Në vetëm dy javë, rebelët sirianë dolën nga enklava e tyre në veriperëndim të vendit për të kapur më pas një varg qytetesh të mëdha, përpara se të arrinin në kryeqytetin Damask dhe të rrëzonin presidentin Bashar al-Assad, 13 vjet pas fillimit të luftës civile në këtë vend.
Me kolona automjetesh të vogla dhe motoçikletash, luftëtarët e udhëhequr nga grupi rebel Hayat Tahrir al-Sham (HTS) lëvizën me shpejtësi përgjatë një autostrade veri-jug e cila formon shtyllën kurrizore të vendit për të marrë Damaskun pa rezistencë.
Por, teksa shumë në vend po festojnë rënien e një dinastie familjare që sundoi Sirinë me dorë të hekurt, e ardhmja është e pasigurt dhe situata në terren mbetet e ngatërruar pasi ka një numër grupesh të ndryshme rebele që kontrollojnë pjesë të ndryshme të vendit.
Si arritën rebelët deri në Damask?
Pas vitesh të izoluar pas vijave të frontit të ngrirë, rebelët bënë një përparim të rrufeshëm, duke kulmuar me rrëzimin e presidentit dhe marrjen e kryeqytetit në fundjavë.
Pasi pushtuan qytetin e dytë të Sirisë Aleppo në fund të nëntorit, rebelët vazhduan ofensivën e tyre, duke lëvizur në jug për të marrë kontrollin e qytetit Hama të enjten e kaluar.
Përparimi vazhdoi me ritëm, me qytetin e tretë të Sirisë, Homs, që ra të shtunën pak para se forcat qeveritare të humbnin gjithashtu kontrollin mbi kryeqytetin.
Kush kontrollon çfarë në Siri?
Rënia e regjimit të Asadit u shkaktua nga përparimi i papritur dhe i rrufeshëm nga rebelët e HTS, por megjithëse grupi kontrollon qytetet kryesore të Sirisë, ai nuk qeveris të gjithë vendin.
Siria është kontrolluar prej vitesh nga lloj-lloj grupe rebelësh, duke përfshirë HTS në Idlib dhe grupe të udhëhequra nga kurdët në verilindje të vendit, disa prej të cilëve kanë marrë gjithashtu territore ditët dhe javët e fundit.
Asnjë nga grupet rebele nuk do të vajtojë për rënien e regjimit të Asadit, por për gjetjen e një konsensusi mbi mënyrën e drejtimit të vendit që mund të jetë ende e vështirë pasi në veri të vendit ka pasur përplasje midis fraksioneve konkurruese.
Çfarë po ndodh në veri të Sirisë?
Në qytetin verior të Manbixh ka pasur përleshje midis forcave të mbështetura nga Turqia dhe rebelëve të udhëhequr nga kurdët.
Të dyja palët pretendojnë se kanë marrë pjesë të qytetit dhe luftimet raportohet se po vazhdojnë në disa lagje.
Analistët në Institutin për Studimin e Luftërave thonë se nuk mund të përcaktonin ende se kush e kishte kontrollin e Manbixhit.
Harta: Ku ndodhet Siria dhe si përfshihen fqinjët e saj?
Siria, me një popullsi prej rreth 22 milionë banorësh, ndodhet në bregun lindor të detit Mesdhe. Kufizohet me Turqinë në veri, me Libanin dhe Izraelin në perëndim dhe jugperëndim, me Irakun në lindje dhe me Jordaninë në jug.
Turqia, fuqitë perëndimore dhe disa shtete arabe të Gjirit kanë mbështetur elementë të ndryshëm të opozitës siriane në shkallë të ndryshme gjatë konfliktit.
Lëvizja Hezbollah me bazë në Liban, e mbështetur nga Irani, ka luftuar së bashku me ushtrinë e regjimit sirian, por u dobësua rëndë nga konflikti i saj me Izraelin. Kjo është parë si një arsye kryesore pse përparimi i rebelëve ishte kaq i suksesshëm.
Izraeli, i shqetësuar nga ajo që e quan “ngulje ushtarake” e Iranit në Siri, ka nisur sulme ajrore kundër ushtrisë siriane.
Si është përgjigjur Izraeli?
Disa nga fqinjët e Sirisë janë përgjigjur tashmë ushtarakisht dhe të hënën Izraeli tha se po kryen sulme ajrore në Siri duke synuar objekte të dyshuara se kanë armë kimike dhe raketa.
Izraeli tha gjithashtu se kishte marrë përkohësisht kontrollin e një zone tampon të çmilitarizuar në Lartësitë Golan, duke deklaruar se marrëveshja e shkëputjes e vitit 1974 me Sirinë ishte “përmbysur” me marrjen e vendit nga rebelët.
Lartësitë Golan janë një pllajë shkëmbore rreth 60 km në jug-perëndim të Damaskut.
Izraeli e pushtoi këtë territor nga Siria në fazat përmbyllëse të “Luftës Gjashtë Ditore” të vitit 1967 dhe e aneksoi atë në mënyrë të njëanshme në 1981. Kjo nuk u njoh ndërkombëtarisht, megjithëse SHBA-ja e bëri këtë në mënyrë të njëanshme në vitin 2019. ©BBC,
