruan orë në detyrë roje, ditë pritje, javë patrullimesh të lodhshme, minuta tensioni të madh, sekonda dhunë ekstreme. Mbi të gjitha, siç tha dikush, koha në Gaza “humbi kuptimin e saj të zakonshëm”.
Në qendrat e paraburgimit ku palestinezët janë mbajtur në Izrael, shpesh duke iu nënshtruar kushteve të tmerrshme, koha është pak në kuptimin ligjor, pasi çdo kufizim për burgosje duket arbitrar.
Një aspekt i veçantë i këtij konflikti që ishte rrënjësisht i ndryshëm nga luftërat e tjera – të paktën për një reporter – ishte se teatri kryesor i dhunës, nga 8 tetori e tutje, ishte i mbyllur për mediat. Konflikte të tjera kanë qenë pothuajse të pamundura për t’u arritur, ose janë harruar plotësisht për arsye të tjera, por pak kanë qenë të një rëndësie dhe interesi kaq të menjëhershme për kaq shumë njerëz dhe kaq të paarritshme.
Qindra mesazhe dhe thirrje nga dhe në Gaza mund të lejonin përfundimisht të krijohej një ide e asaj që po ndodhte: valët e bombardimeve, shkatërrimi i të gjithë elementëve të një jete të mëparshme, shkollat e kthyera në kampe të mbipopulluara për të zhvendosurit, mungesa e ushqimit, frika gjithnjë e pranishme.
Një mjek i Kryqit të Kuq përshkroi kryerjen e dhjetëra amputimeve brenda një dite, fëmijë të djegur rëndë që vdisnin me anestetikë të pamjaftueshëm dhe tmerrin e triazhit në dhomat e mbingarkuar të urgjencës. Zyrtarët e OKB-së përshkruan vështirësitë me të cilat u përballën për të sjellë ndihma.
Sinwar është ende gjallë, megjithëse nuk është shfaqur për shumë muaj nga rrjeti i gjerë i tuneleve që ai ndërtoi nën Gaza me fonde që mund të ishin përdorur për shkolla dhe spitale, dhe duke e ditur se nëse izraelitët do të sulmonin, ai do të ishte i sigurt ndërsa civilët lart do të vuanin.
Benjamin Netanyahu ka shkaktuar një sfidë luftarake në OKB, duke injoruar lutjet gjithnjë e më patetike të aleatit të tij më të fuqishëm për të bërë një lloj paqeje.
Në Bejrut, një bllok i tërë është rrafshuar dhe lideri i Hezbollahut, një aset kyç iranian, ka vdekur. Është e pamundur të thuhet se ku të çojnë të gjitha këto, megjithëse mund të jemi të sigurt për një gjë: fakti që nuk ka “luftë gjithëpërfshirëse” ka pak ndryshim për ata që janë nën bomba dhe se, të paktën për ta, as nuk do të ketë çdo “ditë pas”.
